حلقه گمشده در فناوری امدادرسانی

گروه اجتماعی: میثم ظهوریان در یادداشت پیش رو که پیرامون زلزله های اخیر استان های کشور نوشت شده معتقد است: پس از زلزله کرمانشــاه همراه جمعی از دوســتان مدت کوتاهی برای کمک به مناطق ســانحه دیده رفته بودیم. در روســتایی در حالی کــه یکی از گروه های جهادی در حال ســاخت دستشویی و مدرسه بود، جوانان روستا در فاصله ای کم در چادری کنار جاده نشســته بودند و هنگام رســیدن ماشین های حامل کمک برای کســب سهم بیشتر از کمک های رسیده از چادر خارج می شدند و دوباره به جای نخســت بازمی گشتند.

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که در قدس آنلاین نیز منتشرشده، به شرح زیر است: به دوســتی که همراهم بود گفتم بعید می دانم این منطقه بزودی بازسازی شود. او که از حجم گروه ها و نهادها و تشکیلاتی که برای کمک آمده بودند متعجب بود، پرســید چرا؟ پاسخم این بود که چون خود مردم در بازسازی غایب اند.

واقعیت این اســت نه منابع مادی دولتی نامحدود اســت و نه بروکراســی دولت کارآمــد و نه نیروهای جهادی و گروه هــای مردمی تا ابد در مناطق حادثه دیده باقی خواهند ماند. طبیعی اســت که پــس از فروکش کردن جو عاطفی ابتدایی ناشــی از حادثه مردم عادی امدادرســان همان هفته نخست، نهادهای دولتی و عمومی یک یا دو هفته پس از آن و بیشــتر گروه های جهادی نیز کمی دیرتر یا زودتر خواهند رفت و در نهایت همین مردم می مانند و شهر و روستایشان و وقتی برای این عامل اصلی نقشــی در فرایند بازسازی تعریف نشده، این فرایند پایدار نخواهد بود.

در بیشــتر تصاویری که این روزها نیز از امدادرسانی به سیل زدگان منتشــر می شود، جامعه محلی غایب اصلی هســتند. کمتر تصویری را می بینیم که یک گــروه جهادی در کنار تعدادی از مردم محلی در حال کار باشــند. این روش از امدادرســانی اگرچه آثار معنوی و رشد و خودسازی برای امدادگر دارد و به طورقطع در تســکین آلام نخستین سانحه دیدگان و مدیریت اولیه حادثه نیز بسیار مؤثر اســت، اما اثرگذاری قابل توجه آن در بازسازی منطقه آسیب دیده به طور جدی محل تردید اســت. یکی از مهم تریــن عناصر کلیدی موفقیت نهادی مانند جهاد ســازندگی در توســعه روســتاها بویژه در دوره اول فعالیت خود در ابتــدای انقلاب نیز مشــارکت دادن فعالانه مردم در حلقه هــای مختلف فرایند توســعه از انتخاب طرح ها و اولویت بندی آن ها تا تأمین منابع مالی و یدی بوده اســت.

این فرآیند هــم در قالب خودیاری و هم در قالب شــکل گیری نهادهای محلی (شوراهای اسلامی روستا) علاوه بر استمرار بخشیدن و ایجاد حس مالکیت نســبت به فرآیند پیشرفت در جامعه محلی، واقعی تر شدن و مسئله محور شدن آن را به دنبال دارد. موتور تغییر و موتور پیشرفت و توسعه و بازسازی نه دولت و نه گروه های جهادی که خود مردم هســتند. هیچ کس به اندازه مردم یک منطقه برای پیشــرفت آن انگیزه ندارد و نمونه ای که در ابتدای این یادداشــت نیز ذکر شــد بیشتر بازتاب عملیاتی شــده انتظار ما از جامعه محلی در این فرایند است. کار جهادی پیش از آنکه کار برای مردم باشــد، کار با مردم است و ما هنوز فاقد فناوری کار کردن با مردم هستیم.