اجر و عذاب آنها دوبرابر است

گروه دین و اندیشه: حجت الاسلام دکتر سوزنچی از اساتید دانشگاه، هر روز یک آیه قرآن را با ترجمه و چند حدیث تفسیری و چند نکته در تدبر آن آیه منتشر می کند. بولتن نیوز نیز در راستای ترویج چنین اقدامات ارزشی این سلسله مطالب را به صورت روزانه منتشر می کند.
به گزارش خبرنگار بولتن نیوز، در مطلب امروز به آیه 31 سوره احزاب پرداخته شده و در آن آمده است:

وَ مَنْ يَقْنُتْ مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَيْنِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً كَريماً

سوره احزاب (33) آیه 31

ترجمه
و هرکس از شما که خدا و رسولش را خاضعانه فرمان بَرَد و عمل صالحی انجام دهد، اجرش را دوبار به او می‌دهیم و برایش روزی ارزشمندی آماده کرده‌ایم.

حدیث
1) از امام باقر ع روایت شده است: اجر آنها [= زنان پیامبر ص] دوبرابر است و عذاب هم دو برابر است و همه اینها در آخرت است: هر طور که اجر باشد همان طور هم عذاب خواهد بود.   تفسير القمي، ج‏2، ص193

2) از امام حسن ع خطبه‌ای طولانی بعد از پذیرش صلح روایت شده است که در فرازی از آن آمده است: خداوند متعال در مورد زنان پیامبر صلی الله علیه و آله، برای نیکوکارشان دو اجر، و برای گناهکارشان وِزر و وبالی دو برابر قرار داد، به خاطر موقعیت آنها نسبت به رسول الله صلی الله علیه و آله؛ و نماز در مسجد رسول الله ص را معادل هزار نماز در سایر مساجد – غیر از مسجد خلیل خود ابراهیم در مکه [= مسجدالحرام] - قرار داد؛ و آن هم به خاطر موقعیت رسول الله ص بود نسبت به پروردگارش؛ ...   الأمالي (للطوسي)، ص564

3) روایت شده است که کسی در محضر امام سجاد ع عرض کرد: شما خاندانی هستید که گناهان شما مورد مغفرت قرار گرفته است [یعنی اگر گناه کنید مجازاتی نمی‌شوید]. حضرت برآشفتند و فرمودند: جاری شدن آنچه خداوند در مورد همسران پیامبر ص جاری فرمود، در مورد ما سزاوارتر است از آنچه که تو در موردمان می‌گویی؛ ما چنین باور داریم که برای نیکوکار از ما پاداشی دو برابر است و برای بدکاران ما عذابی دو برابر است و آنگاه این دو آیه را قرائت فرمودند.    مجمع البيان، ج‏8، ص556

تدبر

1️⃣ علت دو برابر شدن اجر زنان پیامبر ص – در صورتی که عمل صالح انجام دهند – چیست؟

الف. چون آنها با عمل صالح‌شان، عملا رضایت و خشنودی رسول الله ص را هم به دست می‌آورند (البحر المحیط، ج8، ص474) یعنی هر اقدام خوب آنها در آنِ واحد دو عمل محسوب می‌شود: یکی خود همان اقدام خوب، و دوم خشنود کردن رسول خدا ص.

ب. چون روابط اجتماعی انسان، آثار حقیقی در وجود او دارد و آنها چون رابطه خاصی با پیامبر ص دارند، چنین اثر اضافه‌ای هم بر کارشان مترتب می‌شود.

2️⃣ چرا در آیه قبل، عبارت جزا دادن را غایب آورد «برایش عذاب دوچندان اضافه ‌شود» اما در اینجا عبارت جزا دادن را به صورت متکلم آورد «اجرش را دوبار به او می‌دهیم»؟ چون عذاب، از مقوله خوار کردن و دوری از خداوند است؛ اما پاداش، از مقوله قرب و کرامت یافتن در پیشگاه خداوند است. (المیزان، ج16، ص308) یعنی در اولی گویی از خدا محجوب شده‌اند و خدا را با ضمیر غایب مواجه می‌شوند؛ اما در دومی به قرب خدا رسیده و رودرو از خدا پاداش می‌گیرند.

3️⃣ چرا بعد از اینکه به اجر دوبرابر اشاره کرد، باز از «رزق کریم» سخن گفت؟

الف. شاید بدین جهت که اساساً مساله زنان پیامبر این بود که امکانات بیشتری می‌خواستند. خدا دادن آن امکانات را با تعبیر «زینت» دنیا نفی کرد؛ اما به جای آن به آنها وعده «رزق کریم» داد. (ایستاده در باد، ص261)
در واقع، «زینت» یک زیبایی‌ای است که اضافی است و جزء خود شیء نیست؛ اما «رزق» آن نیاز واقعی‌ای است که رشدی را در رزق‌گیرنده سبب می‌شود؛ و آنها اگر از زینت دنیا (که هم موقت است و هم اضافی)‌ صرف‌نظر کنند، رزق کریم (که چون «رزق» است نیاز واقعی و رشددهنده است و چون «کریم» است همیشگی است) به آنها داده می‌شود.

ب. در آیه قبل، فقط از ارتکاب «فاحشه مبینه» سخن گفت، لذا فقط «دو برابر شدن عذاب» را مطرح کرد؛ اینجا هم از «خاضعانه فرمانبردار خدا و رسول بودن» سخن گفت و هم از «عمل صالح»، لذا علاوه بر «دو برابر شدن پاداش»، برخورداری از «رزق کریم» را هم مطرح کرد.

4️⃣ «قنوت» (يَقْنُتْ مِنْكُنَّ) را به معنای اطاعتی که با خضوع و تسلیم همراه باشد دانسته‌اند. دیگر چرا بعدش تعبیر «عمل صالح» را افزود؟

شاید می‌خواهد نشان دهد که این اطاعت صرفا یک اطاعت کورکورانه و بی‌منطق نیست؛ بلکه اطاعتی است که با انجام کار شایسته همراه است. [یعنی کسی نمی‌تواند به بهانه اطاعت از خدا و رسول، عملی را که عقل به ناشایست بودنش اذعان دارد، انجام دهد]

انتهای پیام/