آیا بارزانی مسئولیت شکست همه‌پرسی را خواهد پذیرفت؟

گروه بین الملل: از ساعت 1 نیمه‌شب پنج‌شنبه بود که رسانه‌های محلی در اقلیم کردستان عراق تصاویر را از انتقال نیروهای حشد الشعبی و ارتش عراق به کرکوک منتشر کردند که گویا این نیروها قصد دارند کرکوک را به کنترل خود درآورده و آن را از دست کردها خارج کنند. هم‌زمان با پخش این تصاویر نیروهای پیشم رگه روانه این شهر شده و اعلام کردند آماده رویارویی با ارتش عراق می‌باشند.

به گزارش بولتن نیوز، درگیری به‌عنوان یکی از پدیده‌های بد که منجر به بهم خوردن آرامش و امنیت در منطقه می‌شود رخ نداد اما بدون شک این تنش را باید مرهون برگزاری همه‌پرسی دانست که دو هفته گذشته به‌صورت یک‌جانبه توسط رئیس اقلیم کردستان عراق یعنی مسعود بارزانی برگزار شد.

هرچند بارزانی بعد از همه‌پرسی اعلام کرد که آن‌ها آماده مذاکره برای حل مشکلات بین اربیل و بغداد هستند اما به اعتقاد رهبران عراق نمی‌توان خانه‌یکی را اشغال کرد و بعد گفت بیاید مذاکره بکنیم. به این معنا که اقدام به جدایی از عراق و تجزیه این کشور نقض فاحش قانون اساسی عراق و حفظ یکپارچگی خاک عراق می‌باشد و ازاین‌رو بغداد تأکید کرده است که در صورتی با اربیل مذاکره خواهند کرد که اقلیمی‌ها به یکپارچگی خاک عراق متعهد باشند.

فارغ از اینکه بخواهیم این اقدام اقلیم را با تمایلات ناسیونالیستی قضاوت کنیم کارشناسان و تحلیل گران صحنه سیاست در عراق و منطقه بر این باور هستند که این اقدام یک اشتباه تاکتیکی از سوی سران اقلیم می‌باشد چراکه اصولاً چنین اقدامی قابلت تحقق و عملیاتی شدن را ندارد.

عبدالحسین شعبان تحلیل‌گر عرب امور خاورمیانه در این خصوص معتقد است: کردها در عراق حتی اگر توانسته باشند از طریق برگزاری همه‌پرسی برای جدایی از این کشور مسیر جدیدی در سیاست خود در پیش بگیرند، نفرین جغرافیا همچنان در تعقیب آنان است و در جهت مختل کردن هر برنامه‌ای عمل می‌کند که ممکن است در مسیر استقلال کردها در هر منطقه‌ای باشد.

رجب طیب اردوغان در خصوص این‌همه پرسی اخیراً در سخنانی با اشاره به اینکه اقلیم کردستان عراق در محاصره ایران، ترکیه، عراق و سوریه می‌باشد سران اقلیم دست به اشتباهی بزرگ زده‌اند و این اقدام سران اقلیم را رویاروی نابودی و حذف از منطقه خواهد کرد.

هوشیار عبدالله یکی از اعضای جنبش تغییر در پارلمان عراق در خصوص اهداف بارزانی در برگزاری همه‌پرسی معتقد است که:: یکی از مهم‌ترین اهداف بارزانی از برگزاری همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق مشروعیت بخشیدن و تمدید ریاست خویش در قالب یک قهرمان ملی بود. او قصد داشت از این‌همه پرسی خود را به‌عنوان متولی موضوعات کردی و بخصوص استقلال کردستان مطرح نماید. تا حدودی هم توانستند در این زمینه موفق باشند و متأسفانه برخی از احزاب کرد سیاسی بخصوص اتحادیه میهنی و اتحاد اسلامی کردستان عراق درحالی‌که خوب می‌دانستند همه‌پرسی در خدمت استقلال کردستان نیست از این هدف بارزانی حمایت کردند. بارزانی اعلام کرده است تا مدت‌زمان زیادی نتایج این‌همه پرسی را مسکوت می‌گذارد یعنی نتایج آن را تعلیق می‌کند تا با بغداد وارد مذاکره شود. من دو سه ماه قبل از برگزاری همه‌پرسی اعلام کردم که بارزانی می‌خواهد از کارت همه‌پرسی برای بازگشت قدرتمندانه به بغداد بهره بگیرد. بخصوص که بارزانی در بغداد جایگاه خود را ازدست‌داده است. پست معاون نخست‌وزیری را داشتند این را از دست دادند، پست نایب‌رئیسی پارلمان عراق را داشتند آن را هم از دست دادند، وزیر دارایی و وزیر امور خارجه را داشتند که همه می‌دانیم نماینده آن‌ها در این پست هوشیار زیباری با یک پرونده بزرگ فساد مالی به اقلیم بازگشت، بارزانی تلاش کرد خود را چنین نشان دهد که نماینده کردهاست و نمی‌شود در چنین شرایطی جایگاه و قدرت سابق را در بغداد نداشته باشد.

