با مأمور نظارت بر اخراج رضاشاه آشنا شوید

گروه سیاسی: در روز ۲۵ شهریور ۱۳۲۰، زمانی که نظامیان بریتانیا و شوروی به‌طور هم‌زمان تهران را اشغال کردند، اتفاق دیگری هم رخ داد. سرانجام رضاشاه با فشار دولت‌های اشغال‌گر، نامۀ کناره‌گیری‌اش از قدرت را در کاخ مرمر به رشتۀ تحریر درآورد و سلطنت شانزده‌ساله‌اش به خط پایان رسید. رضا پهلوی، شاه سابق، اکنون باید آن‌طور که انگلیسی‌ها تعیین کرده بودند، به‌طرف جنوب ایران حرکت می‌کرد و از کشور خارج می‌شد. او در خروج از ایران تنها نبود؛ قرار بود حدود بیست نفر همراه با رضاشاه از کشور خارج شوند، هیأت بدرقه‌ای به ریاست محمود جم که او را تا قسمتی از مسیر همراهی می‌کرد، یک گارد نظامی کوچک و یک افسر انگلیسی که از طرف دولت بریتانیا مأمور نظارت بر اخراج رضا پهلوی شده بود: سرگرد جرج آرتور فالکونر، کنسول وقت انگلیس در کرمان.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، سرگرد فالکونر از مأموران کهنه‌کار بریتانیا در منطقه بود: در سال‌های ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۶ قائم‌مقام نمایندۀ سیاسی انگلیس در خلیج فارس بود و از سال ۱۳۱۶ کنسولگری انگلیس در کرمان را برعهده داشت. در تمام مدتی که رضا پهلوی به‌طرف بندرعباس حرکت می‌کرد، فالکونر ناظر عملیات اخراج او از ایران بود. در روز ۳۱ شهریور، زمانی که هیأت رضاشاه در یزد توقف کرده بود، تلگرامی از طرف انگلیسی‌ها به سرگرد فالکونر رسید که باید طوری برنامه بریزد که موکب تا سه روز دیگر در بندرعباس باشد و سوار کشتی بندرا شود.

ظهر روز ۲ مهر تلگرام دیگری از طرف حکومت بریتانیای هند مخابره شد که حاوی مأموریت ویژه‌ای برای فالکونر بود: او باید رضاشاه و هیأت همراهش را تا بندرعباس همراهی کند، به چشم خود ببیند که آنها سوار کشتی می‌شوند و زمان حرکت کشتی را گزارش دهد. فالکونر چنین کرد و در روز ۵ مهر گزارش خروج رضاشاه از ایران را برای مقامات مافوقش فرستاد. او نوشت شاه سابق و همراهانش امروز سوار کشتی بندرا شدند و ایران را در ساعت ۱۲:۴۵ به وقت گرینویچ ترک کردند. فالکونر در گزارش دیگری، بی‌توجهی مردم نسبت به خروج رضا پهلوی را توصیف کرد: «عبور شاه سابق از میان این بخش از کشور و خروجش از ایران، توجه عمومی کمی را برانگیخت. تنها حدود دویست تن از مردم در ورودی اسکله جمع شدند تا خروج او از سرزمین خودش برای تبعید واقعی را ببینند... مشهود است که تعداد اندکی به او توجه داشتند.»