تکمیل زیرساخت ها با هدف توسعه پایدار معدن و صنایع معدنی/صادرات فولاد نسبت به مشابه پارسال ۱۷ درصد رشد کرد

گروه اقتصادی: بولتن نیوز قصد دارد به صورت روزانه مهمترین تحولات بخش معدن و صنایع معدنی کشور را از طریق بولتن خبری به اطلاع مخاطبان خود برساند. همچنین در گزارش های تحلیلی، مهمترین موضوعات مدیریتی و صنعتی بخش معدن مورد بررسی کارشناسان قرار خواهد گرفت.

تکمیل زیرساخت ها با هدف توسعه پایدار معدن و صنایع معدنی

به گزارش بولتن نیوز، وجیه اله جعفری که در حاشیه دیدار نوروزی با مدیران بخش معدن و صنایع معدنی با خبرگزاری صدا و سیما گفت و گو می کرد، اظهار داشت: توسعه نیروگاه ها، تامین آب و خطوط ریلی از مهمترین اقدامات و برنامه هایی است که این سازمان در حال اجرا دارد.

وی ادامه داد: همکاری با وزارت راه و شهرسازی به منظور تامین و توسعه ساخت واگن های حمل مواد معدنی و همچنین خطوط ریل، از دیگر روش هایی است که ایمیدرو در راستای تقویت زیرساخت ها انجام می دهد.

معاون وزیر صنعت معدن و تجارت همچنین درباره اکتشاف مواد معدنی گفت: ایمیدرو برنامه اکتشاف در استان های مختلف را با هدف تامین مواد معدنی، تهیه خوراک کارخانه های فرآوری و در نهایت رشد تولید صنایع معدنی انجام می دهد.

وی یادآور شد: اکتشافات انجام شده سبب افزایش 13 میلیارد دلاری ذخایر مواد معدنی کشور از جمله سنگ آهن، زغالسنگ، مس، طلا و ... شده است.

جعفری با بیان اینکه ایجاد ارزش افزوده بالاتر در تولیدات این حوزه از سیاست های وزارت صنعت معدن و تجارت است، اظهار داشت: طرح های جدیدی که در آینده افتتاح خواهد شد، در راستای تحقق همین هدف است.

رئیسی هیات عامل ایمیدرو همچنین درباره فعالیت در معدن مس-طلا جانجا گفت: بخش خصوصی برنده مزایده این طرح، به زودی فعالیت های اولیه در این پروژه را آغاز خواهد کرد. وی ادامه داد: پیش بینی ها نشان از وجود یک معدن بزرگ مقیاس در استان سیستان و بلوچستان می دهد. جعفری افزود: فعالیت های اکتشافی همچنین نشان می دهد استان خراسان جنوبی نیز دارای معدن بزرگ مقیاس خواهد شد.

رییس هیات عامل ایمیدرو با مدیران و فعالان حوزه معدن و صنایع معدنی دیدار کرد

در این دیدار وجیه الله جعفری ضمن تبریک فرا رسیدن سال جدید و ماه مبارک رمضان، ابراز امیدواری که در سال جدید علاوه بر ریشه کن شدن بیماری کرونا در کشور، شاهد تحقق برنامه ها در اقتصاد ملی به ویژه حوزه معدن و صنایع معدنی باشیم.

وی نامگذاری سال جدید از سوی رهبر معظم انقلاب مبنی بر "تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین" را تعیین کننده راه توسعه در حوزه معدن و صنایع معدنی خواند و ماموریت های ایمیدرو در سال جدید را متمرکز بر رشد تولید همراه با اشتغالزایی فراگیر و استفاده از ظرفیت های دانش بنیان ها دانست.

معاون وزیر صمت با ابراز امیدواری از راه اندازی طرح های جدید در سال ۱۴۰۱، عنوان کرد که به طور حتم با تلاش مدیران، کارکنان و کارگران امسال نیز شاهد دستاوردهای قابل توجه در بخش معدن و صنایع معدنی خواهیم بود.

