از چابهار تا لاذقیه

گروه سیاسی: سفر مهم و تاریخی بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه به ایران را استعفای ظریف تا حدود زیادی به حاشیه برد اما محتوای این سفر تاریخی که به معنای اعلام پیروزی مقاومت در سوریه بوده، آنقدر مهم و تاثیرگذار هست که امثال ظریف و دوستان چشم‌آبی او نمی‌توانند مانع برجسته شدن آن شوند.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از وطن امروز،سفر اخیر روحانی به عراق که نشان‌دهنده تمرکز دولت ایران بر استفاده از ظرفیت همسایگان برای بهبود اوضاع اقتصادی کشور است، در حالی انجام شد که سفر قریب‌الوقوع روحانی به سوریه نیز باعث شده تا در ایران و خارج از ایران این واقعیت برجسته شود که در ایران سیاست خارجی دچار یک تغییر بزرگ شده است و این تغییر همان استفاده و تمرکز بر توان داخلی و استفاده از ظرفیت دوستان ایران است. اما چند روز پس از سفر 3 روزه روحانی به عراق و ترسیم دورنمای مناسبات 20 میلیارد دلاری میان تهران و بغداد، حالا منابع عربی در منطقه خلیج‌فارس، مدعی شده‌‌اند در سفر بشار اسد به تهران، موضوع مدیریت ایران بر بندر لاذقیه در سوریه مطرح شده و این موضوع حالا در مناسبات میان 2 کشور در حال بررسی است. در همین راستا برخی منابع به نقل از روزنامه العرب قطر، مدعی شده‌‌اند یک تیم سوری به ریاست مدیرکل منطقه بندر لاذقیه، گفت‌وگوهای خود را با ایرانی‌ها برای تحویل مدیریت این بندر به جمهوری اسلامی ایران آغاز کرده‌‌‌اند.  این موضوع از آن جهت قابل تامل است که پیش از این رژیم صهیونیستی مدعی بود ایران در حال ساخت پایگاه‌‌های نظامی در بندر لاذقیه است اما با سفر اخیر اسد به تهران، موضوع مدیریت این بندر مهم سوریه توسط ایران و استفاده‌‌های تجاری بسیار بزرگ از این بندر مورد توجه قرار گرفته است. طرح موضوع مدیریت بندر معروف سوری توسط ایران باعث شده تا ارزیابی‌‌های اقتصادی و سیاسی انبوهی درباره این اتفاق مطرح شود. در این میان کارشناسان سیاسی و اقتصادی می‌گویند مدیریت بندر لاذقیه توسط ایران تنها به یک پروژه تجاری میان ایران و سوریه محدود نمی‌شود. به اعتقاد کارشناسان، پس از آنکه بشار اسد و همینطور دولت عراق توانستند با پشتوانه ایران بر تروریست‌ها فائق آیند، آنها با اعتمادی که به ایران پیدا کرده‌‌اند به دنبال آن هستند تا ائتلاف‌ها و اتحادهای استراتژیک سیاسی و اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران ایجاد کنند. بر همین اساس با توجه به ظرفیت‌‌های بزرگ ایران در مناسبات اقتصادی شرق و غرب، جمهوری اسلامی به دنبال ایجاد یک ابرپروژه در مسیرهای مواصلاتی بین شرق و غرب است که برخی کارشناسان آن را پروژه «جاده ابریشم 2» نامگذاری کرده‌‌‌اند. پروژه‌ای که هم از طریق خاکی و از طریق افغانستان، ایران، عراق و سوریه به سواحل مدیترانه می‌رسد و هم از طریق مسیر‌‌های آبی براحتی می‌تواند از بندر چابهار که اکنون توسط هندی‌ها مدیریت می‌شود، وارد مسیر مواصلاتی خاکی شده و از این طریق وارد کریدور بزرگ ایران- عراق- سوریه شود.

گزارشاتی که برخی منابع رسانه‌ای درباره این پروژه بسیار بزرگ منتشر کرده‌‌اند نشان می‌دهد یک اتفاق بزرگ در حال رخ دادن است؛ اتفاقی که ریشه برخی اقدامات تروریستی اخیر در شرق و جنوب‌شرقی ایران را نمودار می‌کند.

