احیای هویت درحال زوال

به گزارش بولتن نیوز، بر اساس برنامه‌های پیش بینی شده احیا دریاچه ارومیه برای ۱۰ سال برنامه‌ریزی شده بود که دو سال اول برای تثبیت وضعیت موجود و هشت سال آینده برای رسیدن وضعیت دریاچه ارومیه به حالت اکولوژیک خود تنظیم شد و در حال حاضر ارتفاع آب در دریاچه ارومیه ۵۴ سانتی‌متر و میزان آب ۹۶۰ میلیون مترمکعب بیشتر از سال گذشته است که این موضوع نشان از موفقیت اجرای برنامه های دولت یازدهم دارد.

البته باید به این مساله نیز توجه کرد که احیای دریاچه ارومیه تنها محدود به حرف و صحبت‌های انتخاباتی رییس جمهور نبوده چراکه در بهمن ماه سال ۹۲ ستاد احیای دریاچه ارومیه به عنوان کارگروه اصل ۱۳۸ به عنوان یک بخش خصوصی در نهاد ریاست جمهوری تشکیل شد و اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور مسئولیت این کارگروه را بر عهده گرفت.

۱۴۷ روز بعد از شروع کار کارگروه با حدود ۶۵ نفر از کارشناسان و محققان داخلی و ۵۰ نفر از ایرانیان خارج از کشور و دانشمندان سایر کشورها در این فرآیند راه کارهای اجرایی احیای دریاچه ارومیه به هیئت وزیران تقدیم شد و در سال ۹۳ در فرآیند پنج ماهه جلسات دولت تشکیل شده و مصوبات به منظور اختصاص بودجه به سازمان مدیریت و برنامه ریزی ارسال شد. آذرماه سال ۹۳ اختصاص اولین منابع مالی به منظور احیای دریاچه ارومیه رقم خورد.

برنامه راهبردی ستاد احیای دریاچه ارومیه و تثبیت وضعیت دریاچه در سه سال اول متمرکز بوده است و جلسات کارشناسی به این نتیجه رسید که اگر دریاچه طی سه سال احیاء نشود، تبدیل به یک بحران شده و دیگر قابلیت احیاء نخواهد داشت بر همین اساس طی ۲۰ سال، ۴۰ سانت تراز دریاچه پایین آمده بود اما طی سه سال شرایط دریاچه به تثبیت رسید.

در حال حاضر سطح دریاچه کاهش نیافته و تراز آن ۵۰ سانتیمتر بیشتر از حد انتظار است؛ البته در این مدت بارش‌های خوبی صورت گرفته به طوریکه  برخی معتقدند بارش‌ها باعث افزایش تراز دریاچه شده اما نمی توان در ان بین اقدامات صورت گرفته را نیز نادیده گرفت.

اولین و مهمترین اقدام احیای دریاچه، اتصال رودخانه‌های سیمینه رود و زرینه رود به همدیگر بود، پیش از این وقتی آب وارد رودخانه‌ها می‌شد به دریاچه نمی‌رسید اما اتصال این دو رودخانه باعث شد آب در مواقع سیلابی به پیکره اصلی دریاچه وارد شود که کمک بسیاری به روند احیاء می‌کند.

اقدام بعدی بر لایروبی و برداشت کف رودخانه‌ها متمرکز بوده به طوری که این اقدام باعث رساندن آب به پیکره اصلی دریاچه می‌شد که در این روند لایروبی‌ها در حجم بسیار در مدت کوتاه صورت گرفت که باعث شد سیلاب رودخانه‌ها به پیکر اصلی دریاچه برسد.

علاوه بر این بستن سر دهنه‌ها است نیز در احیا بخشی دریاچه ارومیه نقش داشت چراکه بسیاری از کشاورزان به غلط در زمستان آب را در مزارع پخش می‌کردند تا آفات کاهش یابد و تغذیه آب‌خوان‌ها صورت گیرد که با کمک دستگاه‌های اجرایی و مردم میزان قابل توجهی از سردهنه‌ها بسته شد. این اقدام باعث شد که سهم قابل توجهی از رودخانه‌ها بدون مجوز برداشته شود این در حالیست که این اقدام کشاورزان در کاهش آفات هیچ تاثیر مثبتی ندارد. بستن سردهنه‌ها باعث می‌شود که آب در رودخانه‌ها جریان داشته و به دریاچه ارومیه برسد.

همچنین به گفته تجریشی مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه تراز دریاچه به جایی رسده که در حال حاضر بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر مربع آب در دریاچه وجود دارد و تا ۲۴ مرداد امسال ارتفاع آب ۱۲۷۰.۷۳ بوده این در حالیست که سطح دریاچه در مدت مشابه در سال گذشته ۱۲۷۰.۱۵ بوده بنابراین امسال حدود نیم متر سطح دریاچه افزایش یافته است.

وی با بیان اینکه حجم آب دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته یک میلیارد و ۱۱۰ میلیون متر مکعب افزایش یافته اس، اظهار کرد:حجم آب دریاچه امسال ۲۲۶۵ کیلومتر مربع است در حالیکه در سال گذشته ۱۵۲۵ کیلومتر مربع بوده، بنابراین ۷۴۰ کیلومتر حجم آب نسبت به سال قبل بیشتر شده است.