صادرات فولاد نسبت به مشابه پارسال ۱۷ درصد رشد کرد

وحید یعقوبی معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد در گفت‌وگویی اظهار داشت: تولید فولاد کشور به دلیل قطعی برق و گاز و عدم توازن سود چرخه تولید فولاد کاهش ۶ درصدی داشته است که از دلایل آن میتوان به کاهش تولید کشور و رکود شدید در اقتصاد اشاره کرد.

وی بیان کرد: این مسئله باعث افزایش ۱۷ درصدی صادرات فولاد ایران نسبت به مشابه سال گذشته شده است. امروز فولاد کشور ما به بیش از ۳۰ کشور دنیا از شرق آسیا تا کانادا صادر می‌شود ولی مجبوریم فولاد را به دلیل تحریم‌ها به روش‌های غیرمعمولی صادر کنیم.

یعقوبی افزود: در سال گذشته قطعی برق و گاز در مجموع ۳ ماه از تولید برخی واحدها را تعطیل کرد. دیوار صنعت فولاد از همه کوتاه تر است و زمانی که کمبود برق در کشور اتفاق می‌افتد اول از همه برق صنعت فولاد را قطع می‌کنند.

معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولادگفت: درحالی که در بسیاری از شهرستان‌ها صنایع دیگر کشور بیش از فولاد برق مصرف می‌کنند. دولت قبل در سال ۱۴۰۰ برنامه‌ مشخصی برای کنترل برق کشور نداشت. اگر قرار است برق مصارف خانگی قطع نشود نباید بار تمام این بی‌برقی را صنعت فولاد به تنهایی به دوش بکشد.

ارتقای چشم‌گیر ضریب ایمنی در فولاد مبارکه

مهدی کفایت اظهار کرد: در سازمان‌های بین‌المللی کارگری، تعداد کارگرانی که در اثر حوادث شغلی جان خود را از دست می‌دهند حدود ۲٫۳ میلیون نفر در سال برآورد شده است و تقریبا سالانه ۳۳۷ میلیون حادثه شغلی و ۱۶۰ میلیون بیماری شغلی در جهان اتفاق می‌افتد. رها کردن این سرمایه‌ها و افراد و بی‌توجهی به سلامتی و جان آن‌ها در چنین شرایطی قابل‌پذیرش نیست.

معاون سرمایه‌های انسانی و سازماندهی شرکت فولاد مبارکه تصریح کرد: هر یک از این سرمایه‌ها و کارکنان باید با اطمینان خاطر کامل از اینکه روز کاری بدون حادثه‌ای را سپری خواهند کرد، بر سر شغل خود حاضر شوند. توجه به سلامتی افراد و ایمن کردن محیط کار نه‌تنها امر پرهزینه یا زمان‌بری نیست؛ بلکه باعث کاهش هزینه‌های ناشی از حوادث می‌شود و از همه مهم‌تر باعث نجات زندگی کارکنان و حتی خانواده‌های آن‌ها خواهد شد.

وی با تأکید بر اینکه برنامه‌ها و خط‌مشی‌های ایمنی که به‌خوبی طراحی و مدیریت شوند باعث کاهش حوادث و هزینه‌های مادی و غیرمادی آن خواهند شد، خاطرنشان کرد: در این سازمان‌ها معمولا سه رویکرد سازمانی، مهندسی و فردی به مدیریت اثربخش ایمنی کارکنان باید مدنظر قرار گیرد.

کفایت با اشاره به اینکه یک برنامه موفق با سه رویکرد سازمانی، مهندسی و فردی در اثربخشی ایمنی کارکنان مؤثر است، تصریح کرد: علاوه بر رویکردهای مذکور، براساس تحقیقاتی که به‌منظور مدیریت موفق ایمنی با هدف کاهش حوادث صورت گرفته، موارد تعهد سازمانی، خط‌مشی، انضباط و نگهداری سوابق مسائل ایمنی از ملزومات این مهم شناسایی شدند.