بر همین اساس، روزنامه تایمز لندن در گزارشی نوشت ایران بندر لاذقیه را به معنای دروازه‌ای به اروپا می‌داند و از این طریق در حال انتقال کالا به این بندر است.  در این میان اما یک سایت تخصصی عراقی، توضیحات بیشتری از برنامه ایران برای ایجاد یک جاده مواصلاتی بین‌المللی از ایران به عراق و سوریه منتشر کرده است. بر اساس گزارش این سایت، حیدر العبادی، نخست‌وزیر سابق عراق چندی پیش اهالی رسانه در عراق را دور یک میز نشاند و به آنها از پیشنهاد ایران برای کشیدن یک جاده بزرگ از خاک ایران به عراق و سپس به سوریه گفت. به گفته العبادی، پیشنهاد ایران سرمایه‌‌گذاری برای ساخت یک آزادراه در شرق عراق و کشیدن جاده‌‌‌هایی برای تقویت جاده‌‌های قدیم است که از جنوب غرب موصل وارد سوریه شود. طرحی که از آن به «راه ابریشم جدید» یاد می‌شود و چین (متولی پروژه یک راه- یک کمربند) و روسیه نیز از آن حمایت می‌کنند و هدف‌شان رسیدن به مدیترانه است. تلاش ایران برای رسیدن به این منطقه به دلیل تأثیر اقتصادی و ژئوپلیتیک این منطقه است. حجم گاز ذخیره شده در شمال و جنوب سوریه ۱۲۳ میلیارد مترمکعب و حجم نفت آن به اندازه ذخایر کشور کویت برآورد شده است. بر این اساس و با توجه به ذخایر بزرگ انرژی در سوریه، سرمایه‌‌گذاری ایران برای ارتباط شرق به غرب آسیا و پس از آن وصل کردن آن به مغرب‌زمین از طریق بندر لاذقیه، کاملا موجه جلوه می‌کند. مشارکت چین و روسیه در این طرح نیز کاملا موجه است. از سوی دیگر با حضور هندی‌ها در بندر چابهار ایران، زمینه برای مشارکت این کشور در بازار افغانستان نیز فراهم شده است. برای این منظور از بندر چابهار جاده‌ای به طول ۸۸۳ کیلومتر تا شهر زرنج در مرز ایران و افغانستان کشیده شده که ساخت شرکت هندی در سال ۲۰۰۹ است و قرار است به 4 شهر اصلی افغانستان (هرات، قندهار، کابل و مزارشریف) کشیده شود. به عبارتی ایران از طریق افغانستان با چین و از طریق بندر چابهار با هند ارتباطات مستحکم اقتصادی ایجاد کرده، آنگاه از نفوذ خود در عراق و سوریه برای اتصال این 2 شاهراه اقتصادی به منابع انرژی سوریه و آب‌‌های مدیترانه استفاده می‌کند.

بر اساس این گزارش، ایران به عراق به چشم نقطه اتکای اقتصادی نگاه می‌کند که نفوذ سیاسی و امنیتی ایران در منطقه را تأمین می‌کند. ایران 5 شاهراه مهم در عراق را در اختیار دارد:

گذرگاه جنوبی از مرز شلمچه به بصره

گذرگاه شیب- میسان در جنوب

گذرگاه مهران- بدره در فرات الاوسط

گذرگاه زرباطیه- دیالی (از بالای بغداد تا مرز سوریه، راه ابریشم پیشنهادی)

گذرگاه‌‌های کردستان در شمال عراق.

ایران با این شبکه راه‌ها نقشه اقتصادی چندمنظوره‌ای را می‌تواند طراحی کند، ضمن اینکه می‌تواند جاده آمریکایی در غرب عراق را که با هدف گسترش بازرگانی میان اردن و عربستان کشیده می‌شود به مشکل بیندازد. ایران می‌کوشد بلندپروازی‌‌های عربستان برای سرمایه‌‌گذاری در پروژه جاده بین‌المللی از دیالی به تلعفر و سپس به سوریه را با مانع مواجه کند.

 

پس از پیروزی‌‌های جبهه مقاومت در سوریه، مقامات رژیم صهیونیستی یک بسته عملیات روانی گسترده با این ادعا که ایران در حال ساخت پایگاه نظامی در بندر لاذقیه سوریه است را به‌راه انداختند. پس از آن بنیامین نتانیاهو به دفعات عازم روسیه شد تا با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در این‌باره به بحث بنشیند. همزمان مقامات دولت آمریکا نیز بارها اعلام کردند مانع ساخت پایگاه‌‌های نظامی ایران در بندر لاذقیه سوریه خواهند شد. به گزارش «وطن‌امروز»، این حجم از عملیات سیاسی و رسانه‌ای صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها در حالی بود که دولت سوریه ضمن تاکید بر حضور ایران در سوریه، اعلام کرد برنامه‌ای برای ساخت پادگان نظامی ایران در لاذقیه وجود ندارد. با این حال اما اکنون که موضوع ساختن سوریه مطرح شده است و مصادیق حضور اقتصادی ایران در سوریه پررنگ‌تر از قبل شده، می‌توان پشت‌پرده عصبانیت صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها و نیز رایزنی‌‌های آنها با مقامات روس را رمزگشایی کرد. حضور اقتصادی ایران در بندر لاذقیه سوریه یعنی دسترسی مستقیم ایران به آب‌‌های مدیترانه و این به معنای دست برتر ایران در معادلات اقتصادی و انرژی غرب آسیاست. ایجاد کریدور‌‌های بزرگ و کم‌هزینه اقتصادی از مسیرهای مواصلاتی دریایی و زمینی از خاک ایران و از بنادر جنوب ایران تا بنادر مدیترانه، ظرفیتی است که جز ایران هیچ کشوری در منطقه غرب آسیا در اختیار ندارد. از همین رو به نظر می‌رسد ایران در حال ایجاد و برآورده کردن یک نقشه بسیار بزرگ اقتصادی، سیاسی و امنیتی است. طراحی بزرگی که پس از سفر اخیر رئیس‌جمهور به عراق احتمال تحقق آن بسیار بیشتر از گذشته شده و می‌تواند بنیان‌‌های اقتصادی ایران را تا دهه‌ها تقویت کند.