ایران در تحولات سوریه به حاشیه رانده خواهد شد

به گزارش بولتن نیوز، داوود هرمیداس باوند، دیپلمات سابق و استاد حقوق و روابط بین الملل در ایران در مصاحبه با یورونیوز گفت که علیرغم خروج نیروهای آمریکا از سوریه، ایران در عرصه منطقه کشوری تنهاست و سایر کشورها تمایلی ندارند تهران به عنوان یک قدرت منطقه‌ای حضور داشته باشد.

به گفته آقای هرمیداس باوند، فعل و انفعالات جدیدی در منطقه در حال شکل گیری است که می‌تواند آثار مثبت و پیامدهای منفی برای ایران داشته باشد. تا جایی که خود ایران می تواند در حل مشکلات حضور داشته باشد سعی می شود منافع تهران هم تامین شود «ولی وقتی که دیگران تصمیم گیرنده هستند طبیعی است که توجهی به منافع ایران نمی شود.»

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا ۱۹ دسامبر خبر خروج نیروهای آمریکایی از سوریه را اعلام و داعش را دشمن محلی ایران، روسیه و ترکیه خواند که آنها باید با این گروه مقابله کنند. این مساله هر چند با استقبال مقامات این سه کشور مواجه شد اما بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل اعلام کرد که این کشور همچنان به تلاش‌های خود علیه ایران در سوریه ادامه خواهد داد.

داوود هرمیداس باوند، دیپلمات سابق و کارشناس مسائل بین الملل می گوید: «با خروج آمریکا از سوریه و همچنین خارج کردن نیمی از سربازان این کشور از افغانستان، حوادث منطقه شکل جدیدی پیدا می کند اما باید توجه داشت با اینکه آمریکا دارد سوریه را ترک می کند حرف نهایی را درباره این کشور، آمریکا و روسیه و احتمالا هم تا حدودی ترکیه خواهند زد و ایران به حاشیه رانده خواهد شد چون اسرائیل شدیدا با حضور ایران در این منطقه مخالف است و آمریکا هم در جهت تامین منافع اسرائیل در چنین مسیری قرار دارد. روسیه هم رابطه خاصی با اسرائیل دارد تا جایی که اسرائیل، حملات به پایگاه‌های ایرانی در سوریه را به روسیه اطلاع می دهد ولی روسیه به ایران اطلاع نمی دهد.»

هرمیداس باوند می‌افزاید: «روسیه تا کنون از ایران استفاده ابزاری کرده و به هیچ وجه مایل نبوده و نیست که ایران، قدرت هسته‌ای شود. قبلا هم به قطعنامه های تحریمی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل رای داده و در شورای حکام آژانس بین‌المللی هم هیچ گاه کنار ایران نایستاد. موضع ترکیه هم در قبال ایران و سوریه، خیلی از اسرائیل دور نیست. منتهی اسرائیل با گستاخی مطرح می کند ترکیه به شکل دیگری. ترکیه به هیچ وجه مایل نیست ایران در سوریه و به طور کلی در منطقه حضور آنچنانی داشته باشد.»

استاد حقوق و روابط بین الملل دانشگاه تهران، ایران را کشوری تنها در منطقه می داند و می گوید: «حتی پاکستان هم خیلی علاقه ای ندارد ایران قدرت بگیرد و رابطه نزدیک مالی با عربستان دارد و اگر بخواهیم ارزیابی بکنیم در حقیقت ایران در منطقه تنهاست. با اینکه خاکریزهایش را به خارج از ایران یعنی تا مرزهای اسرائیل منتقل کرده، اما فقط خرج می کند و چیزی دریافت نمی کند. هزینه کمک مادی و تسلیحاتی می کند بعد هم متهم می شود به حمایت از تروریسم بین المللی و حزب الله و حماس و جهاد و گروه‌هایی که آمریکا و اسرائیل، تروریست خطاب می کنند.»

او در عین حال تصمیم رئیس جمهوری آمریکا در خروج نیروهای این کشور از سوریه را سیاستی انزواطلبانه خواند و گفت: «آقای ترامپ یک سیاست شبهه انزوا طلبی در پیش گرفته و هر کجا هم رفته گفته اگر آمریکا پایگاهی دارد به خاطر شماست و هزینه‌اش را خود شما باید تامین کنید. در مورد حضور این کشور در سوریه هم گفت که منافعی ندارد و اگر عربستان و بقیه می خواهند باید هزینه‌اش را تامین کنند. در ناتو هم همین مساله را مطرح کرد که مردم آمریکا تمایل ندارند هزینه دیگران را بدهند. اما روسیه و ترکیه نمی خواهند ایران چندان بهره‌ای از سیاست شبه انزواطلبی ترامپ ببرد و در مساله آینده سوریه و تعیین روند این کشور، ایران را کنار خواهند گذاشت و با اسرائیل در یک مسیر قرار دارند.»

