ادبیات بدون نقد رشد نمی‌کند

گروه ادبیات، نشر و رسانه: محمدرضا سرشار در سومین نشست کتابخوان اهالی رسانه، برگزاری سلسله نشست‌های کتابخوان را اقدامی موثر برای گرم نگه‌داشتن تنور کتابخوانی در کشور دانست و گفت: این حرکت باعث شده «کتاب» به موضوع روز رسانه‌های جمعی تبدیل شود.

 

 

به گزارش بولتن نیوز به نقل از وطن امروز، سومین نشست تخصصی «کتابخوان اهل قلم» توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و همکاری انجمن قلم ایران، عصر دوشنبه 29 خردادماه با حضور جمعی از نویسندگان و اعضای این انجمن و همچنین جمعی از مدیران و معاونان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در سالن اجتماعات انجمن قلم ایران برگزار شد.

 

در این نشست محمدرضا سرشار، رئیس انجمن قلم ایران با ابراز خرسندی از برگزاری سومین دوره نشست‌های کتابخوان ویژه اهالی قلم، طی سخنانی گفت: برگزاری سلسله نشست‌های کتابخوان حرکت و رسم بسیار خوبی است که در دوره جدید مدیریت نهاد کتابخانه‌های عمومی در سراسر کشور مطرح شده و کوششی ارزشمند برای گرم نگه داشتن تنور کتاب و کتابخوانی در کشور است. این حرکت باعث شده کتاب به موضوع روز رسانه‌های جمعی تبدیل شود و نظر مردم و خانواده را به خود جلب کند. این اتفاق مبارکی است که ما به سهم خود از بانیان این حرکت تشکر می‌کنیم.

سرشار در ادامه به ارائه پیشنهادهایی برای رونق حوزه کتاب و کتابخوانی در کشور پرداخت و گفت: در فرهنگ ما انواع و اقسام نذرها وجود دارد که بیشتر شامل‌ آش، شله زرد، شربت و... می‌شود که البته بسیار خوب است و باید پابرجا بماند اما معتقدم باید به اقتضای زمان نوآوری‌هایی در این زمینه داشته باشیم.

 

یکی از این نوآوری‌ها می‌تواند «نذر کتاب» باشد. در کشورهای غربی چنین رسم‌هایی وجود دارد و معمولا کاروان‌هایی به راه می‌افتند و در ایام خاصی از سال به مردم کتاب هدیه می‌دهند. وی افزود: ما در کنار آن نذر سنتی که غذای جسم است، به نذر برای غذای روح نیز احتیاج داریم.

 

بنابراین ما می‌توانیم کتاب‌های خوانده شده و بلااستفاده خود را در طول سال جمع‌آوری کنیم و به عنوان مثال در ایام ماه محرم، کتاب‌های مرتبط با این ایام را نذر کنیم و «نذر کتاب» را در ایام ماه رمضان، ایام حج، ولادت ائمه و سایر مناسبت‌های ملی و مذهبی ادامه دهیم.

 

رئیس انجمن قلم ایران همچنین با اشاره به موضوع «وقف کتاب» یادآور شد: ما از قدیم‌الایام موضوع وقف قرآن، مفاتیح و کتب ادعیه را در فرهنگ خود داشته و داریم، ولی الحمدلله امروز دیگر مساجد ما از این کتاب‌ها اشباع شده‌اند. ما امروز به کتاب‌هایی نیاز داریم که فرهنگ و معارف دینی را در قالب ادبیات و هنر، با زبان روز ارائه کنند. بنابراین معتقدم باید دایره «وقف کتاب» را از کتب قرآن و مفاتیح و نهج‌البلاغه و ادعیه فراتر ببریم و به ادبیات بکشانیم.