تعهد سازمانی قلب مدیریت ایمنی است

وی به تشریح تعهد سازمانی پرداخت و توضیح داد: تعهد سازمانی قلب مدیریت ایمنی است و شامل تعهد مدیران همه سطوح و کارکنان در سراسر سازمان نسبت به مسائل ایمنی می‌شود. خط‌مشی، انضباط و نگهداری سوابق مسائل ایمنی نیز شامل طراحی استانداردها و سیاست‌های ایمنی است که اعمال انضباط در خصوص کسانی که مسائل ایمنی را رعایت نمی‌کنند، از اجزای بسیار مهم مدیریت ایمنی محسوب می‌شود.

معاون سرمایه‌های انسانی و سازماندهی شرکت فولاد مبارکه تأکید کرد: خط‌مشی‌ها و برنامه‌های ایمنی و سلامت در ارتباط با محافظت کارکنان از مخاطرات ناشی از محیط کار یا شرکت است. این برنامه نشان‌دهنده نگرانی مدیران عالی سازمان از مخاطراتی است که کارکنان را تهدید می‌کند و نحوه برخورد یا جلوگیری از این حوادث را نشان می‌دهد.

وی با اشاره به اینکه خط‌مشی‌ها و برنامه‌های ایمنی و سلامت از سه قسمت تشکیل شده است، گفت: در خط‌مشی عمومی، قصد کارفرما از انجام برنامه‌های ایمنی و سلامت مشخص می‌شود که این خط‌مشی باید بر ۴ نکته اساسی اعم از ایمنی کارکنان و عموم، امنیت محیط کار و سلامت کارکنان، تلاش مدیران واحدها و تیم‌ها در جهت پیاده‌سازی و اجرای روش‌های ایمن و سلامت و در نهایت قوانین ایمنی و سلامت سازمان مطابق با روحیه کارکنان و قانون کار تأکید کند.

کفایت در ادامه سازمان سالم و ایمن را توصیف کرد و افزود: در سازمانی سالم و ایمن، علاوه بر تشریح محیط کاری ایمن؛ مسئولیت مدیر عالی، نقش کمیته محافظت و وظایف متخصصان در زمینه ایمنی و سلامت کارکنان بیان می‌شود.

وی به جزییات برنامه برای اجرای خط‌مشی ایمنی و سلامت در محیط کار پرداخت و گفت: آموزش اثربخش ایمنی یکی از فاکتورهای مهم در کاهش ضریب خطر در محیط کار است چراکه تحقیقات نشان داده، کارکنان آموزش دیده در زمینه مسائل ایمنی کمتر دچار حادثه می‌شوند.

حفاظت از سرمایه‌های انسانی یک امر ضروری است

معاون سرمایه‌های انسانی و سازماندهی شرکت فولاد مبارکه به برگزاری کمیته‌های ایمنی هم اشاره‌ای کرد و افزود: معمولا کارکنان از طریق کمیته‌های ایمنی در برنامه‌های ایمنی مشارکت می‌کنند که این کمیته از کارکنان سطوح مختلف سازمان و حداقل یک عضو از واحد سرمایه‌های انسانی تشکیل می‌شود. کمیته ایمنی در دوره‌های زمانی منظم بر مسائل ایمنی محیط کار نظارت می‌کند، مسائل ایمنی را مورد بازبینی قرار می‌دهد و توصیه‌هایی برای پیشگیری از وقوع حوادث ارائه می‌کند.

وی بازرسی، تحقیق و ارزیابی را هم از علل مهم افزایش ضریب ایمنی در محیط کار برشمرد و خاطرنشان کرد: برای بازرسی نباید منتظر دیگران بود. این بازرسی می‌تواند توسط کمیته فنی یا هماهنگ‌کننده امور ایمنی در نواحی صورت پذیرد. این افراد محیط کار را از لحاظ ایمنی مورد ارزیابی قرار می‌دهند و در مورد حوادث ناشی از کار تحقیق می‌کنند. تحقیق در مورد مسائل ایمنی برای جلوگیری از وقوع حوادث صورت می‌گیرد که در نهایت با رعایت این راهکارها می‌توان محیط کار ایمنی را در سازمان فراهم کرد و از سرمایه‌های انسانی حفاظت نمود که این حرکت یک امر ضروری و واجب عینی است.

