ریاض در تب عادی سازی روابط با تل آویو

گروه بین الملل- مصطفی مطهری*: فیصل بن فرحان بن عبدالله وزیر خارجه عربستان در همایش گفتگوی مدیترانه در رم تاکید کرد، «توافق‌های صلح با اسرائیل گامی مهم و درست برای تقویت ثبات در منطقه هستند». او در اظهاراتش گفت«توافق‌های صلح با اسرائیل مانع از الحاق اراضی فلسطینی شدند و در تقویت ثبات در منطقه نقش بسزایی دارند». فرحان در ادامه گفت«بر حمایت ریاض از امضای توافق صلحی عادلانه که امکان تشکیل کشوری مستقل را به فلسطینی‌ها بدهد، تاکید کرد».

به گزارش بولتن نیوز، این سخنان و موضع گیری های وزیر خارجه سعودی به نمایندگی از کشورش، نشان دهنده تغییراتی در سیاست خارجی سعودی و نوع کنش گری ها در عرصه منطقه ای است که در ادامه بطور اجمالی به آنها اشاره خواهیم کرد.
1- اظهارات فرحان در مقام وزیر خارجه سعودی، راهبرد اعلانی و اعلامی سعودی درباره موضوع عادی سازی روابط با رژیم اسرائیل را علنی کرد. چرا که سعودی ها تا پیش از این از اظهار نظر صریح در این باره طفره می رفتند و بررسی آن را موکول به شرایطی می کردند که به گفته خودشان منافع حداقلی را برای فلسطینیان در نظر بگیرد.
2- جهت گیری مزبور توسط آل سعود در عرصه معادلات منطقه ای و چالش تاریخی فلسطین، بر این امر دلالت دارد که ریاض مصمم به انجام مقدمات عادی سازی روابط با تل آویو است. از این رو به دلیل ترس از واکنش های عمومی – مردمی در داخل و میان مسلمانان در جهان اسلام نسبت به این موضوع، فلسطین و تأمین حقوق آنها را بهانه قرار داده است. از سوی دیگر نیز نباید فراموش کرد که ریاض به عنوان مبدع و ارائه دهنده طرح صلح و ایجاد دو کشور در سرزمین اشغالی با رویکرد مذکور عملاً تمام ساختار، اهداف و برنامه هایی را که در طرح مذکور دنبال می کرد را زیر سوال برده است. بنابراین کم اهمیت جلوه دادن تلاش های گذشته در این باره و رفتن به سراغ جایگزین های تازه مبین این امر است که ریاض در عرصه سیاست خارجی و روابط با تل آویو در تلاش برای ریل گذاری روابط در فاز جدیدی است.
3- اظهار عیان و آشکار به برقراری روابط با تل آویو از سوی ریاض را می توان بخشی از روند شکل گرفته طرح های منطقه ای با نظارت بین المللی دانست. در واقع ریاض بعد از اینکه با آنکارا برای حل و فصل تعارضات وارد گفتگو و مذاکره شد، با سفر کوشنر به ریاض و دوحه و انجام دیدارهایی با ولیعهد سعودی و امیر قطر برای حل و فصل اختلافات و نتیجه بخش بودن آن، اکنون ریاض درصدد است تا در مسیر مذکور، به عادی سازی روابطش با تل آویو روی آورد و آن را به صحنه اجرا نزدیک کند.
4- و بالاخره اینکه، تبعیت ریاض از واشنگتن در راستای رفع موانع موجود بر سر راه روابط میان خود با دوحه و آماده سازی مقدمات عادی سازی روابط با تل آویو، گویای این موضوع می باشد که ریاض بخش مهمی از نقشه منطقه ای واشنگتن در خاورمیانه است. از سوی دیگر مفروض حمله محدود ترامپ به ایران با ایده مطرح شدن از بین بردن تمام مسیرهای موجودِ منتهی به بازگشت به برجام و گذاشتن بار سنگین این عملیات بر دوش بایدن و دولت آینده آمریکا، نیازمند برچیدن اختلافات و تعارضاتی است که میان متحدین راهبردی واشنگتن در منطقه وجود دارد. واقعیت این است که ریاض نشان داده است نه تنها یک متحد راهبردی برای آمریکا است بلکه یک مجری بی قید و شرط در اجرای اوامر آمریکا در منطقه نیز به شمار می آید. از این رو با توجه به نقش بی بدیل ریاض برای واشنگتن در عرصه اجرای برنامه ها و اهداف منطقه ای و نیاز مبرم و حیاتی که واشنگتن به ریاض دارد ، از بین بردن موانعی که می تواند عامل خلل در این زمینه باشد در دستور کار قرار گرفته و به ریاض ابلاغ شده است، که برقراری روابط با تل آویو بخش اعظمی از آن محسوب می شود.

*دکترای علوم سیاسی