اختلافات میان اروپا و آمریکا در مسیر تازه ای از تنش قرار گرفته است

گروه بین الملل: مصطفی مطهری* در یادداشت پیش  رو که پیرامون اختلافات میان اروپا و آمریکا نگاشته شده، نویسنده معتقد است: به نظر می رسد که دوران ماه عسل اروپا با آمریکا در سراشیبی تند به سوی سردی وخیمی گراییده است. این وخامت در نزدیکی و قرابت فکری و اشتراک منافع چندین ساله که از فردای پس از جنگ دوم جهانی شکل گرفته بود با تغییر شرایط و موقعیت قدرت در آمریکا با روی کار آمدن دونالد ترامپ روزبه روز به ورطه تشدید جدال های لفظی سوق پیدا کرد. 

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که به صورت اختصاصی در اختیار خبرنگار ما قرار گرفته به شرح زیر می باشد: 

در واقع این آتش درگیری لسانی مقامات اروپای واحد با ترامپ با واقعه برگزیت که منجر به جدایی بریتانیا از یورو شد شکل تازه ای بخود گرفت. بطوریکه برگزیت به نمونه ای موفق در دست ترامپ برای تاختن به ایده اروپای واحد بدل شد. از سوی دیگر نیز سران اروپایی نیز در یک روند تقابلی متقابل با رویه اتخاذی از سوی ترامپ که با برجسته سازی های وی از برگزیت همراه شده بود به سبک و سیاق اروپایی خود به مقوله ایزوله شدن جامعه محصل از برگزیت انگلستان از اروپا به مبارزه پرداختند که نمونه موفق تلاش های آنها اتفاقاتی بود که در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه با انتخاب ماکرون رخ داد.

اما آشکار شدن رویارویی و نبردهای اروپا با ترامپ در جریان نشست هفت کشور صنعتی موسوم به جی 7 در ایتالیا و نشست اعضای ناتو در بروکسل بود که شکاف واقعی میان مواضع سران اروپا با دولت جدید ایالات متحده آمریکا را به‌وضوح نشان داد و آنها را سینه به سینه هم قرار داد. در واقع آنچه از نشست سران جی 7 به بیرون درز کرد و رسانه ای شد عمق اختلافات و شدت تعارضات میان دیدگاه های 6 اعضای آن با ترامپ بود. بطوریکه بیانه پایانی این نشست اختلاف نظرها درباره مسائلی نظیر تغییرات آب و هوایی (پایبندی و یا عدم پایبندی به توافقنامه پاریس 2015 از سوی ترامپ) و حتی تجارت آزاد بود که هرچند مرکل صدراعظم آلمان دستاورد های تجاری نشست را عاقلانه توصیف کرد. با این حال باید گفت اگرچه نشست مذکور با چالش‌های گسترده‌ای روبرو بود اما تنها موضوع و چالش روسیه بود مواضع یکسانی را به این کشورها ‌بخشید؛ بطوریکه بیانیه اعضای گروه «جی ۷» و اظهارات مقامات این کشورها نشان‌دهنده تلاش موقتی آنها برای کنترل سیاست‌های روسیه در خاورمیانه است تا پس از آن مسئله اوکراین با شدت بیشتری پیگیری شود، بود.

در واقع دلایلی چند از شدت اختلافات و حتی شکاف ها میان اعضا با ترامپ بود که صدر اعظم آلمان در یک تجمع انتخاباتی در شهر مونیخ پس از شرکت در نشست ناتو و گروه هفت را بر آن داشت که بگوید اروپا دیگر نمی‌تواند به طور کامل بر دیگران متکی باشد. مرکل در این راستا با اشاره به رأی مثبت مردم انگلستان به خروج این کشور از اتحادیه اروپا و همچنین روی کار آمدن «دونالد ترامپ» در آمریکا، گفت اگرچه اروپا باید به تلاش خود برای رسیدن به تفاهم با آمریکا و انگلیس ادامه دهد ولی با این وجود اروپا از این پس باید سرنوشت خود را به دست گیرد و اروپاییان باید برای سرنوشت خود بجنگند؛ وی در ادامه گفت دورانی که می‌توانستیم به طور کامل به دیگران اتکا کنیم، به سر آمده است. من این مسئله را در چند روز گذشته تجربه کرده‌ام که به نشست چند روز گذشته ناتو و پس از آن گروه هفت و اختلاف نظر میان اروپا و آمریکا اشاره داشت.