حجم برون‌سپاری خدمات موردنیاز در اجرای پروژه تحول زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در ۱۴۰۱ بالغ بر ۵ هزار میلیارد ریال است

رضا جدیدی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فن‌آوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور اظهار کرد: همزمان با طراحی و اجرای بزرگ پروژه تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور و تخصیص منابع موردنیاز، حجم برون‌سپاری خدمات مورد نیاز اجرای این پروژه بالغ بر 5000 میلیارد ریال در سال جاری است.

به گفته وی، با طراحی و برنامه‌ریزی‌های انجام شده مقرر است تا ضمن بهره‌گیری از توان متخصصان سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، از ظرفیت مجموعه‌های دانش‌بنیان، مهندسان مشاور و نخبگان حوزه علوم‌زمین و اکتشافات معدنی جهت انجام خدمات در طرح تحول استفاده شود.

این مقام مسئول تاکید کرد: با توجه به پیش‌بینی و تحقق منابع مالی مورد نیاز انتظار داریم در سال جاری بالغ بر 5000 میلیارد ریال برای مشارکت و حضور مجموعه‌های یاد شده بصورت دقیق و هدفمند هزینه شود.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فن‌آوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور درباره عناوین مورد نیاز جهت برون‌سپاری خدمات مورد نیاز سازمان متبوع خود در بزرگ پروژه تحول تصریح کرد: تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی، زمین‌شناسی اقتصادی، اکتشافات ژئوشیمیایی، نقشه‌های زمین‌شناسی مهندسی و مخاطرات‌طبیعی زمین در مقیاس یک‌پنجاه هزارم، عملیات برداشت ژئوفیزیک هوایی، حفاری شناسایی اکتشافی، آنالیز نمونه‌های زمین‌شناسی و اکتشافی و همچنین زیرساخت‌های فن‌آوری و امنیت اطلاعات جزو عناوین مورد نیاز این طرح خواهد بود که طی دو مرحله انتشارفراخوان گسترده، مشارکت و شرکت در فرآیند برون‌سپاری در سال جاری انجام خواهد شد.

جدیدی در پایان خاطرنشان کرد: اولین دوره انتشار فراخوان همکاری مجموعه‌های دانش‌بنیان، مهندسان مشاور و پیمانکاران در ابتدای اردیبهشت ماه سال جاری خواهد بود که در تلاش هستیم در مدت زمان کوتاه و پس از طی تشریفات قانونی انتخاب مشاوران و پیمانکاران، شاهد اجرایی شدن قراردادها و تحقق زیربرنامه‌های طراحی شده در بزرگ پروژه تحول زمین‎شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی کشور باشیم.

افزایش سرمایه ۱۳۸ درصدی توسعه معادن و فلزات

شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات اعلام کرد که تاییدات لازم از سوی حسابرس و بازرس قانونی (موسسه حسابرسی بهراد مشار) نسبت به گزارش توجیهی افزایش سرمایه مورخ ۲۵/ ۱۲/ ۱۴۰۰ هیات‌مدیره شرکت مبنی بر لزوم افزایش سرمایه از مبلغ ۴/ ۸‌هزار میلیارد تومان به مبلغ ۲۰‌هزار میلیارد تومان (افزایش سرمایه ۱۳۸درصدی) از محل مطالبات حال‌شده سهامداران و آورده نقدی، سود انباشته به منظور جبران مخارج سرمایه‌‌‌ای انجام شده و مشارکت در افزایش سرمایه شرکت‌های سرمایه‌‌‌پذیر و اصلاح ساختار مالی را دریافت کرده است.

ایران بالاترین رشد تولید را بین بزرگان فولاد کسب کرد

در ماه های ژانویه و فوریه سال جاری میلادی مجموع تولید فولاد خام ایران به 5.3 میلیون تن رسید. همچنین طبق تخمین این انجمن، تولید فولاد کشورمان طی ماه فوریه نیز به 2.5 میلیون تن رسید که 3.7درصد بیش از عملکرد مدت مشابه سال گذشته میلادی بوده است.

