تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق؛پیش درآمدی بر یک نظریه، اثری از محمد درودیان

گروه فرهنگی: جنگ ایران و عراق به عنوان یک واقعیت بزرگ و تاثیرگذار در تاریخ معاصر ایران بیانگر رویارویی دو کشور ایران و عراق و نقش پیچیده و گسترده بازیگران منطقه ای و بین المللی در تمامی مراحل جنگ است. آغاز جنگ در شهریور سال ۱۳۵۹ موجب شکل گیری طیف وسیعی از درگیری های سیاسی، امنیتی و نظامی شد، این جنگ سرانجام در مرداد سال ۱۳۶۷ پس از هشت سال با برقراری آتش بس به پایان رسید، حال آنکه پیامدهای داخلی و منطقه ای آن همچنان ادامه دارد.

به گزارش بولتن نیوز، آنچه هم اکنون در جامعه ایران وجود دارد، تداوم جنگ به معنای درگیری نظامی در صحنه های نبرد نیست، بلکه طیف متنوعی از رویکردها و تحلیل ها برای توصیف، تبیین و تفسیر سیاسی، نظامی، تبلیغاتی و فرهنگی از جنگ است. رویکردهای موجود که با حمله عراق به ایران شکل گرفته، حاصل واکنش جامعه ایران به جنگ، در زمان وقوع و پس از آن، می باشد. مفهوم بندی اولیه رویکردها گرچه تحت تاثیر واقعیات جنگ و در زمان وقوع شکل گرفته است ولی از طریق گفتارها و نوشتارها برای تفسیر و تبیین موضوعات و مسائل جنگ ادامه یافته است.

نقد و بررسی در این بخش رویکردهای موجود در پاسخ به این پرسش است که میان آنچه در باره جنگ رویکردهای مختلف گفته و نوشته می شود با واقعیات جنگ به عنوان یک مسئله استراتژیک چه نسبتی وجود دارد؟.... فرآیند تحقیق و سازماندهی کتاب حاضر به این صورت انجام گرفته است که برای تعیین مفاهیم و فصول کتاب، ابتدا تمام وقایع سیاسی- نظامی جنگ، متکی بر تحقیقات پیشین نویسنده، در دو مرحله به صورت کلی و اجمالی نوشته شد. از این طریق جنگ عراق با ایران براساس مفاهیم و دوره های زمانی چهارگانه، شامل چالش جنگ، جنگ دفاعی، جنگ آزادسازی و جنگ تعاقبی مفهوم بندی شد.

همچنین پرسش ها و مفاهیم موردنظر برای فصل بندی و نگارش تفصیلی تعیین و کتاب قبل از نگارش تفصیلی و مستند، کلیات آن در دو مرحله نگارش و اصلاح شد. برای نگارش متن نهایی، منابع موردنظر با استفاده از روش تحقیق ترکیبی شامل داده بنیاد و مقایسه ای در چارچوب مفاهیم استراتژی بررسی و متن حاضر به رشته تحریر درآمد.....عناوین و پرسش های کتاب در شش فصل به شرح زیر است:

فصل اول با عنوان نقد و بررسی رویکردها
فصل دوم با عنوان روش تحقیق
فصل سوم با عنوان چالش جنگ
فصل چهارم با عنوان جنگ دفاعی
فصل پنجم با عنوان جنگ آزادسازی
فصل ششم با عنوان جنگ تعاقبی- تهاجمی

نتیجه گیری کتاب با عنوان " پیش درآمدی بر یک نظریه"در چارچوب استراتژی پسینی برای ارائه نظریه و در پاسخ به این پرسش تنظیم شده است که: ایران با وجود غافلگیری در برابر حمله عراق دفاع کرد و با وجود بی ثباتی سیاسی، مناطق اشغالی را آزاد کرد، ولی چرا جنگ را با پیروزی نظامی بر عراق و سقوط صدام خاتمه نداد؟

مسئله مهم در نتیجه گیری کتاب در پاسخ به علت ناکامی ایران در سقوط صدام، بررسی ماهیت و مولفه های قدرت نظامی برآمده از انقلاب و کارکرد آن برای "جنگ دفاعی- آزادسازی" و عدم تناسب آن با"جنگ طولانی و تعاقبی"در خاک دشمن است. برای روشن شدن مسئله یادشده از مولفه"قدرت- هدف- در تلاقی جنگ- انقلاب و روش مقایسه ای برای تجزیه و تحلیل جنگ استفاده شده است.

(تجزیه و تحلیل جنگ ایران و عراق؛ پیش درآمدی بر یک نظریه/ مولف: محمد درودیان/ناظران علمی: سردار سرلشگر غلامعلی رشید و دکتر سیدکاظم سجادپور/ تعداد صفحات: ۴۷۶ صفحه/ سال انتشار: چاپ دوم ۱۳۹۶/ ناشر: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس)