جامعه شناسی جنبش های اجتماعی

گروه فرهنگی: اثری از آلن تورن: در سراسر تاریخ زندگی بشری می توان وجود تنشی بنیادین را شناسایی کرد که به مثابه نیروی محرکه جوامع انسانی عمل کرده است.این تنش بنیادین جز تنش میان دو عنصر"نظم" و "تغییر" نیست.نظم عنصری است که در کالبد جوامع تجلی می کند و تغییر در تمنای سوژگی کنشگران اجتماعی پنهان است و از این نظر می توان آن را به روح جوامع بشری تعبیر کرد.....

به گزارش بولتن نیوز ، جوامع بشری نوعا بر مبنای اراده ای جمعی شکل گرفته اند،یعنی بر مبنای میلی درونی به استقرار نظمی بیرونی.هدف از این امر افزایش توان سوژگی و ارتقا ظرفیت آفرینش گری نوع بشر بوده است،به نحوی که با استقرار نظمی استوار بتوان امنیتی نسبی فراهم کرد و در خلال مناسبات اجتماعی و هم افزایی های گروهی،زندگی بهتری را به ارمغان آورد.اما در عمل،استقرار نظم زمانی که به نقطه غایی خود می رسد، به گونه ای تناقض آمیز به مانعی بر سر راه هدف یادشده بدل می شود و سوژگی انسانی را منقاد ساختارهای خود می سازد.این معادله چنان تکرارپذیر است که شاید بتوان از آن به مثابه قانونی اجتماعی یاد کرد.....
با آنکه جنبش های اجتماعی روحی دیرین دارند و همزاد شکل گیری جوامع بشرند،همواره در جست و جوی کالبدی نوین هستند تا بتوانند محدودیت های جهان عینی را با دگرگونی های جهان ذهنی هماهنگ کنند.اما در دوره معاصر این کالبد نوین چه ویژگی هایی دارد؟برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید به پرسش های دیگری پاسخ داد:جهت گیری های نیروهای تغییر در دوره معاصر چبست؟کارگزاران تغییر کدام اند؟و جنبش های اجتماعی معاصر چه ویژگی هایی دارند؟
آلن تورن،جامعه شناس سیاسی ۹۷ساله فرانسوی،تقریبا تمامی عمر علمی خود را صرف پاسخ به این پرسش ها کرده است.او نخستین اندیشمندی است که از پایان جامعه صنعتی و ورود به جامعه پساصنعتی سخن گفت و با طرح عبارت"جنبش های اجتماعی جدید"،آن ها را بر مناسبات اجتماعی نوپدیدی منطبق دانست....
برخلاف تورن،اندیشمندان دیگری مانند اوفه و یورگن هابرماس،پیدایش جنبش های اجتماعی جدید را در پیوند با تغییر و تحولات رخ داده در جوامع"سرمایه داری صنعتی متاخر" تحلیل و تبیین می کنند....
از سوی دیگر،برخی از نظریه پردازان جنبش های اجتماعی جدید را فاقد خصیصه اقتصادی دانستند و فارغ از توجه به نزاعی کانونی که جنبش های اجتماعی پیرامون آن شکل می گیرد،بر مناسبات فرهنگی تاکید کردند...
اما رویکرد این اندیشمندان در تحلیل جنبش های اجتماعی جدید با تورن و شاگردانش(از جمله کاستلز و آلبرتو ملوچی) متفاوت است،زیرا آن ها معتقدند جنبش های اجتماعی جدید اساسا در بستر گونه ای نوین از جامعه و در چارچوب مناسبات اجتماعی جدیدی متولد می شود که در آن نوعی خاص از فردگرایی به چشم می خورد که ناظر بر حضور سوژه شخصی است....
تورن معتقد است برای درک جنبش های اجتماعی جدید،باید بازنمایی متفاوتی از جامعه خود و آینده آن ارائه دهیم.طبق این بازنمایی جدید،ما در حال ابداع شیوه ای جدید از "تولید اجتماعی"هستیم که با خلق منازعه های جدید،جنبش های اجتماعی جدید را متولد می کند و به گسترش و کثرت یابی فضای عمومی می انجامد.البته همچنین ممکن است شکل های گسترش یافته ای از سلطه و احاطه اجتماعی را در پی داشته باشد که به طور عمیق تر و زیرکانه تری زندگی اجتماعی را دست کاری می کند....
از آنچه رفت می توان نتیجه گرفت که جنبش اجتماعی در نگاه تورت معنایی گسترده دارد،تا جایی که تحلیل این جنبش ها را نه در قالب"جامعه شناسی کلاسیک"،بلکه در قالب"جامعه شناسی کنش"(که خود مبدع آن است) پی می گیرد...
اثر حاضر در میان آثار تورن جایگاه ویژه ای دارد،زیرا تورن مبدع نظریه جنبش های اجتماعی جدید است و کتاب پیش رو نیز مهم ترین اثرش در باره جنبش های اجتماعی است.البته پیرو تلاش های نظری تورن و شاگردانش،یعنی کاستلز و ملوچی،شماری از پژوهشگران برجسته به مطالعه جنبش های اجتماعی همت گماردند و امروزه موضوع جنبش های اجتماعی به موضوعی اثرگذار در حوزه جامعه شناسی سیاسی بدل شده است.....

(نام کتاب:جامعه شناسی جنبش های اجتماعی/نویسنده:آلن تورن/مترجم:سلمان صادقی زاده و حسن ناصرخاکی/تعداد صفحات:۲۲۴ صفحه/سال انتشار چاپ اول:۱۴۰۱/ناشر:طرح نو)