از سوی دیگر مجموع تولید 64 عضو انجمن جهانی فولاد به 299.4 میلیون تن رسید که 5.5درصد کمتر از عملکرد مدت مشابه سال 2021 بوده است. در مدت مورد اشاره چین با منفی 10درصد، برزیل با منفی 5.8درصد، ترکیه با منفی 5.7درصد، کره جنوبی با منفی 2.6درصد و ژاپن با منفی 2.4درصد در تولید فولاد مواجه شدند از سوی دیگر هند پس از ایران با افزایش 6.6درصدی بیشترین رشد را کسب کرد و آلمان با 1.1درصد، روسیه با یک درصد و امریکا با 6دهم درصد در جایگاه های بعدی قرار گرفتند.

میزان تولید چین به عنوان بزرگ ترین تولیدکننده فولاد در جهان در دو ماه نخست 2022 به 158 میلیون تن رسید. تولید فولاد امریکا به 13.4 میلیون، ژاپن به 15.1 میلیون، هند به 20.9 میلیون، کره جنوبی به 11.2 میلیون، آلمان به 6.5 میلیون، ترکیه 6.1 میلیون، برزیل به 5.6 میلیون و روسیه به 12.4 میلیون تن رسید.

پرونده های حقوقی فساد مدیران سابق صندوق فولاد ۱۰ هزار میلیارد تومان برآورد می شود

حسین عامریان، در گفت وگویی اظهار داشت: وجود بحران در این صندوق و وجود ۸۰۰ پرونده حقوقی باعث شد تا درگیر مسائل حاشیه ای زیادی شویم. درصدد رسیدگی به این پرونده ها هستیم تا به نتیجه برسد، ضمن اینکه رویکرد ما نگاه به آینده است و فقط برای اصلاح وضعیت فساد گذشته این صندوق نیامده ایم.

عامریان اضافه کرد: در این پرونده ها اشخاص شناخته شده، فرزندان وزاری سابق این وزارتخانه و آقازاده ها وجود دارند که دستگاه های امنیتی را نسبت به موضوع حساس کردیم، بسیاری از این افرادی که برای آنها پرونده تشکیل شده با ذکاوت پایین، از خود ردپا گذاشته اند و در مقابل افراد دیگری هم بودند که با سندسازی، خود را در پشت سایر افراد قرار دادند و از دور، مدیریت و اقدامات فسادی انجام داده اند.

مدیرعامل صندوق بازنشستگی فولاد با بیان اینکه ۲۰ درصد از توان مدیران شرکت های زیرمجموعه این صندوق صرف فساد ستیزی در دولت قبل می شود، گفت: دارایی و منابع از دست رفته را به صندوق باز می گردانیم. البته ۸۰ درصد ریل گذاری ما برای برنامه ها و سیاست های آینده است تا ارزش افزوده و آورده پایداری برای صندوق داشته باشیم.

موفقیت صنعت سیمان با ورود به بورس کالا

عبدالرضا شیخان در گفت وگویی، در خصوص راهکاری برای افزایش تولید سیمان در سال ۱۴۰۱، گفت: سال ۱۴۰۰ برای صنعت سیمان سال نسبتاً خوبی بود، زیرا سیمان وارد بورس کالا شد و از فروش سنتی به فروش بورسی ورود پیدا کرد که این امر یکی از موفقیت های صنعت سیمان در سال ۱۴۰۰ محسوب می شود. وی افزود: التهابات در بازار سیمان به شرایط تأمین سوخت و برق کارخانه های تولید سیمان باز می گردد بنابراین هراندازه محدودیت زیاد باشد توان تولید و عرضه سیمان کاهش پیدا می کند و در نهایت قیمت ها در بازار دچار نوسان می شود.

دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان بیان کرد: برای دستیابی به ثبات نسبی و روند معقول قیمت در بازار سیمان باید برق و سوخت پایدار به صنعت سیمان اختصاص داده شود.

شیخان اظهار کرد: امیدواریم در سال ۱۴۰۱ با سیاست های دولت سیزدهم و تأمین سوخت جایگزین از ابتدای سال جهت پر کردن ذخایر موجود دیگر مشکل سوختی در زمستان نداشته باشیم تا در صورت قطعی گاز از سوخت جایگزین استفاده کنیم تا تولید کاهش پیدا نکند.

