تحریم ها از نتایج ابهام و شتابزدگی های تفسیری و گزاره ای در برجام است

گروه بین الملل: مصطفی مطهری* در یادداشت پیش  رو که پیرامون بدعهدهای غرب نسبت برجام نگاشته شده، نویسنده معتقد است: تفسیر تعلیق تحریم ها به لغو آنها از سوی ایران باعث شده است تا تحلیل جامع و شاملی در این رابطه ارائه و انجام نگردد. در واقع این تفسیر نادرست از تعلیق به لغو در کنار مفاد مبهم موجود برجام موجب وضع قواعد محذورساز و محدود محور برای ایران از یکسو و مشکلات خلق شده جدید برای ایران (تحریم های جدید) از سوی دیگر را منتج شود.

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که به صورت اختصاصی در اختیار خبرنگار ما قرار گرفته به شرح زیر می باشد: 

بطوریکه باید اذعان داشت که یکی از مشکلات اصلی توافق برجام از ابتدا این بوده است که راهکارهای مناسبی برای نقض تعهدات از سوی دیگر مذاکره کنندگان (بویژه آمریکا) در قبال ایران در این توافق برای انجام اقدامات متقابل در نظر گرفته نشده است. از این رو ایران با تأکید بر اینکه که تمدید قانون تحریم‌ها، به معنی تصویب و اعمال تحریم‌های جدید و در نتیجه نقض آشکار توافق هسته‌ای (برجام) بوده است و تنها در این زمینه توانسته است به اعتراض بسنده کند.

نکته مهم و قابل توجه در این باره بررسی و تاکید بر این موضوع است که برای آمریکا که از جمله مذاکره کنندگان و نقض کنندگان ویژه برجام است، هزینه نقض برجام تقریبا صفر بوده است؛ بطوریکه اتخاذ رویکردهای تحریمی از سوی آنها در مجلسین (مجلس نمایندگان و سنا) و کاخ سفید (دولت) نشاندهنده آن است.

در واقع باید بیان داشت که ترامپ از همان آغاز فعالیت های انتخاباتی خویش، مخالف تمام و کمال مذاکره با ایران و برجام بود و این مخالفت خود را نیز صریح و مستقیم اعلام می کرد و با ابراز شدیدترین انتقادات به برجام، برجام را تهدید به پاره کردن می نمود. هر ند که از شدت تهدیدات ترامپ به برجام با تصدی وی بر کرسی ریاست جمهوری آمریکا کم شد و رویکرد مخالف وی به این سند بین المللی تغییر نکرد، چرا که از نظر ترامپ برجام نه تنها باعث تقویت ایران و آزادی حضور و نفوذ آن در منطقه خواهد شد بلکه این قرارداد به ضرر ایالات متحده آمریکا تمام شده و به فرجام رسیده است.

با این حال نباید فراموش کرد که برجام یک توافق چند جانبه مهم بین المللی است و یکی از موضوع های مهم در آن پایان دادن به تحریم ها می باشد؛ به عبارت دیگر اینکه نباید برجام را تنها محدود به لغو تحریم ها تفسیر کرده و به آن بپردازیم، کار و عملی که از زمان امضا و انعقاد آن تاکنون از سوی تحلیل گران، کارشناسان، منتقدان، موافقان، مخالفان داخلی بدان پرداخته شده است.

واقعیت این است همانطور که گروهی برجام را عاملی جهت دور کردن ایران از پرونده سازی های بین المللی توسط قدرت های بزرگ می دانند، عده دیگری بر این باورند که برجام عاملی برای کنترل و پیگیری های یکطرفه نظارتی بر ایران و اقدامات صورت گرفته ایران از سوی کشورهای دیگر است که نه تنها به محدود کردن ایران منتهی شده است بلکه فضا را برای اعمال فشارها و تحریم و حتی تهدیدات بالقوه و حتی بالفعل خواه از سوی کشورها و خواه از سوی نهادهای بین المللی علیه ایران را باز گذاشته است.

از این رو ست که تحریم های خلق الساعه و پیش رونده علیه ایران از سوی ایالات متحده آمریکا نه تنها هر روز به روزتر می شود بلکه دامنه و گستره آن نیز بیشتر و حدود آن افزون تر می گردد؛ و در این راستا واکنش ایران تنها به اعتراضات در مجاری نانوشته در برجام محدود می شود که ماحصل محدودیت و محذوریت های موجود در برجام است که با گزاره راستی آزمایی ایران توجیه شده است. در واقع این اعتراض های صورت گرفته از سوی ایران در هر مقطعی با هر اعمال تحریمی هر چند دنبال شده است اما استمرار در آن یا صورت نگرفته و یا از شدت توجه به آن کاسته شده و به ورطه فراموشی سپرده شده است. بع بارتی تجربیات مشابه در این باره گویای نکات بیان شده و مبین عبارات استدلالی است. پیگیری توقیف 2 میلیارد دلار از اموال ایران توسط دولت آمریکا، قانون ویزا و تحریم آیسا نمونه ای از این تجربیات است که در طول زمان فراموش شد و مشمول زمان قرار گرفت؛ از این رو تحریم های جدید سنا نیز احتمالاً دچار همان عاقبت و مشمول همان تجربه ها خواهد شد. در واقع منظور از بیان این موضوع، ارائه تصویری بدیع از موضع اعتراضی و محدودی است که ایران به شرط پایبندی به تعهدات مندرج در برجام باید به آنها متعهد باشد، می باشد.

*دکتری علوم سیاسی