با این حال برخی تحلیل گران معتقدند که اسرائیل بازنده بزرگ خروج نیروهای آمریکایی از سوریه خواهد بود و عدم حضور نیروهای آمریکایی برای اسرائیل به معنی حضور پررنگ‌تر ایران برای افزایش توانایی‌هایی نظامی‌اش در سوریه است. هرچند که اسرائیل اعلام کرده است که اجازه نخواهد داد سوریه تبدیل به زمین‌ بازی ایران شود.

هرمیداس باوند که سابقه ریاست کمیته حقوق سازمان ملل را هم دارد می گوید: «مساله روسیه در سوریه، حل مشکلات این کشور با غرب است و برای این کشور رابطه با اسرائیل جایگاه ویژه ای دارد. ترکیه هم مشخصا در بحث سوریه در جبهه مخالف قرار داشت و تصور می کرد که بشار اسد ظرف چند ماه سقوط می کند بعد از ۶ سال حالا سعی می کند نقشی در تحولات فعلی این کشور داشته باشد و الان هم که بحث کردهای سوریه مطرح است و باید دید ترکیه به چه سمتی می رود اما ترکیه همانطور که گفتم مایل نیست ایران به عنوان یک قدرت بزرگ منطقه ای، نقشی در این تحولات داشته باشد.»

اگرچه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه اعلام کرده که در صورت خروج یگان‌های مدافع خلق کاری با منبج نخواهد داشت اما شورشیان مسلح تحت حمایت ترکیه به همراه نظامیان ترکیه رهسپار منبج شدند تا آنگونه که ادعا کرده‌اند «عملیات نظامی برای آزادسازی این شهر را شروع کنند».

به این ترتیب سرزمین‌های کردنشین غنی از نفت و حاصلخیز برای کشاورزی در شمال سوریه بار دیگر دستخوش تحولات سیاسی و صحنۀ رقابت میان دمشق، آنکارا و کرملین شد.

چند روز بعد از اعلام خروج نیروهای آمریکایی از سوریه، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ایران به افغانستان سفر کرده و برای اولین بار به صورت رسمی از مذاکره این کشور با گروه طالبان سخن گفت.

هرمیداس باوند به این سفر و اظهارات علی شمخانی اشاره کرده و می گوید: «افغانستان همسایه شرق ایران است و طبیعی است که ایران بخواهد در حل مساله افغانستان حضور داشته باشد و احتمالا نظرات حاشیه ای هم دارد که می خواهد لحاظ شود.»

ایران بارها از سوی مقام های آمریکایی متهم به ارتباط با طالبان و تجهیز این گروه شده است. داوود هرمیداس باوند می گوید: «طالبان با پشتیبانی مالی عربستان و پشتبانی سیاسی انگلیس و آمریکا شکل گرفته و بر افغانستان مسلط شده بود بعد از قضایای ۱۱ سپتامبر این گروه از سوی همین کشورها سرکوب شد اما اخیرا روسیه هم وارد گفتگو با طالبان شده و عربستان و امارات هم وارد مذاکره با این گروه شده اند. ایران هم وقتی طالبان مستقر بود با وجود اینکه کنسوگری ایران در مزار شریف را از بین بردند بعدها وارد تعاملات اقتصادی به خصوص سر نفت شد و سعی کرد یک رابطه ای با طالبان ایجاد کند. به هرحال مشکل افغانستان همیشه به ضرر ایران است و ایران خواهان این است که قضیه افغانستان فیصله پیدا کند.»

داوود هرمیداس باوند می گوید: «بحث عراق هم است که کشورهای عربی در هر حال تجدید نظر نسبت به عراق هستند و ایران هم به هر حال کشور بزرگ منطقه است و در عین حالی که مردم ایران راضی نیستند اما ایران در عراق و سوریه و لبنان و یمن حضور دارد. بنابراین فعل و انفعالاتی که در منطقه شکل می گیرد می تواند آثار مثبت یا پیامدهای منفی داشته باشد. تا جایی که خود ایران می تواند حضور داشته باشد در حل مشکلات سعی می شود به نحوی باشد که منافع ایران هم تامین شود ولی وقتی که دیگران تصمیم گیرنده هستند طبیعی است که آنطور که توجه آنچنانی که باید و شاید تامین نشود.»