آسیب‌شناسی نظام‌مند نظام سلامت

گروه اجتماعی-دکتر میثم ظهوریان *خبر ساده و در نگاه اول شوک‌برانگیز بود «به‌دلیل نبود بضاعت مالی خانواده یک بیمار خردسال، بخیه چانه صدرای چهار ساله را شکافتند و او را با چانه شکافته‌شده و خونین روانه خانه کردند» و خبر بعدی ساده‌تر و البته تکراری‌تر «برخورد با کادر درمانی متخلف بیمارستان شهید اشرفی خمینی‌شهر».

به گزارش بولتن نیوز،ظاهرا این‌بار نیز همانند الگوهای رایج آسیب‌شناسی در کشور تمام نقدها معطوف به آخرین حلقه از یک زنجیره معیوب و صرفا پرستار و پزشک عمومی وقت بیمارستان (که البته به طور حتم از متخلفان این ماجرا هستند) موظف به تحمل بار رسانه‌ای‌شدن این اتفاق بر دوش خود شده‌اند. درنهایت نیز احتمالا سر و ته ماجرای اخیر با اخراج یا تعلیق و جریمه همان حلقه معلول انتهایی این ماجرا جمع خواهد شد و مسئولان نظام سلامت کشور ژست عدالت‌خواهی و برخورد با تخلفات همکارانشان را نیز برای جامعه شک‌زده از چنین اتفاقی خواهند گرفت.

واقعیت این است که نگاه نظام‌مند به چنین مسائلی به‌راحتی مشخص خواهد کرد که علت واقعی رخ‌دادن چنین رویدادی سیستمی است که اجازه درمان بیمار قبل از پرداخت هزینه را به کادر درمانی نمی‌دهد. سیستمی که بی‌عدالتی و تبعیض در آن موج می‌زند و مبتنی بر نظام جبران خدمت آن درآمد یک عمر فعالیت یک پرستار می‌تواند معادل یک ماه فعالیت پزشکی متخصص باشد. سیستمی که به پزشک استاد دانشگاه اجازه بهره‌کشی ناعادلانه از دانشجوی خود را داده و در عمل دانشجو را برای جبران این فشارها پس از خروج از سیستم آموزشی ترغیب می‌کند.

زمانی که در فاز دوم طرح تحول نظام سلامت بنا بر افزایش سه‌برابری تعرفه‌های درمانی شد، بسیاری از کارشناسان نسبت به آثار منفی این اقدام ازجمله ناتوانی بیمه‌ها در پرداخت هزینه، افزایش تبعیض بین فعالان نظام بهداشت (تا بیش از ۵۰برابر تفاوت بین پرستاران و پزشکان عمومی با برخی پزشکان متخصص) هشدار دادند و وزارت بهداشت نیز با وعده‌ها و استدلال‌هایی که مهم‌ترین آن حذف زیرمیزی از روابط بین پزشک و بیمار بود از طرح دفاع کرد. اما تغییر تعرفه نه‌تنها موجب حذف پدیده زیرمیزی نشد که در عمل نسبت مطلق پرداختی از جیب مردم را به شکل درخور توجهی افزایش داد.

مسئولان سیستم درمانی کشور در حالی بر ارتقای سطح خروجی و کاهش نسبت پرداختی از جیب مردم به‌عنوان شاخص‌های موفقیت خود تاکید می‌کنند که در ارزیابی یک سیستم نسبت میان ورودی به خروجی تعیین‌کننده بهره‌وری است و باوجود اینکه میزان بودجه پیشنهادی وزارت بهداشت بین سال‌های ۹۲ تا ۹۴ از ۲۳ به ۵۱ هزار میلیارد افزایش داشته است و از منابعی مانند مالیات بر ارزش افزوده و گران ساختن حامل‌های انرژی (که در عمل از جیب مردم هستند) نیز به این سیستم تزریق شد در عمل افزایشی محسوسی در خروجی این بخش از دستگاه اجرایی مشاهده نمی‌شود و موفقیت‌های کسب شده در اجرای فاز اول طرح تحول نظام سلامت نیز با اصرار وزارت بهداشت در اجرای شتابان و پراشتباه فاز دوم ازبین‌رفت و در عمل فرصت مغتنم به دست آمده از سرریزشدن منابع کشور به این وزارت‌خانه برای ایجاد تحول بنیادین صرف افزایش چندبرابری درآمد بخش اندک و البته پرنفوذی از فعالان این نظام شد.

معمولا در پی رسانه‌ای‌شدن چنین وقایعی هر مس‍ئولی سعی می‌کند با برخورد یا برکناری مسئولان پایین رده‌تر برای خودش چه در افکار عمومی و چه میان مقامات ارشد مصونیت ایجاد کند، اما مطلعان سیستم درمانی کشور می‌دانند مشابه این اتفاق و فاجعه‌بارتر از آن هر روز در بیمارستان‌های کشور در حال اتفاق است و البته درصد ناچیزی از این فجایع فرصت طرح در رسانه‌ها پیدا می‌کند.

منبع:شهرآرا انلاین