کره شمالی؛ فرصت ویژه برای چین

گروه بین الملل: مصطفی مطهری* در یادداشت پیش رو که پیرامون اقدامات کره شمالی نگاشته شده، نویسنده معتقد است: در حالیکه فرمانده ناوگان ارتش آمریکا مستقر در اقیانوس آرام از لازم و ضروری بودن دیپلماسی پشیتبانی شده توسط نیروی نظامی برای برخورد با کره شمالی سخن گفته است، دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده آمریکا با اظهارات مختلفی در مدت اخیر از زمان بازگشتش از آسیای شرقی مواضع متفاوتی را اتخاذ کرده است.

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که به صورت اختصاصی در اختیار خبرنگار ما قرار گرفته به شرح زیر می باشد:

در واقع ترامپ با این ادعا که صبر استراتژیک ایالات متحده آمریکا درباره کره شمالی به پایان رسیده است موجبات تشدید تنش ها میان واشنگتن و پیونگ یانگ را افزایش داد. از سوی دیگر ترامپ در چند روز گذشته در خلال اقدام چین برای مذاکره با سران و مقامات پیونگ یانگ استقبال کرد. بطوریکه وی طرح‌ چین برای اعزام نماینده به کره شمالی را یک «اقدام بزرگ» توصیف کرد.

با این حال باید توجه داشت که این اقدام چین برای اعزام یک نماینده عالیرتبه به کره شمالی به دنبال دیدار ترامپ از پکن کلید خورده است؛ از نظر زمانی نیز این اقدام چین در زمانی مطرح شده است که بسترهای افزایش سردی روابط میان همسایگان شدت یافته است. از این رو در واکاوی موضوع اشاره شده باید زوایای تحلیل را از ابعاد متنوع و چندگانه مورد بررسی قرار داد.

اول اینکه باید در این باره به نیت و قصد راهبردی پکن از دست یازدن به این اقدام را موشکافی کرد. بطوریکه از این منظر از جمله عواملی که نقش کاتالیزور را برای چین دراتخاذ تصمیم مذکور بازی کرده است، تلاش برای ایفای نقش منطقه ای و حتی جهانی ای است که پکن برای خود تعریف کرده است. نقشی که از یکسو در حل منازعات به معرفی جهانی و تثبیت جایگاه چین به عنوان یک قدرت نوظهور کمک خواهد کرد و از سوی دیگر به دیگر قدرت های جهانی این موضوع خواهد قبولاند که چین به عنوان یک بازیگر توانا قادر است که منازعات در سطوح جهانی با روش و مدیریت خود حل و فصل کند.

دوم، با توجه به اینکه چین از همان ابتدای شکل گیری جمهوری خلق کره در کره شمالی همواره با نظام سیاسی حاکم در این کشور روابط نسبتاً حسنه ای داشته است و به نوعی پیونگ یانگ را زیر چتر حمایت سیاسی – یا دیپلماتیک خود مورد حمایت قرار داده است. بطوریکه می توان پکن و پیونگ یانگ را برادر خواندگان سیاسی – ایدئولوژیک هم خواند. از سوی دیگر نیز مواضع سیاسی و ایدئولوژیک موجود در این کشورها نسبت به نظام مسلط در عرصه جهانی یعنی لیبرال سرمایه ای به عاملی اساسی برای نزدیکی میان آنها شده است. اگر چه در نحوه نگرش و سیاست های این دو کشور در مواجهه با نظام سرمایه داری حاکم در سطح جهانی تفاوت های اشکاری وجود دارد ولی وجه مشترک این دو تفکر، اهدافی است که در ذیل به چالش کشیدن نظام تکوین یافته و تثبیت شده جهانی معنا می گردد.

سوم، این وجوه از تحلیل در ارتباط با اقدام اخیر پکن در اعزام نماینده ویژه به پیونگ یانگ متفاوت از نگاه تحلیلی در سطور فوق در دو سطح ذکر شده است؛ در واقع بعد تحلیلی در این بند به موضوع سفر اخیر ترامپ به چین و دیدار وی با مقامات چینی مربوط می شود. بطوریکه از سیاست و راهبرد ایالات متحده آمریکا در راستای قبول و دادن نقش بیشتر به یک قدرت منطقه ای به نام چین با توانایی و ظرفیت بازی در سطح نظام بین الملل از یکسو تا مذاکرات انجام گرفته میان مقامات چینی با آمریکایی درباره حل و فصل بدور از مناقشه نظامی، موضوع کره شمالی با نظارت و مدیریت واشنگتن و البته پکن، موضوعی که به روند تحلیل از اخبار مذکور جلوه متفاوتی می دهد که برخلاف دو مورد فوق در این مورد اخیر پکن پیرو واشنگتن و یا به عبارتی با چراغ سبز ایالات متحده آمریکا و با اشاره آنها بطور مستقیم وارد کاراز از تنش میان دو کشور شده است.

چهارم، علیرغم اینکه هر سه مورد بیان شده می توانند قابلیت ها و پتانسیل هایی مختص به خود داشته باشند نباید این نکته را فراموش کرد که چین همواره در رابطه با منازعات و مناقشات در سطوح مختلف منطقه ای و جهانی، به حل و فصل این مناقشات از طریق گفتگو و مذاکره تاکید داشته است. بطوریکه مقامات پکن، راهکار فیصله دادن به تنش های پیرامون پیونگ یانگ با واشنگتن را سیاسی دانسته و بر حل و فصل آن از طریق سیاسی و دیپلماتیک اصرار داشته و دارند. در واقع تلاش برای نهادینه کردن پایان منازعات بواسطه مذاکره و تلاش های دیپلماتیک، فعلی است که چین و دیگر کشورها و سازمان های جهانی مانند اتحادیه اروپا از آن به عنوان بهترین و سهل الوصول ترین راه برای رسیدن به توافقات برای پایان دادن به مناقشات و منازعات نام می برند.

با این حال در مجموع باید توجه کرد که سطح تحلیل، هر کدام از موارد ذکر شده در سطور بالا باشد نکته محوری در این باره نقشی است که چین در حال ایفای آن است. نقشی که خواه توسط پکن تعریف شده باشد و خواه اینکه تفویضی و توسط ایالات متحده آمریکا برای پکن تعریف شده بود با علم و آگاهی پکن در حال عملیاتی شدن است؛ به عبارتی چین با ایفای بهینه این نقش درصدد محور سازی از خود حول منازعات در سطح منطقه ای و جهانی است که به بیشینه ساختن توانایی و قابلیت ها و ظرفیت های بالقوه و بالفعل پکن در این باره خواهد انجامید.

*دکتری علوم سیاسی