چرا پلاسکو فروریخت؟

گروه اجتماعی: محمد مهدی پوینده در یادداشت پیش رو با ابراز تأسف و تأثر از حادثه غم انگیز فرو ریختن ساختمان پلاسکو و با ادای احترام به آتش نشانانی که جان خود را در این ساختمان فدا کردند، به بررسی علل فرو ریختن این ساختمان پرداخته و می نویسد: فشار ناشی از ریزش متوالی طبقات بالایی سبب ریزش طبقات پایین تر خواهد شد و با توجه به طراحی داخلی U شکل ساختمان پلاسکو ، فروپاشی کاملا به طرف داخل بوده و ساختمانهای اطراف آسیب جدی ندیده اند.
به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت به شرح زیر می باشد:

در تشریح علل فرو ریختن پلاسکو، اولین موضوعی که قابل بیان هست، پدیده ای است بنام "Progressive Collapse" یا "تخریب پیشرونده". در این پدیده المان های اصلی ساختمان تخریب میشود. انهدام پیشرونده با حذف ظرفیت باربریِ موضعیِ قسمت کوچکی از سازه شروع می شود و در ادامه، خرابی هایی در المان های سازه ای دیگر بوجود می آید. انهدام پیشرونده ممکن است در بخش یا سطح وسیعی از سازه گسترش یاید. این پدیده بر اثر عواملی همچون انفجار، آتش سوزی و مواردی از این دست در سازه ها بوجود می آید. بعبارتی، پس از وقوع آتش سوزی و کاهش ظرفیت باربری المان های فولادی، سازه دچار انهدام پیشرونده شده و بخش یا کل سازه منهدم خواهد شد.

این فرآیند بدین ترتیب است که ابتدا آتش سوزی و حرارت تولید شده (۶۵۰ درجه سانتیگراد) سبب تضعیف سازه فولادی و کاهش استحکام فولاد شده تا جایی که خرپاها بطور پیشرونده خم میشوند. در نتیجه علاوه بر تحمل بار به صورت افقی و رو به پایین، باری مضاعف و تشدید شونده اما به طرف داخل ساختمان نیز بر آنها وارد میشود که سبب خم شدن ستونهای بیرونی و بعد ستونهای داخلی و نهایتا موجب انهدام سازه میشود.

به همین دلیل ، طبق استانداردهای معتبر جهانی برای اطفا حریق در ساختمانهای با اسکلت فلزی، چنانچه بعد از ۳۰ دقیقه آتش مهار نشود، آتش نشانها باید ساختمان را ترک کنند و از بیرون عملیات اطفا ادامه پیدا کند. به عدد ۳۰ دقیقه دقت کنید و با زمان ۳ ساعت و ۳۰ دقیقه پلاسکو مقایسه کنید. البته عدد ۳۰ دقیقه برای ساختمانهایی است که اسکلت آن عایق ضد آتش شده است.
همچنین فشار ناشی از ریزش متوالی طبقات بالایی سبب ریزش طبقات پایین تر خواهد شد و با توجه به طراحی داخلی U شکل ساختمان پلاسکو ، فروپاشی کاملا به طرف داخل بوده و ساختمانهای اطراف آسیب جدی ندیده اند.

آنچه هم به عنوان انفجار در فیلمها و تصاویر در طبقات میانی بنظر میرسد، از نظر من دو علت عمده دارد:

۱. فشار ناشی از خمیدگی بنا و دیوارها
۲. یک پدیده علمی در آتش سوزی است بنام Backdraft . بطور خلاصه وقتی آتش دچار کمبود اکسیژن و خفگی ناقص میشه و سپس به هر دلیل به اکسیژن و هوا دسترسی پیدا میکنه، flashover شده (یعنی اوج آتش) و دود و گازهای داغ به شدت پرتاب میشوند که این پدیده مشابه انفجار است و البته با صدای به مراتب کمتر
با مطالعاتی که این چند روز داشتم مورد دوم بسیار منطقی تر بنظر میرسد. ضمن اینکه فشار ناشی از این پدیده ، تنش مضاعفی بر سازه تحت تنش وارد میکنه و در نتیجه باعث انهدام سازه میشه.

همچنین با استفاده از مبحث "رنگ شناسی دود"، رنگ دودی که متصاعد میشود مربوط به سوختن مواد پلاستیکی و پوشاک است نه انفجار مواد محترقه نظیر گازوئیل، باروت، تی ان تی و ...

امید آنکه این حادثه تلنگری عمیق و پایا به مسوولان کشور باشد تا در جلوگیری و مدیریت بحران سعی و تلاش بیشتری نمایند.
هنوز باور نکرده ایم که حادثه خبر نمی کند.

پی نوشت:
لازم می دانم از جناب آقای دکتر کاوه آذربایجانی بخاطر مطالب ارزشمندشان در خصوص حادثه فوق تشکر نمایم.