تغذیه در فصل زمستان

گروه اجتماعی: یکی از سؤالات مهمی که در ذهن بسیاری از خوانندگان عزیز مجله همواره مطرح است و تمایل فراوان نسبت به دانستن پاسخ آن وجود دارند آن است که آیا تغذیه در فصول مختلف سال تفاوتی با یکدیگر دارد یا نه مثلاً آیا برنامه غذایی افراد در فصل زمستان با دیگر فصول یکسان است یا متفاوت؟

به گزارش بولتن نیوز به نقل از مجله دنیایه تغذیه، چنانچه این سؤال را از ابعاد مختلف موردبررسی قرار دهیم به این نتیجه می‌رسیم که با توجه به اینکه فصول مختلف سال ویژگی‌های خود رادارند. لذا الگوی غذایی افراد نیز در فصول مختلف دچار تغییر خواهد شد. به همین علت لازم است ویژگی‌های زمستان را به‌خوبی بشناسیم تا بتوانیم تفاوت تغذیه در این فصل را با سایر فصول موردبحث قرار دهیم.

ویژگی‌های فصل زمستان

معمولاً در هوای سرد اشتها نسبت به خوردن غذا بیشتر می‌شود؛ بنابراین امکان پرخوری در افراد افزایش می‌یابد که پیامد آن چاقی و عوارض ناشی از آن است.

از خصوصیات دیگر زمستان، تمایل بیشتر به مصرف شیرینی و مواد شیرین است. توجه به کیفیت میان وعده‌ها در افراد نشان می‌دهد که مصرف انواع شیرینی و مواد شیرین در فصول سرد سال شیوع بیشتری نسبت به تابستان دارد. مصرف شیرینی و موادی که در تهیه آن‌ها از قند و شکر استفاده‌شده، به‌طور مکرر و به مقدار زیاد، موجب بروز چاقی، افزایش احتمالی دیابت در افراد مستعد، افزایش فشارخون و عوارض ناگوار دیگر خواهد بود.

در فصل زمستان معمولاً به علت تاریک شدن هوا در ساعات زودتر روز (کوتاه‌شدن روزها)، صرف شام در ساعات زودتر شب انجام می‌شود، بنابراین فاصله بین مصرف شام و خواب طولانی‌تر می‌گردد، درنتیجه مصرف هله‌هوله (که معمولاً از بین مواد پرکالری انتخاب می‌شوند) بعد از شام تا هنگام خواب به‌خصوص به هنگام تماشای تلویزیون بسیار رایج است که این امر، خود مشکلات مهمی در پی دارد.

یکی از مشکلات مهمی که در ماه‌های سرد سال گریبان گیر افراد می‌شود، کمبود مصرف آب به علت سرمای هوا است. در زمستان مصرف آب در خانواده بسیار کاهش می‌یابد و این امر موجب بروز لطمات فراوان بر سلامت افراد می‌شود. توجه داشته باشیم که آب نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت انسان به عهده دارد و کمبود مصرف آب می‌تواند اثرات قابل‌توجه و گاه جبران‌ناپذیری در سلامت شخصی به بار آورد.

بسیاری از افراد، تصور می‌کنند فقط زمانی لازم است آب بنوشند که تشنه هستند. این باور صحیح نیست زیرا بدن انسان در همه اوقات سال و در تمام طول زندگی نیاز مبرم به آب دارد؛ بنابراین برای مصرف آب نباید منتظر تشنه شدن بود. آب علاوه بر وظایف بسیار مهمی که در حفظ سلامت انسان بر عهده دارد، فضای زیادی را در معده اشغال کرده و موجب احساس سیری می‌شود و به‌این‌ترتیب از پرخوری پیشگیری می‌کند و کمبود مصرف آب می‌تواند احتمال پرخوری را افزایش دهد.

در فصل زمستان به علت سرمای هوا، افراد تمایل بیشتری به نوشیدن مایعات گرم از خود نشان می‌دهند و به‌این‌ترتیب مصرف چای و قهوه افزایش پیدا می‌کند. افراط در نوشیدن چای و قهوه به علت دارا بودن کافئین بالا ایجاد اختلالاتی از قبیل اضطراب و بی‌قراری، بی‌خوابی و برخی عوارض دیگر می‌نماید. به‌اضافه آنکه چای چنانچه بافاصله نزدیک به غذا مصرف شود موجب اختلال در جذب آهن و دفع آهن از بد می‌شود که نتیجه آن بروز کم‌خونی در شخص است.

علاوه بر موارد فوق به علت آنکه معمولاً همراه چای و قهوه، شیرینی، شکلات و یا مواد شیرین دیگر مصرف می‌شود، اشکالاتی در بردارد ازجمله آنکه موجب پوسیدگی دندان‌ها می‌شود، زمینه بدن را جهت ابتلا به چاقی فراهم می‌نماید، باعث افزایش فشارخون و چربی‌های نامطلوب خون شده و نهایتاً به‌سلامت قلب و عروق لطمه وارد می‌سازد.

در تحقیقات گسترده‌ای که در نقاط مختلف جهان توسط دانشمندان انجام‌شده، این نتیجه حاصل گردید که اصولاً استفاده از برنامه غذایی با کالری بالا و افراط در مصرف مواد پرکالری یکی از عوامل مساعدکننده برای ابتلا به سرطان می‌باشد.

