«موسی کلیم‌الله»: فراتر از یک فیلم تاریخی، یک قصه‌ی الهام‌بخش از مقاومت و وحی

گروه فرهنگی: فیلم «موسی کلیم‌الله»، آثار پیشین دربارۀ قصص انبیا را به چالش کشیده و با رویکردی نو، داستان حضرت موسی را روایت می‌کند. این اثر به کارگردانی مجید حاتمی‌کیا، با وفاداری به یقینیات قرآنی و روایی، قصه‌ای روان و سرراست ارائه می‌دهد که جریان مشیت الهی را در هر قدم به تصویر می‌کشد. این فیلم نه تنها از لحاظ فنی و بصری موفق است، بلکه با درکی عمیق از مفاهیم معنوی و سیاسی دوران فرعونی، زیبایی و امیدبخشی خاصی را برای بیننده رقم می‌زند. در ادامه به بررسی ویژگی‌های این اثر و پیام‌های نهفته در آن می‌پردازیم.

به گزارش بولتن نیوز، «موسی کلیم‌الله» یک فیلم تماماً کلاسیک است که بر اساس روایت معیار از داستان حضرت موسی ساخته شده و وفادار به یقینیات قرآنی و روایی است. فیلم پیچیدگی مضمونی، روایی و ساختاری ندارد. جلوه‌های ویژه‌اش، جلوه‌فروشانه نیست و پابه‌پای مضمون و داستان پیش می‌رود. حشو و زوائدی ندارد و به‌نحو سرراست قصه می‌گوید. قصه‌ای که به تعبیر قرآن باید آن را با بازگو کردن «دنبال کرد»: فَاقْصُصِ الْقَصَصَ.

ریشۀ کلمۀ قصه، به معنای پی‌جویی، پیروی و تعقیب کردن است و فیلم، قصۀ حضرت موسی را پی‌گیری، تعقیب و دنبال می‌کند. به همین دلیل یک فرم حکایت‌گرانه و روان دارد. این فرم قصه‌گویی با روح فیلم متحد است. آنچه در روح فیلم جاری و روان است و فیلم را یکدست و یکپارچه کرده، چیزی نیست جز «مشیت الهی» و به همین دلیل فرم فیلم باید روان باشد تا جریان مشیت و ارادۀ الهی را برای رسیدن به مقصود نشان دهد. فرمود: إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ. خدا رسانندۀ امر و فرمانش است.

موسی کلیم‌الله، تا اینجا بهترین فیلم و سریالی است که ما دربارۀ قصص انبیا ساختیم. حاتمی‌کیا در سن شصت‌سالگی خطر کرد و برای اولین بار فیلمی تاریخی ساخت. همچنین خطر کرد و فناوری جدیدی را به خدمت گرفت و نتیجۀ کارش نه فقط ضایع نشد، بلکه زیبا و امیدبخش شد. دربارۀ فیلم باید بیشتر سخن گفت. باشد به وقتش. دو نکتۀ دیگر:

مادر موسی دربارۀ لحظۀ نزول وحی می‌گوید: صدا از هر طرف می‌آمد! درکی که حاتمی‌کیا از لحظۀ نزول وحی دارد و آن را در فیلمش جای داده، تکان‌دهنده است. صدای وحی از همه سو می‌آید و جهت و منبع مشخصی ندارد. این صدا دربرگیرنده است.

فیلم با اینکه مؤمنین را در دورۀ عسرت، اضطرار و تقیه نشان می‌دهد اما مقاومت را فراموش نکرده و ارجاعی بصری به پرتاب سنگ با فلاخن (شبیه انتفاضۀ سنگ فلسطینی‌ها) دارد. همچنین مؤمنین در همان دورۀ عسرت، صاحب تشکیلات هستند و تصمیم سیاسی می‌گیرند و اجتماع می‌کنند. اما شاید بهتر بود فیلم، کمی بیش از این، غیر از دعا کردن، تقلای مؤمنین برای دفع ظلم فرعونی و انتظار فرج منجی را نشان دهد. دست‌کم تلاش و همیاری مؤمنین برای کاهش آثار ظلم را می‌دیدیم تا از روایت انحرافی از انتظار فرج فاصلۀ بیش‌تری بگیریم.