سرشار در ادامه از «نقد کتاب» به عنوان دیگر عامل رونق کتاب و کتابخوانی یاد کرد و گفت: متاسفانه نقد در کشور ما همچنان در حاشیه قرار دارد. وقتی نقد واقعی از سوی اهالی فن ارائه نشود، عده‌ای افراد نوپا در حوزه ادبیات که مسؤولیت صفحات ادبیات برخی روزنامه‌ها را برعهده دارند یا برای آنها می‌نویسند، گاها براساس تسویه‌حساب شخصی و حُب و بغض‌ مطالبی را به عنوان نقد ارائه می‌کنند.

 

وی افزود: در دوره‌های گذشته انجمن قلم ایران با کمک نهاد کتابخانه‌های عمومی ایران، ماهنامه‌ای به نام «اقلیم نقد» منتشر می‌کرد که 19 شماره آن نیز منتشر شد اما این ماهنامه در ادامه تعطیل شد و دیگر چیزی جایگزین آن نشد.

 

 

وقتی در کشور نقد صحیح وجود نداشته باشد، سره از ناسره تشخیص داده نمی‌شود و آنگاه هر کسی که ارتباطات قوی‌تری در رسانه‌ها دارد بیشتر مطرح می‌شود و به این صورت ارزش واقعی آثار عیان نمی‌شود و مردم در انتخاب صحیح آثار دچار اشتباه می‌شوند. رئیس انجمن قلم ایران یادآور شد:

 

مقام معظم رهبری در ابتدای دهه 80 طی بیاناتی بر موضوع نقد کتاب بسیار تأکید کردند که این موضوع باعث شد از سال 1385 جایزه‌ای برای نقد ادبی در وزارت ارشاد پایه‌گذاری شود. با اینکه این جایزه همچنان برگزار می‌شود اما کافی نیست. ادبیات بدون کمک نقد صحیح نمی‌تواند رشد کند. با توجه به اینکه نقد از عرصه‌های درآمدزا نیست، نهادهایی مانند نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که در حوزه کتابخوانی حساسیت ویژه‌ای دارد، می‌توانند روی آن سرمایه‌گذاری کنند.

در ادامه این نشست برخی اعضای انجمن قلم ایران به معرفی آثار خود پرداختند. محمد عزیزی در معرفی کتاب شعر «فرشته شکسته بال»، عنوان کرد: این کتاب شعر درباره فُطرسِ ملک است؛ فرشته‌ای که به برکت امام حسین علیه‌السلام بال شکسته‌اش در روز ولادت امام سوم، شفا یافت و به شکرانه خوب شدن بالش، به پیامبر قول داد که سلامِ سلام‌کنندگان بر امام حسین علیه‌السلام را به آن حضرت برساند.

 

وی افزود: ابتدا من قصد نداشتم این شعر را به صورت کتاب منتشر کنم. در انتشارات گلستان کوثر جشنی برپا بود که من کاغذ یادداشت این شعر را که صبح همان روز سروده بودم همراه داشتم و تصمیم گرفتم این شعر را در این جشن به حاضران هدیه کنم. پس از اینکه این شعر را خواندم مسؤولان این انتشارات تصمیم گرفتند آن را در قالب کتاب منتشر کنند.

 

وی در ادامه به خوانش این شعر برای حاضران پرداخت. همچنین علی‌اکبر والایی در معرفی اثری از خود با عنوان «تندبادی از سامرا» گفت: این اثر داستان تحریم تنباکو و قیام ملت ایران علیه قرارداد استعماری را روایت می‌کند که پیش از این در نیمه دوم دهه 70 با عنوان «باد در گیسوان آتش» منتشر شد و در همان سال جایزه جشنواره رشد را از آن خود کرد و به چاپ پنجم رسید. اما در سال‌های اخیر این کتاب تجدید چاپ نمی‌شد که در نهایت با پیگیری‌های صورت گرفته، به ناچار برای انتشار آن مجبور شدم براساس سلیقه ناشر، 2 فصل دیگر به این اثر اضافه و آن را با عنوان «تندبادی از سامرا» منتشر کنم.