در واقع وی با پایان نشست جی 7 ضمن ابراز نارضایتی از نتایج نشست، نشست گروه هفت را نشست «6 علیه یک» توصیف کرده بود چرا که آمریکا از نظر وی و دیگر اعضا مانع اجماع جمعی 7 کشور در زمینه های مختلف نشست شده بود. بطوریکه تصمیم ایتالیا برای دستیابی به یک توافق مشترک برای اتخاذ یک برنامه مهاجرت منظم نیز به دلیل مخالفت های ترامپ شکست خورد.

این اختلافات میان اروپا و آمریکا در جریان نشست ناتو که قبل از نشست جی 7 برگزار شد نیز قابل رویت بود. بطوریکه ترامپ در مراسم افتتاح مقر جدید ناتو در بروکسل، با درخواست صریح و نامتعارف افزایش بودجه نظامی کشورهای عضو، سران ناتو را متعجب کرد. وی بابا لحنی صریح از دیگر کشورها (اروپایی) خواست «سهم منصفانه» خود در بودجه ناتو را بپردازند. در واقع ترامپ در جریان نشست ناتو بر خلاف انتظارات هیچ صحبتی از تعهد به دفاع جمعی نکرد و تنها با لحنی که بسیاری آن را نامتعارف خوانده‌اند، تأکید کرد که کشورهای عضو باید پول بیشتری برای تقویت ناتو هزینه کنند. هر چند که مساله هزینه های نظامی ناتو بارها توسط دولت ترامپ مطرح شده بود اما نکته قابل تحیر در این باره سخنان ترامپ از موضع یک قدرت فائقه در ناتو و صدور فرامین و اوامر به زیردستان اروپایی خود بود که زمینه ها را برای واکنش های جدی اروپایی بخصوص آلمانی ها فراهم کرد. بطوریکه وزیر امور خارجه آلمان نسبت به درخواست رئیس جمهور آمریکا برای افزایش بودجه نظامی اعضای ناتو انتقاد وارد کرده و بجای آن بر لزوم خلع سلاح و گسترش کمک‌های توسعه‌ای و پیشگیری از بحران‌ها به عنوان برنامه و اهداف آتی اروپا تاکید کرد. وی همچنین بیان داشت آنچه که باید در اروپا و دنیا تغییر کند این است که ما بالاخره دوباره باید درباره خلع سلاح و خلع سلاح هسته ای و کنترل تسلیحات صحبت کنیم نه مسائلی همچون افزایش بودجه نظامی.

با این حال با توجه به آنچه که در این یادداشت بدان پرداخته شد گفتنی است که ادامه و تشدید روند تخریبی میان طرفین اروپایی و آمریکایی با توجه به اتفاقات اخیر (پیروزی ماکرون در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه) و انتخاب مجدد مرکل با توجه به پیشتازی وی در نظر سنجی های موجود در آلمان و رغبت و تمایل مردم آلمان به انتخاب دوباره وی به عنوان صدراعظم آلمان و ادامه مواضع فعلی از سوی وی در ارتباط با آمریکا و تلاش برای سوق دادن یورو به سمت استقلال کامل از آمریکا، دور از ذهن نخواهد بود.

از سوی دیگر نیز باید مدعی شد علاوه بر اختلاف نظرهای عیان شده میان اروپا و آمریکا و اتفاقات اروپایی درون جامعه اروپایی از تلاش های درونی این جامعه برای نشان دادن استقلال و قدرت خود به ترامپ در کنار رفتارهای افسار گسیختانه ترامپ و متهورانه تخریبی – تحقیری – تضعیف کننده ای که ترامپ در ارتباط با اروپا پیشه کرده است، اروپا را به سمت شکل دادن اتحادهای دیگر بین المللی سوق خواهد داد و نتیجه این سوق یافتن اروپائیان قرار گرفتن آمریکای ترامپ در مسیر انزوا خواهد بود.

استقلال اروپا از آمریکا موجب خواهد شد اروپا به سمت بازیگری بین المللی مستقل تر و واحدتری نسبت به گذشته (متأثر بودن کم و بیش از تصمیمات و سیاست آمریکا) گام بردارد. در واقع اتخاذ مواضع مستقل تر در این مسیر خواهد توانست اروپا را با منافع جداگانه در تقابل با آمریکا قرار دهد و آنها را به کسب منافع بیشتر در این باره ترغیب کند که نمونه آن لغو تحریم های جامعه اروپایی در قبال دیگر کشورها می باشد که در گذشته بدلیل هم‌پیمانی با آمریکا و تعریف مشترکشان از فرصت ها و تهدیدها در کنار هم داشتند، می باشد. در واقع اروپای واحدِ دارای استقلال عمل و جدا از آمریکا که منافع جداگانه ای نیز خواهند داشت، خواهد توانست در آینده به عنوان تهدید موثری برای ایالات متحده آمریکا اقدام کند.