در فصول سرد سال معمولاً فاصله بین وعده‌های اصلی غذایی کوتاه‌تر از تابستان است و این امر در برخی موارد موجب حذف میان وعده بین صبحانه و ناهار و نیز عصرانه می‌شود. اشکال حذف میان وعده آن است که معمولاً موجب پرخوری در وعده ناهار و شام می‌شود و علاوه بر آن، تمایل بیشتری به مصرف غذاهای پرکالری ایجاد می‌گردد؛ زیرا در اثر حذف میان وعده، دریافت مواد غذایی بافاصله بیشتری انجام می‌شود که این امر موجب افت قند خون می‌گردد که از عوارض آن احساس گرسنگی شدید و تمایل زیاد به مصرف مواد پرکالری بخصوص مواد شیرین می‌باشد. از عوارض مهم افت قند خون، اختلالات عصبی از قبیل خستگی، سستی و بی‌حالی، عصبانیت و پرخاشگری و در مراحل شدید، افسردگی است.

نوع غذای مصرفی در زمستان نسبت به فصول گرم سال تغییر می‌کند به‌این‌ترتیب که در تابستان به علت گرما تمایل به مصرف آب و مواد حاوی آب (مانند سبزیجات و میوه‌ها) و غذاهایی با دمای پایین مانند غذاهای حاضری از قبیل ماست و خیار، نان و پنیر و هندوانه یا طالبی و خربزه و امثال آن، افزایش می‌یابد؛ اما در فصل زمستان و در اوقات سرد سال، کشش و علاقه به غذاهای گرم و پخته بیشتر می‌شود با توجه به اینکه در کشور ما متأسفانه غذاهای پختنی عمدتاً شامل مواد سرخ‌کرده و پرروغن هستند و معمولاً در تهیه آن‌ها از روغن زیاد استفاده می‌شود و مواد غذایی به مدت طولانی در معرض سرخ کردن قرار می‌گیرند لذا لازم است توجه و تعمق بیشتری نسبت به برنامه غذایی هم‌وطنان (بخصوص در فصل زمستان) انجام شود.

سرخ کردن عمیق مواد خوراکی یعنی سرخ کردن به مدت طولانی و استفاده از روغن زیاد، زیان‌های فراوان برای سلامت انسان در بردارد. علاوه بر آن، ازنظر تغذیه‌ای نیز لطمات فراوانی به ارزش غذایی مواد خوراکی وارد می‌شود. توجه داشته باشیم که به هنگام سرخ کردن غذا، حرارت روغن بسیار افزایش پیدا می‌کند و به حدود دو برابر مواد پخته می‌رسد.

در درجات حرارت بسیار بالا، مواد مغذی موجود در غذا به مقدار قابل‌تو. جهی از بین می‌روند و ارزش تغذیه‌ای غذا بسیار کاهش می‌یابد. این امر موجب می‌شود که نیاز تغذیه‌ای شخص به‌هیچ‌وجه تأمین نشده و انسان در معرض سوءتغذیه قرار گیرد. به‌علاوه آنکه تمایل زیاد به مواد سرخ‌کرده و چرب و پرروغن، صرفاً نشات گرفته از عادات غذایی خانواده است و همان‌گونه که این عادت از محیط خانواده اخذ می‌شود، می‌توان آن را تغییر داد و عادات غذایی مفید و مناسب را ماشین آن نمود. پس به خاطر داشته باشیم که عادات غذایی، فطری و ژنتیکی نیستند و کاملاً قابل‌تغییر و اصلاح می‌باشند.

نکته بسیار مهم دیگری که لازم است در ارتباط با غذاهای سرخ‌کرده و پرچربی به آن توجه شود آن است که این قبیل غذاها موجب افزایش وزن و چاقی می‌شوند، زمینه بدن را برای افزایش فشارخون و بالا رفتن چربی‌های نامطلوب خون آماده می‌کنند که پی آمد آن اختلالات قلبی- عروقی و در مراحل شدید بروز سکته می‌باشد.

ضمناً مصرف چربی بالا در برنامه غذایی یکی از عوامل مستعدکننده جهت ابتلا به سرطان است. خصوصاً با توجه به اینکه امروزه عوامل خطرزای ابتلا به سرطان از قبیل آلودگی هوا، آلودگی موادغذایی، استرس در حد بسیار بالا و سایر عوامل در جوامع مختلف وجود دارد. تغذیه نامناسب ریسک بروز این بیماری را افزایش می‌دهد.

توجه داشته باشیم که تغذیه نامناسب یکی از مهم‌ترین عوامل ابتلا به انواع بیماری‌ها و اختلالات مهم و گاه خطرناک باشد، نگاهی به وضعیت سلامت کشورهای مختلف نشان می‌دهد که در جوامعی که افراد از برنامه غذایی نامناسب و مضر استفاده می‌کنند، شیوع انواع بیماری‌های مزمن از قبیل اختلالات قلبی- عروقی، سکته، سرطان، دیابت، فشارخون بالا، افزایش چربی‌های نامطلوب خون و بسیاری بیماری‌های خطرناک دیگر در حد قابل‌توجهی بالاتر از کشورهایی است که افراد آن، تغذیه مفید و مناسب دارند.