محمد بن سلمان برای کاخ سفید هم خدمتگزار است هم کارگزار

گروه بین‌الملل ـ مصطفی مطهری*: ولیعهد سعودی و مناسباتی که وی پایه‌گذار آن در سطوح کلان روابط خارجی عربستان بوده با تهدیدات جدی و حیاتی مواجه شده است؛ به عبارتی گزارش‌های مبتنی بر وجود فاجعه انسانی در یمن و اخبار مرتبط با ماجرای قتل خاشقچی، ولیعهد سعودی را در یک تنگنای کم‌نظیری قرار داده است که در دوران محدود ولیعهدی محمد بن سلمان و حتی مطرح‌شدن او به‌عنوان یک سیاستمدار در سپهر سیاسی قدرت سعودی بعد از پادشاهی پدرش برای اولین بار است که با آن مواجه شده است.

به گزارش بولتن نیوز، نظر به اینکه محمد بن سلمان با شبه کودتایی که منجر به جلوس وی به منصب ولایت‌عهدی سعودی شد، با این آینده‌نگری که برای ادامه حیات نامشروع خود در عرصه قدرت به‌عنوان ولیعهد باید دست به دامن قدرت‌های خارجی ِ منطقه‌ای شود به سمت تل‌آویو متمایل شد و روابطی راهبردی را با صهیونیست‌ها بنیان نهاد. از سوی دیگر نیز روابط خود را با واشنگتن و کاخ سفید به عالی‌ترین سطوح سیاسی – امنیتی – نظامی رساند. به‌طوری‌که تکرر سفرهای وی آمریکا و برگزاری نشست‌های دوجانبه با ترامپ در یک سال اخیر گویای این مطلب است.

با نزدیک شدن روزافزون روابط سعودی با واشنگتن و انتفاعی که از جانب ریاض به سمت کاخ سفید سرازیر می‌شود، موجب شده است تا کاخ سفید در حمایت از محمد بن سلمان در پی وقایعی چون آنچه در یمن در حال رخ دادن است دچار هیچ‌گونه تعلل و تشتتی نشود؛ مورد خاشقچی را نیز با این موارد اضافه کرد.

اگرچه دلایلی از قبیل نقش سعودی در حفظ امنیت منطقه و اسرائیل، مقابله بانفوذ ایران و ... دراین‌باره از سوی کاخ سفید عنوان می‌شود، اما شاید دلیل اصلی در این راستا وجود وجوه اقتصادی ریاض برای کاخ سفید از یکسو و حرکت کردن محمد بن سلمان بدون هیچ‌گونه مخالفتی در پازل ترامپ در رابطه با موضوعات منطقه‌ای از سوی دیگر است. به‌طوری‌که ماحصل این ویژگی‌های ولیعهد سعودی برای اهداف کاخ سفید اظهاراتی است که در هفته‌های گذشته مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا در حمایت از محمد بن سلمان رسانه‌ای کرد و مدعی شد هیچ ارتباط مستقیمی میان محمد بن سلمان ولیعهد سعودی و مرگ خاشقچی وجود ندارد.

واقعیت امر این است که قرار گرفتن در مقابل همِ کنگره و کاخ سفید در موضوع ریاض یا به عبارت بهتر محمد بن سلمان و اظهارات ترامپ مبنی بر وتوی مصوباتی که منجر به آسیب رساندن به منافع آمریکا در رابطه با ریاض شود، دلالت بر این امر دارد که ریاض در این مقطع تاریخی با مدیریت محمد بن سلمان جایگاه ویژه‌ای برای اجرای اهداف منطقه‌ای و حتی داخلی کاخ سفید دارد. به‌نحوی‌که کاخ سفید نه‌تنها با هر نوع تهدیدی که این رابطه را به خطر بیندازد، مقابله خواهد کرد بلکه از هرگونه تلاش و کوششی دراین‌باره برای حفظ و حتی ارتقا روابط فی‌مابین دریغ نخواهد کرد.

کوتاه‌سخن اینکه تلاش‌های دوجانبه کاخ سفید (تلاش‌هایی که برای تأمین منافع داخلی و اجرای اهداف منطقه‌ای مانند موضوع معامله قرن در ارتباط با سرزمین‌های اشغالی مربوط می‌شود) و محمد بن سلمان (برای واکسینه سازی خود در برابر طوفان حوادث داخلی و خارجی و تأمین امنیت جایگاهی که بر آن تکیه کرده است) مبتنی بر یک رابطه علت و معلولی است؛ اگرچه هرکدام از طرفین میزانی از سود و منفعت را از این رابطه برای خود تعریف کرده است اما باید توجه کرد برنده و منتفع واقعی از این رابطه بشدت انتقاداتی، محمد بن سلمان ولیعهد سعودی است؛ اما این بدان معنا نیست که کاخ سفید از قبال این رابطه بازنده بوده و یا نفعی نمی‌برد بلکه بدان معنا است که میزان منفعت محمد بن سلمان از ترامپ و کاخ سفید بیشتر است؛ چراکه حیات و ممات ولیعهد سعودی با توجه به امتیازهایی که ترامپ و کاخ سفید داده است به میزان حمایتی دارد که کاخ سفید از وی کرده و می‌کند؛ اظهارات رئیس‌جمهور، وزیر دفاع و وزیر خارجه ایالات‌متحده آمریکا در حمایت از ریاض و ولیعهد سعودی از میزان و شدت اهمیتی حکایت می‌کند که آینده محمد بن سلمان برای کاخ سفید دارد.

*دکترای علوم سیاسی