وی در خصوص تأمین برق کارخانه های تولید سیمان بیان کرد: امیدواریم سیاست های دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۱ به گونه ای باشد که برق را به صورت مدیریت شده و پایدار به کارخانه های سیمان تخصیص دهیم.

الگوی معاملات فولاد در بازار پتروشیمی پیاده می‌شود

سید رضا فاطمی‌امین در جلسه شورای اداری نیشابور و در جمع مدیران واحدهای صنعتی و تولیدی این شهرستان اظهار کرد: در این‌‌‌ چارچوب پرداخت تسهیلات مبتنی بر صورتحساب سامانه جامع تجارت و تامین مالی زنجیره‌‌‌ای اجرایی شده و در سه‌ماه نخست امسال به طور کامل عملیاتی می‌شود و به این ترتیب دیگر انحراف منابع نخواهیم داشت و بهره‌‌‌وری منابع بانکی ۳۰‌درصد افزایش می‌‌‌یابد.

وزیر صنعت، معدن و تجارت گفت: ادغام وزارت صنایع و معادن با بازرگانی کار درستی بود؛ اما به‌درستی انجام‌‌‌ نشد و تا نیمه نخست امسال این تلفیق کامل خواهد شد و چالش‌‌‌هایی که به‌‌‌ دلیل گستردگی این تلفیق وجود دارد، حل می‌شود.

وی ادامه داد: امسال باید تلاش کنیم به سمت صادرات دانش‌‌‌بنیان‌‌‌ برویم و در نیشابور با بیش از ۳۰۰واحد تولیدی این ظرفیت وجود دارد که ارتباط بین صنعت و دانشگاه شکل بگیرد.

رشد بنیادین بورس‌کالا در زمین فولاد و سیمان

سال ۱۴۰۰ زمان رونق معاملات بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران بود؛ اما این دستاورد شامل حال معاملات فیزیکی شد و بازارهای مشتقه و مالی بورس‌کالای ایران از آن بی‌‌‌نصیب ماندند. پذیرش محصولات جدید همچون سیمان در رینگ‌صنعتی بورس‌کالای ایران با هدف خروج از نرخ‌‌‌گذاری دستوری و الزام عرضه کل محصولات زنجیره آهن و فولاد به عرضه در بورس کالا، در عین رشد نرخ محصولات گروه‌‌‌های پتروشیمی و فرآورده‌‌‌های نفتی در بازارهای جهانی، از جمله دلایل افزایش حجم و ارزش معاملات بازار فیزیکی بورس‌کالا بود.

به این ترتیب رونق معاملات بازار فیزیکی بورس‌کالا با تکیه بر مزایای این بازار برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان حاصل شد. در حالی که رونق معاملات در بازار مالی و مشتقه بورس کالا می‌‌‌تواند مزایای به مراتب بالاتری برای زنجیره تولید، فروش، اقتصاد کشور و حتی سیاستگذار به همراه داشته باشد؛ اما همچنان تعمیق قابل‌توجهی در این بازارها در سال ۱۴۰۰ رخ نداد. عدم‌تعمیق واقعی بازار مالی و مشتقه بورس کالای ایران در سال ۱۴۰۰ همچنان بر اثر قوانین مالیاتی رقم خورد. البته با تصویب حذف دریافت مالیات ارزش افزوده در معاملات گواهی سپرده کالایی در قانون بودجه ۱۴۰۱ و در صورت اجرایی شدن این قانون مصوب بودجه‌‌‌ای، امید می‌رود که امسال فرصتی برای تعمیق معاملات بازار مالی و مشتقه بورس کالا به وجود آید.

پذیرش‌‌‌هایی با هدف عبور از نرخ‌‌‌گذاری دستوری

بررسی روند معاملات بازار فیزیکی بورس کالای ایران در سال ۱۴۰۰ از افزایش ۱۲۸درصدی حجم معاملات نسبت به مدت مشابه در سال قبل (۱۳۹۹) و افزایش ۱۰۲درصدی ارزش معاملات در سال ۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه قبل حکایت دارد. بخش قابل‌توجهی از افزایش حجم و ارزش معاملات در سال ۱۴۰۰ مربوط به معاملات گروه صنعتی و معدنی در این بازار است. پذیرش محصولات جدید در رینگ صنعتی بورس کالای ایران در سال ۱۴۰۰ و الزام به عرضه کل محصولات زنجیره فولاد از ابتدا تا انتهای زنجیره در این بازار باعث شد تا بر رونق معاملات بازار فیزیکی در سال ۱۴۰۰ افزوده شود.