یعنی بارزانی از کارت همه‌پرسی در راستای اهداف حزبی و شخصی خویش در مذاکره با بغداد بهره می‌گیرد. سوای این به اعتقاد من ارزیابی بارزانی از قدرت‌های منطقه‌ای در مقابل اقدام وی چندان دقیق از آب درنیامد، به اعتقاد من ترکیه نقش مهمی در تشویق بارزانی برای برگزاری همه‌پرسی داشت و زمانی که همه‌پرسی برگزار شد و بارزانی در شرایطی قرار گرفت که امکان عقب‌گرد نداشت ترکیه از حمایت از بارزانی دست کشید. ترکیه بیشترین بهره را از این‌همه پرسی برد این در حالی است که ترکیه سالهاست نفت کردستان عراق را به یغما می‌برد و از جایگاه بارزانی برای استقرار نیروهای ارتش و امنیتی ترکیه در اقلیم کردستان عراق بهره گرفت. ترکیه روابطش با بغداد به حدی تیره شده بود که عملاً ارتباطی باقی نمانده بود. به اعتقاد من روابط حزب دمکرات کردستان عراق به رهبری بارزانی در ارتباط با کشورهای منطقه‌ای نیازمند بازنگری جدید می‌باشد. در سطح منطقه‌ای بارزانی فرد مقبولی است چون وی حاضر است به خاطر منافعی حزبی و شخصی هر امتیازی که لازم باشد اعطا کند. در سطح بین‌المللی به اعتقاد من هم آمریکا و هم اتحادیه اروپا بعد از اصرار بارزانی بر برگزاری همه‌پرسی نیاز به تجدیدنظر در روابط خود با وی را ضروری می‌بینند. درحالی‌که ما خوب می‌دانیم آمریکایی‌ها نقش محوری در تمدید غیرقانونی پست ریاست اقلیم بارزانی در سال 2013 میلادی داشتند. در 2015 هم بریت مک گورک نقش مستقیمی در ابقاء غیرقانونی بارزانی بر مسند ریاست اقلیم کردستان عراق داشت.

هنری لیوی مشاور اسرائیلی و فرانسوی بارزانی بعد از برگزاری همه‌پرسی دریکی از رسانه‌های فرانسه گفت: بارزانی روز بعد از برگزاری همه‌پرسی بر سر مزار ملامصطفی بارزانی و ادریس بارزانی حاضرشده و خطاب به آن‌ها می‌گوید به وعده‌ای که داده بود عمل کرده و حالا می‌تواند با خیال راحت بمیرد.

اما سؤال این است که آیا برگزاری همه‌پرسی واقعاً در راستای منافع مردم کردستان عراق بود که بارزانی احساس کند وظیفه خود را به اتمام رسانده است یا صرفاً اقدامی ناسیونالیستی در راستای آرزوها و رویاهای شخصی یک فرد بوده است؟ سرکوت شمس الدین یکی از روزنامه‌نگاران کرد عراقی در مطلبی که در صفحه شخصی خویش در فیس بوک منتشر کرده است نوشته است: نگاه کنید ببینید ناسیونالیسم چه مصیبتی است، علیرغم اینکه می دانی شکست خورده‌ای و حالا باید منتظر ترحم سلطان و غرب باشی تا از قلب آتش بیرون بیایی ولی باز لجاجت می‌کنی؟

بسیار واضح و روشن است که مسعود بارزانی و همراهان او اشتباه بزرگ و استراتژیکی کردند و بعد از همه‌پرسی کسی نمانده است که برای حل مشکل و تنش به آن‌ها روی نیاورند. انسان میهن‌پرست به خاطر آرزوها و رویاهای شخصی خویش و ثبت یک اقدام تاریخی ملتی را گرفتار مصیبت نمی‌کند بلکه می‌کوشد آن ملت را به‌سوی آرامش هدایت کند.

در طول 24 ساعت گذشته کرکوک در آستانه بروز جنگی داخلی بود که باتدبیر از آن جلوگیری به عمل آمد. آنچه اکنون در عراق می‌گذرد نشان می‌دهد که برگزاری همه‌پرسی اشتباهی استراتژیک بود که برگزار شد و تنها کارت بازی از دست بازیگران کرد خارج و اقلیم را در نزد افکار عمومی عراق و منطقه و کشورهای جهان به‌عنوان بازیگری غیرقابل‌اعتماد نشان داد. روند کنونی اقدامات رهبران اقلیم این منطقه را روزبه‌روز گرفتار بحران‌های جدی‌تری خواهد کرد ولی آیا همان‌طور که بارزانی قبل از برگزاری همه‌پرسی گفته بود که اگر همه‌پرسی موفق نشد تمام مسئولیت آن را خواهم پذیرفت آیا وی آماده پذیرش مسئولیت شکست همه‌پرسی و تضعیف جایگاه کردها در عراق و منطقه می‌باشد؟