نخاله های ساختمانی بی سامان معضلی برای محیط زیست

گروه اقتصادی: الهام صمدزاده: افزایش روز افزون جمعیت در دنیا و نیاز مبرم به تأمین احتیاجات اولیه انسان از جمله نیاز به مسکن، وجود فعالیت های عمرانی را در هر جامعه به امر اجتناب ناپذیری تبدیل نموده است. بدیهی است حجم زیاد دورریزهای ساختمانی ناشی از فعالیت های عمرانی (ساخت و ساز، تعمیر، تخریب و نوسازی) موجب بروز مشکلات زیادی از جمله مشکلات زیست محیطی شده است. با توجه به محدودیت منابع طبیعی و حفظ محیط زیست، بهینه ترین راهکار استفاده مجدد از دورریزهاست. مدیریت مصالح قابل بازیافت دورریز ساختمانی از مهم ترین راهکارهای اقتصادی درکشورهاست. چرا که ضمن کاهش میزان ضایعات بر استفاده مجدد و بازیافت آن تأکید دارد.

به گزارش بولتن نیوز، متاسفانه امروزه بازیافت نخاله های ساختمانی متولی مشخصی ندارد و حاشیه های کلان شهرها به محلی برای انباشت نخاله های ساختمانی تبدیل شده است و این نخاله ها خود تهدیدی برای محیط زیست به شمار می آید.

گفتنی است یکی از بهینه ترین برنامه ها در مدیریت دورریزهای ساختمانی، بازیافت آن هاست و به لحاظ صرفه جویی های اقتصادی و فواید محیط زیست مورد توجه قرار گرفته است.

امروزه دیدگاه های زیست محیطی دورریزهای ساختمانی در تمام دنیا مورد توجه بسیار قرار گرفته است. به این معنی که بخش ساختمان نیز باید همگام با سایر بخش ها بازیافت و استفاده مجدد از مصالح دورریز را مدنظر قرار دهد زیرا بازیافت دورریزهای ساختمانی می تواند احتیاج به انرژی و منابع طبیعی و نیز مقدار زمین مورد نیاز برای استخراج منابع و دفع بهداشتی راکاهش می دهد.

تولید دورریزهای ساخت و تخریب در ایران به خصوص در مقایسه با کشورهای توسعه یافته، بسیار بالاتر از دیگر کشورهاست.

در ایران منابع طبیعی برای پاسخگویی به تقاضای مصالح ساختمانی در حد متوسط است. این واقعیت باعث کاهش انگیزه به دست آوردن این مواد از طریق بازیافت است. به عنوان مثال مناطق زیادی در ایران تحت پوشش خاک آبرفتی است که منبع اصلی برای شن و ماسه است و این موضوع سبب کاهش تمایل به بازیافت دورریزهای بتنی است. اطلاعات مربوط به دورریزهای ساخت و ساز و تخریب با توجه به اهمیت این بحران هنوز هم بسیار کم است.

با توجه به محدودیت منابع طبیعی و حفظ سرمایه های ملی برای نسل های آینده و همچنین حفظ محیط زیست، مدیریت دورریزهای ساختمانی اهمیت و ضرورت دارد زیرا با داشتن مدیریت صحیح و برنامه کارآمد و کاهش حجم دورریزهای ساختمانی نه تنها از هدر رفتن منابع طبیعی و سرمایه های ملی جلوگیری می شود بلکه هزینه های اضافی و جانبی نیز کمتر شده و به لحاظ اقتصادی سودمند است.

متأسفانه در رابطه با مدیریت دورریزهای ساختمانی در ایران، به علت نبود قوانین و مقررات و دستورالعمل های ملی و منطقه ای مشکل مواد زائد جامد به صورت یک معضل درآمده است..

برای مدیریت این نخاله ها باید اقدامات موثر و هماهنگی صورت گیرد تا موجب مشکلات و ایجاد اختلال در نظم و زیبایی شهر نگردد . خاک های تولیدی حاصل از عملیات خاکبرداری با توجه به جنس و مرغوبیت می تواند مصارف مختلفی داشته باشد از جمله به عنوان مخلوط و یا خاک نباتی مورد استفاده قرار گیرد .

