جامعه شناسی توسعه؛ اصول و نظریه ها، اثری از تقی آزاد ارمکی

گروه فرهنگی: در مورد توسعه وفاق مفهومی و تجربی وجود ندارد. عدم توافق در تعریف توسعه ریشه در نگاههای بخشی و غرب گرایانه مسلط بر جریان اندیشه ای توسعه دارد. با وجود برداشت جامع نسبت به توسعه و تاکید بر بهبود و اصلاح جامعه تا افزایش درآمد سرانه معنی موردنظر از توسعه ضمن این که هدفدار می شود مرتبط با موقعیت های متعدد هم خواهد بود. در این صورت توسعه امری جامع و فرآیندی است که می توان آن را به معنی "نوسازی" دانست. نوسازی به معنی تغییر وضعیت اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و انسانی جامعه برای دستیابی به هدف کلی یعنی " بهبود و پیشرفت" جامعه انسانی است...

به گزارش بولتن نیوز، توسعه از بدو امر در حوزه اقتصاد سیاسی مطرح شد و سپس مورد توجه جامعه شناسان، علمای علوم سیاسی و برنامه ریزان و مدیران قرار گرفت و ضمن شکل گیری حوزه " مطالعات توسعه" و طرح تجربه های متعدد توسعه، مناقشه های مفهومی، روشی، و نظری درگرفت.

در ایران، برنامه توسعه با تاسیس سازمان برنامه و بودجه اهمیت همه جانبه یافت و در کنار آن مطالعات و تحقیقات توسعه ای شکل گرفت. با نگاه علمی به توسعه، تاسیس مراکز تحقیقاتی و مطالعاتی، آموزش رسمی توسعه با دروس" توسعه اقتصادی"،" توسعه اجتماعی"،" توسعه سیاسی" و تاسیس رشته های آموزشی توسعه از قبیل جامعه شناسی توسعه ضرورت ترجمه و تالیف و ترجمه و تالیف منابع در این زمینه اهمیت یافت. با وجود اینکه در زمینه جامعه شناسی توسعه منابعی تهیه شده است، ولی لزوم مطالعه و کار بیشتر در این زمینه احساس می شود و از همین رو تالیف کتاب جامعه شناسی توسعه مورد توجه قرار گرفت.

برای معرفی توسعه با رویکرد اقتصادی تلاش زیادی شده است. به طور سنتی افزایش درآمد سرانه و یا بهبود نسبی اقتصادی جامعه به معنای توسعه تلقی شده است. ولی با گذشت زمان و بروز تحولات اجتماعی و سیاسی و علمی از دهه ۱۹۵۰ به بعد درمورد توسعه، بسیاری از کارشناسان و علمای علوم اجتماعی به ضعف و نارسایی تعریف توسعه به معنی رشد اقتصاد پی برده و بیش از پیش به ابعاد و عناصر اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و انسانی در کنار ابعاد و عناصر اقتصادی توجه کرده اند. از این رو مفاهیم متعددی چون توسعه اجتماعی، توسعه انسانی، توسعه فر هنگی و توسعه سیاسی، توسعه درون زا، توسعه درون زا، و توسعه همه جانبه مطرح شده است....

با وجود اینکه جامعه شناسی توسعه و اقتصاد توسعه بیشتر به بیان سازوکارهای توسعه یافتگی در غرب و توسعه یافتگی در شرق و جهان سوم پرداخته اند،این کار از طریق علم و عالمان جامعه شناسی با اصل قرار دادن نحوه عمل جوامع غیرتوسعه یافته امکان پذیر است. برای فهم جریان توسعه کشورهای غیرغربی نیازمند طراحی مبانی و اصول جدیدی هستیم. شاید پی گیری حوزه مفهومی و نظری اقتضایی و موقعیتی که بیشتر به شرایط گوناگون معطوف به توسعه است، بتواند ما را در فهم تلاشهای صورت گرفته در کشور ایران و تعیین وضعیت توسعه ای مان کمک کند...

( جامعه شناسی توسعه؛ اصول و نظریه ها/ نویسنده: تقی آزاد ارمکی/۲۲۲ صفحه/ سال ۱۳۹۰/ ناشر: نشر علم)