استفاده از مزیت بورس کالا برای خروج از نرخ‌‌‌گذاری دستوری از مهم‌ترین دلایل رونق معاملات بازار فیزیکی بورس کالای ایران در سال ۱۴۰۰ بود. با توجه به ماده۱۸ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای اجرای سیاست‌‌‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی دولت مکلف شده است تا کالای پذیرفته‌شده در بورس را از نظام قیمت‌گذاری خارج کند. ظرف سال‌های گذشته بخش عمده‌‌‌ای از محصولات از نظام نرخ‌‌‌گذاری دستوری خارج شده بودند؛ اما همچنان نرخ‌‌‌گذاری برای کالایی همچون سیمان و حتی به‌‌‌نوعی سنگ‌‌‌آهن وجود داشت. در این شرایط تولیدکنندگان سیمان کشور در سال ۱۴۰۰ درصدد برآمدند تا با پذیرش محصولات تولیدی خود در بورس‌کالا بتوانند از فرآیند قیمت‌گذاری دستوری خارج شده و امکان فروش محصول خود در بازاری شفاف و رقابتی را به‌‌‌ دست آورند. در عین حال در سال ۱۴۰۰ تمامی حلقه‌‌‌های ابتدایی زنجیره آهن و فولاد ملزم به عرضه در بازار فیزیکی بورس کالا شدند. بهای محصولات ابتدایی زنجیره فولاد بر اساس ضریبی از قیمت فولاد صادراتی کشور تعیین می‌‌‌شد؛ اما با پذیرش این محصولات در بورس کالا فرصتی برای کشف نرخ بر اساس عرضه و تقاضا به وجود آمد. به این ترتیب با پذیرش این محصولات جدید در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران در سال ۱۴۰۰ این بازار با افزایش حجم و ارزش معاملات و در واقع رونق روبه‌‌‌رو شد که این موضوع از سویی دستاوردی برای بورس کالا و نهادهای سیاستگذار بود و از سوی دیگر به شفافیت در روند معاملات نیز کمک کرد.

صعود ارزش با محوریت صعود قیمت‌های جهانی

در سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۵۷میلیون تن محصول از رینگ صنعتی بورس کالای ایران مورد معامله قرار گرفت که این رقم نسبت به حجم معاملات در سال قبل رشد ۳۱۸درصدی داشت. همچنین ارزش معاملات رینگ صنعتی و معدنی بورس‌کالای ایران در سال ۱۴۰۰ به ۳۷۰‌هزار میلیارد تومان رسید که این رقم نیز نسبت به ارزش معاملات در سال قبل رشد ۱۲۳درصدی داشت. رشد ۳۱۸درصدی حجم معاملات در گروه صنعتی در حالی که ارزش معاملات افزایش ۱۲۳درصدی داشت، عمدتا متاثر از پذیرش سیمان در این بازار در سال ۱۴۰۰ بود. ارزش ریالی سیمان نسبت به وزن آن در قیاس با اغلب دیگر محصولات مورد معامله در رینگ صنعتی همچون فولاد، مس، آلومینیوم و... پایین بوده و این موضوع باعث شده است تا ورود سیمان به بازار فیزیکی به شکل قابل‌توجهی بر حجم معاملات این بازار اضافه کند؛ اما نتوانست به همین میزان ارزش معاملات را افزایشی کند.

