اتحادیه اروپا بر سر دو راهی استقلال یا وابستگی

گروه بین الملل: مصطفی مطهری*در یادداشت پیش رو که پیرامون  اتحادیه اروپا و برجام نگاشته شده، نویسنده معتقد است:با پایان جنگ جهانی دوم و شکل گیری نظام دو قطبی با محوریت اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا، کشورهای اروپای به عنوان قدرت های سنتی در قرن نوزدهم در عرصه جهانی جایگاه خود را از دست دادند و برای حفظ خود به یکی از بلوک های قدرت ملحق شدند.

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که به صورت اختصاصی در اختیار خبرنگار ما قرار گرفته به شرح زیر می باشد:

کشورهای اروپای غربی عمدتاً با قرار گرفتن در جبهه ایالات متحده آمریکا و تبعیت از سیاست ها و راهبردهای واشنگتن در عرصه جهانی در دوران جنگ سرد به ستون های اصلی بلوک غرب تبدیل شدند. این روند تا پایان نظام دو قطبی بطور علنی و آشکار ادامه پیدا کرد؛ اما با فروپاشی نظام دو قطبی و تجزیه اتحاد جماهیر شوروی به کشورهای مستقل و تازه استقلال یافته، اروپایی ها دیگر از وضعیت ترس گونه ای که شرایط نظام دو قطبی بر آن غالب کرده بود خارج شدند و تلاش هایی را در جهت ایجاد یک سازمان منطقه ای با کار ویژه های بین المللی در جهت احیا جایگاه گذشته خود در مناسبات بین المللی به انجام رساندند. و نتیجه این تلاش ها ظهور اتحادیه اتحادیه اروپا بود.
اگرچه نفس ایجاد و تشکیل اتحادیه اروپا، حول تلاش ها و سیاست هایی معنا پیدا می کرد که نیات و مقاصد اروپا را برای بازیگری مستقل از ایالات متحده آمریکا در صحنه بین المللی شکل می داد، اما باید خاطر نشان کرد که این مهم هیچگاه محقق نشد؛ چرا که عدم هماهنگی و فقدان دیدگاه ها و نظرات همسو در این سازمان اروپایی و در بین اعضای آن و ... از جمله عواملی بوده اند که موجب شده است تا این اتحادیه نتواند آنطور که انتظار می رود، عمل کند. نمونه موردی از این ضعف موضع گیری های آنها در ارتباط با مسائل بین المللی را می توان در رابطه با برجام دید که آنها با خروج آمریکا از برجام، تنها به حمایت تبلیغاتی و لفظی از آن بسنده کرده اند. و این بدان معنا است که اتحادیه اروپا هنوز به بلوغ فکری و عملی نرسیده است و در عرصه های بین المللی به عنوان یک بازیگر بین المللی که مدعی آن هستند از اعتماد به نفس لازم برخوردار نیستند.

روند افتراق در پیگیری اهداف و منافع از سوی کشورهای عضو اتحادیه اروپا در عرصه جهانی با خروج بریتانیا از این اتحادیه در قالب برگزیت از یکسو و راه پیدا کردن ترامپ با گرایشات ضد اروپای واحد از سوی دیگر بر شدت متغیرهای تاثیرگذار در زمینه ناتوان سازی اتحادیه اروپا تأثیر فراوانی برجای گذاشته است. به علاوه این که از دیگر عوامل تضعیف سازی اتحادیه اروپا ظهور جریانات راستگرا در کشورهای اروپایی است که بیشتر بر گرایشات ملی گرایانه افراطی تاکید دارند و تلاش می کنند تا جوامع خود را از روند یکپارچگی های موجود در جوامع اروپایی که با اتحادیه اروپا شکل گرفته است را دور کنند. بطوریکه در سال‌های اخیر ظهور گروه‌های راستگرای بیگانه ‌ستیز، قدرت چشمگیری در این قاره پیدا کرده اند و در کشورهایی مانند مجارستان، اتریش و لهستان قدرت را به دست گرفته‌اند و در کشورهایی مانند فرانسه، انگلستان، ایتالیا و هلند به شدت قدرتمند شده‌اند. از جمله نمونه های موجود جریان راستگرا در این راستا می توان به «نایجل فاریج» رهبر حزب استقلال انگلستان، «مارین لوپن» رهبر حزب جبهه ملی فرانسه و احزاب راستگرای لهستان و مجارستان اشاره کرد. در روزهای گذشته نیز اخباری مبنی بر تقویت جریانات راستگرا در اروپا با ایجاد و راه اندازی بنیادی به نام «جنبش» در اروپا توسط «استیو بنن مشاور ارشد سابق دونالد ترامپ» رسانه ای شد. که هدف از راه اندازی این بنیاد در اروپا روی کار آوردن احزاب «پوپولیست راستگرا» عنوان شده است. بطوریکه از طریق این بنیاد تلاش می شود با ایجاد بلوک بزرگی متشکل از سیاستمداران راستگرا در پارلمان اروپا اختلال در روند پارلمانی اروپا را هدف گذاری کنند.
ظهور و قدرت گیری جریانات راستگرا در اروپا و ضدیت آنها با اروپای واحد به دلیل گرایشات افراطی ملی گرایانه از یکسو و وجود دیدگاه های متعارض اعضای این اتحادیه با واشنگتن بر سر مسائل تجاری، اقتصادی، سیاسی و نظامی از سوی دیگر، موجب شده است تا رهبران و مقامات این اتحادیه به دنبال پیدا کردن راه حل های واکسینه کردن خود در برابر هجمه های تهدیدی راستگرایان و چالش های موضوعی ترامپ برای آنها برآیند. در واقع در مقطع فعلی از حیات اتحادیه اروپا، آنها بر سر دوراهی انتخاب استقلال و عدم وابستگی به آمریکا یا برعکس آن قرار دارند؛ چرا که آنها با وجود شواهد موجود به وضوح دریافته اند که اروپا تنها مانده است و باید یا برای تنها ماندن آماده باشند و یا را دیگری را برگزینند و از استیصال بودن یا نبودن، همراهی یا عدم همراهی، تابعیت یا عدم تابعیت، با و از ایالات متحده آمریکا خود را رها سازند.

*دکترای علوم سیاسی