طرح اتصال سهمیه بنزین به کارت‌های بانکی؛ تسهیل یا ایجاد بحران جدید در فرآیند سوخت‌گیری؟

گروه انرژی، طرح جایگزینی کارت سوخت با کارت بانکی، اگرچه با هدف به‌روزرسانی زیرساخت‌های سوخت‌رسانی و کاهش هزینه‌های جانبی مطرح شده است، اما در شرایط فعلی با انتقادات گسترده‌ای از سوی کارشناسان و کاربران روبرو شده است. ابهام در عملکرد سامانه‌های ارتباطی، پیچیدگی مراحل سوخت‌گیری و احتمال ایجاد اختلال در پمپ‌های بنزین، از جمله دغدغه‌های اصلی مطرح‌شده درباره این پروژه ملی است.

به گزارش بولتن نیوز، در راستای قانون بودجه سال ۱۴۰۴، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف شده است تا پایان تیرماه امکان انتقال سهمیه بنزین از کارت‌های سوخت به کارت‌های بانکی شخصی را فراهم آورد. اجرای آزمایشی این طرح از اسفند ماه ۱۴۰۳ در برخی جایگاه‌های سوخت تهران آغاز شده است و انتظار می‌رود از مرداد ۱۴۰۴ به صورت سراسری اجرا شود.

بر اساس سازوکار طراحی‌شده، متقاضیان باید با ثبت‌نام در سامانه‌ای که به زودی معرفی خواهد شد، فرآیند احراز هویت را تکمیل کنند. در زمان سوخت‌گیری نیز لازم است رانندگان با ورود به سامانه مربوطه، جایگاه سوخت را انتخاب کرده و با دریافت و وارد کردن یک کد تأیید پیامکی، عملیات سوخت‌گیری را آغاز کنند. هزینه سوخت مصرفی پس از پایان فرآیند، به‌طور خودکار از حساب بانکی راننده کسر خواهد شد.

با وجود اهداف اعلام‌شده برای دیجیتالی‌سازی و تسهیل روند سوخت‌گیری، کارشناسان فناوری اطلاعات، حمل‌ونقل و جامعه‌شناسی نسبت به این طرح ابراز نگرانی کرده‌اند. یکی از اصلی‌ترین انتقادات به وابستگی کامل فرآیند سوخت‌گیری به بسترهای اینترنتی و پیامکی بازمی‌گردد. اختلال در ارتباطات اینترنتی یا قطع سرویس پیامک می‌تواند به طور مستقیم مانع از سوخت‌گیری شود و صف‌های طولانی و نارضایتی گسترده در جایگاه‌ها را به همراه داشته باشد.

از سوی دیگر، این طرح فرآیند سوخت‌گیری را برای کاربران عادی به شدت پیچیده کرده است. در گذشته، استفاده از کارت سوخت محدود به قرار دادن کارت در دستگاه و دریافت سوخت بود؛ اما در طرح جدید، رانندگان موظف به طی کردن چند مرحله اینترنتی و پیامکی شده‌اند که ممکن است برای افراد مسن، کم‌سواد یا ساکن مناطق کم‌برخوردار از اینترنت، ایجاد مشکلات جدی کند.

کارشناسان تاکید دارند که در طراحی هر سامانه خدماتی عمومی، باید ساده‌ترین و قابل دسترس‌ترین روش برای کاربران لحاظ شود. اما طرح جدید با افزودن مراحل متعدد به فرآیند سوخت‌گیری، زمینه بروز اختلالات احتمالی، نارضایتی کاربران و حتی ایجاد بحران‌های اجتماعی را فراهم آورده است.

تحلیلگران همچنین یادآور می‌شوند که این پروژه بدون توجه کافی به آزمون‌های میدانی گسترده و پیش‌بینی سناریوهای بحران در حال اجراست و احتمال بروز مشکلات فنی در مرحله اجرایی آن بسیار بالاست. آنها خواستار آن شده‌اند که قبل از اجرای سراسری، مطالعات میدانی دقیق، دریافت بازخورد از آزمایش‌های اولیه و اصلاح فرآیندها به طور جدی در دستور کار قرار گیرد.

در حال حاضر، اگرچه مسئولان ذیربط وعده داده‌اند که زیرساخت‌های لازم برای اجرای بی‌دردسر این طرح فراهم خواهد شد، اما افکار عمومی نسبت به موفقیت این پروژه تردیدهای جدی دارند. اگر اصلاحات اساسی در طراحی و اجرای طرح صورت نگیرد، خطر نارضایتی عمومی، اختلال در پمپ‌های بنزین و تحمیل هزینه‌های جدید به مردم و دولت، محتمل خواهد بود.