برخلاف رینگ صنعتی و معدنی که نسبت رشد حجم به ارزش معاملات بیشتر بود، در رینگ پتروشیمی و فرآورده‌‌‌های نفتی افزایش ارزش بیشتری نسبت به حجم معاملات رقم خورد. در سال ۱۴۰۰ حجم معاملات رینگ پتروشیمی به ۳/ ۵میلیون تن رسید که این رقم نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد ۶/ ۴درصدی داشت؛ اما در این زمان ارزش معاملات به ۱۴۵‌هزار میلیارد تومان رسید که این رقم رشد ۷۴ درصدی نسبت به ارزش معاملات این بازار در سال ۱۳۹۹ داشت. حجم معاملات محصولات فرآورده‌‌‌های نفتی در سال ۱۴۰۰ نسبت به دوره قبل کاهش ۱۰ درصدی داشت، با این حال ارزش معاملات این بازار در سال ۱۴۰۰ رشد ۷۷ درصدی را تجربه کرد. افزایش نرخ‌های پایه و قیمت معامله محصولات گروه پتروشیمی و فرآورده‌‌‌های نفتی در سال ۱۴۰۰ مهم‌ترین دلیل پیشتازی ارزش این معاملات نسبت به حجم آن در سال ۱۳۹۹ بود. این رشد قیمتی از سویی متاثر از افزایش نرخ ارز نیمایی بود و در عین حال روند رو به رشد قیمت‌های جهانی در این زمان تاثیر به مراتب بیشتری در این زمینه داشت. سال ۱۴۰۰ زمان اوج‌‌‌گیری نرخ محصولات گروه انرژی در دنیا بود که این موضوع از رشد قیمت‌های محصولات گروه پتروشیمی و فرآورده‌‌‌های نفتی در بورس کالای ایران حمایت کرد و رونق ارزش در بازار فیزیکی بورس کالای ایران را رقم زد.

تعمیق بازارهای مالی بورس‌کالا در گرو رفع موانع قانونی

سال ۱۴۰۰ زمان تعمیق بازار فیزیکی بورس کالای ایران بود، این موضوع دستاوردی برای این سازمان تلقی می‌شود؛ اما نباید از این نکته غافل شد که بازار فیزیکی تنها یکی از ابزارهای بورس‌‌‌های کالایی است و معمولا بلوغ بازارهای کالایی بر پایه معاملات غیرفیزیکی انجام می‌شود. در اغلب بورس‌‌‌های کالایی دنیا، حتی تعیین نرخ محصولات نیز در بخش معاملات پیوسته یعنی معاملات آتی و گواهی سپرده کالایی انجام شده، بنابراین تعمیق در معاملات مستمر مهم‌ترین نیاز فعلی بورس کالای ایران است.در عین حال معاملات آتی، مشتقه، اختیار معامله و... مزایای متعددی همچون امکان جذب سرمایه‌‌‌های سرگردان به بازارهای کالایی را فراهم کرده و از این منظر نیز زمینه رونق واقعی اقتصاد را فراهم می‌کنند. تعمیق بازار مشتقه و بازار مالی بورس کالای ایران در گرو رفع موانع قانونی است. در واقع، وجود قانون دریافت مالیات ارزش افزوده برای محصولات صنعتی، پتروشیمی و فرآورده‌‌‌های نفتی باعث شده است تا امکان تعریف معاملات پیوسته گواهی سپرده روی این کالاها وجود نداشته باشد. در حال حاضر، گواهی‌‌‌های پیوسته فعال در بورس کالای ایران نیز روی محصولاتی تعریف شده است که معافیت مالیاتی دارند. بنابراین گسترش این نحوه معاملاتی و جذب سرمایه‌‌‌های سرگردان به بخش واقعی تولید به همکاری نهادهای قانون‌گذار نیاز دارد.

البته در قانون بودجه ۱۴۰۱ حذف دریافت مالیات ارزش‌افزوده در معاملات گواهی سپرده کالایی تصویب شد. در مصوبه کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ کشور، صفر شدن نرخ مالیات برای قراردادهای گواهی سپرده کالایی به‌‌‌منظور حمایت از بازار سرمایه با محوریت معاملات ابزارهای مالی - کالایی تاکید شده است. از تصویب تا اجرایی شدن این بند قانونی فاصله وجود دارد؛ اما عملیاتی شدن آن فرصتی مناسب برای تعمیق معاملات بورس کالای ایران فراهم می‌کند.