در حال حاضر نخاله های ساختمانی در کشورهای پیشرفته و صنعتی در چرخه مجدد جهت تولید ساختمان قرار می گیرد .برای مثال استفاده مجدد از قاب های پنجره یا برش خود پنجره ها برای سایز جدید ، ذوب فلزاب و قالب گیری مجدد ، استفاده مجدد از سنگدانه ها و نخاله ها و … در حال حاضر ۹۲ درصد ساختمان ها در تهران تخریب و مجددا ساخته می شوند، تعدادی از محله ها در تهران همچون کوچه های گیشا و یا شهرک غرب، محل تخلیه نخاله شده و ارتفاع نخاله ها به ۱۸ متر هم رسیده است.می توانیم همانند کشورهای پیشرفته از این مواد در ساخت مصالح جدید استفاده کرد و علاوه بر پاک سازی شهر و کاهش هزینه ها، مصالحی جدید و حتی در مواردی مرغوب تر تولید کرد .

آنچه مسلم است کمک به حفظ محیط زیست از دو صورت تحقیق می یابد. یکی کاهش استخراج مواد اولیه از منابع طبیعی و دیگری کاهش آلودگی های ناشی از انباشت این مواد در طبیعت با استفاده از نخاله های ساختمانی علاوه بر کاهش استخراج از معادن از انباشتگی این نخاله ها نیز جلوگیری کرد.

در همین راستا می توان دانشگاه ها و مراکز علمی پژوهشی زمینه ای را برای فعالیت پژوهشگران در عرصه بازیافت و حفظ محیط زیست و کاهش هزینه تمام شده بتن و یا ساختمان شروع نمایند که به یقین اجرای مهم، قدم مثبتی در مدیریت پسماند ونخاله های ساختمانی به حساب می آید.

در تهران روزانه بین 40 تا 50 هزار تن پسماندهای ساختمانی و عمرانی تولید می‌شود، حجم بسیار بالایی که متاسفانه مشکلات و معضلات بسیاری را برای شهر تهران به وجود آورده است. در همین راستا در حال حاضر بازیافت پسماندهای ساختمانی و عمرانی در تهران به دو برابر افزایش یافته است؛ همچنین دو قرارداد جدید نیز منعقد شده که مجموعا پنج هزار تن درخصوص استحصال خاک و نخاله افزایش ظرفیت ایجاد می کند. به زودی نیز شاهد شروع به کار کارخانه‌ای خواهیم بود که تمام خاک و نخاله ساختمانی از جمله خاک، شن و ماسه را استحصال می کند و به چرخه مصرف باز می گرداند

در دنیا در مراحل ساخت از مصالحی استفاده می‌شود که تولید خاک و نخاله نمی کند و اگر هم پسماندی ایجاد شود کاملا مسیر بازیافت آن تعریف شده است و شهروندان نیز برابر قانون باید هزینه آن را پرداخت کنند؛ در حقیقت همه این موارد در مدیریت واحد تعریف شده اما متاسفانه در کشور ما این مدیریت ایجاد نشده و بخش‌های مختلف در این موضوع کار انجام می‌دهند

در حال حاضر حدود 400 غرفه بازیافت در سطح مناطق 22 گانه شهر تهران فعال هستند که افزایش آنها در دستور کار قرار گرفته، امیدواریم تا پایان سال حداقل 100 غرفه دیگر در سطح شهر تهران اضافه شود تا حداقل در هر محله یک غرفه بازیافت پسماندخشک وجود داشته و بدین ترتیب در برخی محله‌ها نیز تعداد بیشتری غرفه مستقر باشد. همچنین به تازگی این غرفه‌ها در روزهای جمعه نیز فعال هستند و هر جمعه در یکی از این غرفه‌ها برنامه‌های ویژه فرهنگی اجرا خواهد شد. قراردادی با یک شرکت فرهنگی بسته شده که از این پس در ازای دریافت پسماند خشک، شهروندان علاوه بر پول برابر نرخ گذاری و کالاهایی مانند مواد شوینده، می توانند کتاب نیز دریافت کنند.