 

وی از این اثر به عنوان یک رمان‌ تاریخی یاد کرد و گفت: در میان حوزه‌های مختلف نویسندگی، ارزش‌گذاری رمان‌های تاریخی آنگونه که شایسته آن است صورت نگرفته و معمولا اینگونه آثار در جشنواره‌ها جزء آثار خلاق محسوب نمی‌شوند. اما باید دانست که برای نگارش چنین آثاری علاوه بر پژهش‌های تاریخی، نگاهی خلاقانه به داستان و پرورش‌شخصیت‌های فرعی، حول محور شخصیت‌های اصلی آن وقایع تاریخی نیاز است که توجه به این موضوع جایگاه ویژه‌ای به این آثار می‌بخشد.

 

محمد میرکیانی، نویسنده کتاب «عمو رستم» نیز در این نشست، با اشاره به تعاریف رایج درباره آغاز داستان‌نویسی نوین ایرانی از دوره مشروطه، عنوان کرد: من سال‌ها پیش کتابی را دیدم با عنوان «تفسیر سوره یوسف» به املای احمدبن محمدبن زید طوسی از متون کهن ادبی و تفاسیر تألیف شده در قرن هشتم هجری که با تصحیح استاد محمد روشن از سوی انتشارات علمی - فرهنگی منتشر شده بود.وی افزود: با خواندن این کتاب به تکنیک‌هایی در داستان‌نویسی دست یافتم که مبنایی برای نوشتن کتاب «عمو رستم» شد. من اسم اینگونه برداشت را نظیره‌سازی گذاشته‌ام که برخی به اشتباه از آن به اقتباس یاد می‌کنند.

 

 

نظیره‌سازی به نویسنده این امکان را می‌دهد که از یک حکایت انواع و اقسام داستان‌ها را روایت کند. رضا رسولی، دیگر نویسنده حاضر در این نشست به معرفی نخستین داستان بلند منتشر شده خود، با نوان «سلام به سحر» پرداخت و گفت: من در ایام نوجوانی فیلمنامه‌ای با عنوان «صبح سبز» نوشتم که در دوازدهمین جشنواره فیلم وحدت دیپلم افتخار دریافت کرد و در ادامه کتاب «سلام به سحر» را براساس آن نوشتم.

 

این کتاب روایت تلاش 2 نسل برای برپایی نماز است؛ دخترک نوجوانی که تازه به سن تکیف رسیده و از سوی دیگر پیرمردی که سال‌ها هر روز بر بام خانه خود اذان می‌گفته.حمید هنرجو نیز در ادامه این نشست کتاب «دانه‌های خوشبخت» را برای حاضران معرفی کرد و گفت: این اثر زندگی یک پدر و پسر در جاده‌های جنوب کشور را روایت می‌کند. به عبارتی این کتاب سعی دارد زحمات و مشقت‌های زندگی کارگری را از نگاه این پدر و پسر ارائه کند. معتقدم به‌رغم تلاش نویسندگان این حوزه، توقع جامعه کارگری در این‌گونه آثار برآورده نشده بود و بنده سعی کردم در این اثر تصویر روشن‌تری از زندگی کارگران ارائه کنم.

 

همچنین پدرام پاک‌آیین با خوانش بخش‌هایی از کتاب «سفرنامه بوی گل»، طی سخنان کوتاهی در معرفی این اثر عنوان کرد: این اثر مجموعه شعر نوجوان است که آنها را در دوران نوجوانی با ذکر یاد امیرالمومنین علی(ع) سروده بودم. در پایان این نشست با اهدای لوح تقدیر از معرفی‌کنندگان کتاب تقدیر به عمل آمد. گفتنی است نخستین نشست از سلسه نشست‌های تخصصی «کتابخوان اهل قلم» 30 خرداد و دومین نشست آن  19دی‌ماه سال گذشته در سالن اجتماعات انجمن قلم ایران برگزار شده بود.