تجریشی با بیان اینکه سطح آب دریاچه ارومیه باید به ۴۳۳۲ کیلومتر مربع و تراز آن به ۱۴ میلیارد متر مکعب برسد گفت: برای رسیدن به این میزان هنوز ۱۲ میلیارد متر مکعب آب کم داریم. از مهرماه سال ۱۳۹۵ اقدامات ما به سمت احیاء دریاچه حرکت می‌کند و به سمت پروژه‌هایی می‌رویم که منجر به احیای دریاچه شود، تاکنون اقدامات ستاد متمرکز بر تثبیت شرایط دریاچه بود.

مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه با ورود آب شیرین به دریاچه، نمک آن حل شده و ارتفاع دریاچه افزایش یافته و آرتمیا شروع به تکثیر کرده است افزود: رنگ قرمز دریاچه نیز نشانه بازگشت حیات به آن است و به عنوان یک اتفاق مثبت ارزیابی می‌شود. در حال حاضر در برخی نقاط جنوب دریاچه ارومیه آرتمیا شناسایی شده است، همچنین به خاطر افزایش ارتفاع و سطح دریاچه گرد و غبار در منطقه کاهش می‌یابد.

تجریشی با اشاره به اینکه میزان شوری دریاچه ارومیه ۳۳۰ تا ۳۵۰ گرم در لیتر است، اظهار کرد: شوری دریاچه در سال گذشته ۴۹۰ گرم در لیتر بود. فاز اول فرآیند احیای دریاچه ارومیه با موفقیت انجام شده و باعث تثبیت دریاچه ارومیه شد که مجموعه‌ فعالیت‌ها و بارش‌ها در این امر تاثیرگذار بوده است.

مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه در فاز دوم احیای دریاچه ارومیه یکی از مهمترین اقدامات این است که در فرآیند پنج ساله ۴۰ درصد مصرف آب کشاورزی، شرب و صنعت را در داخل حوزه کاهش دهیم، افزود: عمده فعالیت‌های ستاد به بخش کشاورزی مربوط است. آب که توسط کشاورزان به ویژه در غرب و جنوب دریاچه با توجه به دسترسی آسان به آب مصرف می‌شود بیشتر از حد نیاز کشاورزان است.

وی با بیان اینکه با استفاده از قضاوت کارشناسی به این جمع بندی رسیدیم که اگر ۴۰ درصد مصرف آب کشاورزی کاهش یابد هیچ اشکالی به لحاظ نیاز گیاه ایجاد نمی‌شود اظهار کرد: در جنوب دریاچه ارومیه بیش از نیاز گیاه آب مصرف می‌شود. گیاه زمانی ماکسیمم تولید را دارد که هشت دهم ET آب در اختیار داشته باشد. اگر این میزان آب به گیاه بدهیم خاک به اندازه کافی منافذ دارد که از هوا استفاده کند و ریشه می‌تواند از هوای خاک استفاده کند. اگر میزان آب از هشت دهم بیشتر باشد هوای خاک کاهش می‌یابد و عملکرد رشد گیاه دچار مشکل می‌شود.                              

این عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه با تاکید بر اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد متوسط مصرف آب گیاهان به جای هشت دهم ET ۱.۴ ET مصرف می‌شود گفت: ۴۵ درصد بیشتر از نیاز گیاه آب مصرف می‌شود. بنابراین باید این میزان اضافی از کشاورزان پس گرفته شده و به دریاچه ریخته شود تا هم محصولات افزایش یابد و هم اکولوژی دریاچه احیا شود.

تجریشی با اشاره به اینکه باید آب را از طریق لوله و تأسیسات و با همکاری جهاد کشاورزی به مزارع برسانیم، گفت: در نتیجه این اقدام کمترین تلفات آب صورت می‌گیرد. همچنین میزان آب پخش شده در مزارع و میزان نیاز کشاورزان کنترل می‌شود. از سال ۹۳ این اقدامات شروع شده و در سال ۹۴ در بخش‌هایی اجرا شد که می‌تواند در بهبود عملکرد کشاورزی نقش داشته باشد.

وی با اشاره به اینکه ستاد احیای دریاچه ارومیه در زمینه تهیه بذرهای مناسب اقداماتی انجام داده است، افزود: اقدامات نرم افزاری مبتنی بر کاهش مصرف آب را از سال ۹۵ شروع کرده‌ایم و همزمان مشاوری را در جنوب دریاچه به کار گرفتیم تا بدانیم به منظور صرفه جویی آب در این منطقه چه اقداماتی باید صورت گیرد و این اقدامات روستا به روستا انجام می‌شود.

مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه انتظار این است که در هر سال هشت واحد مصرف آب کاهش یابد، گفت: این فعالیت‌ها را از جنوب دریاچه ارومیه که ۵۱ درصد آب دریاچه را تامین می‌کند شروع کرده‌ایم و سپس به سایر بخش‌های دریاچه تسری خواهیم داد. در غرب و شرق دریاچه ارومیه دو دانشگاه پیشرو داریم که همان اقداماتی که برای جنوب دریاچه انجام شده این دانشگاه‌ها برای این منطقه انجام خواهند داد.

تجریشی با اشاره به اینکه با دانشگاه واخنینگن هلند به عنوان دانشگاه اول کشاورزی در دنیا مذاکره کردیم گفت: این دانشگاه قرار است در زمینه کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب و افزایش بهره وری و بهبود معیشت کشاورزی تجربیات خود را انتقال دهند. همچنین برای اخذ کمک‌های بین المللی در اسفند سال گذشته دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با سفیر ژاپن تفاهم نامه‌ای را امضاء کردند که در نتیجه آن این کشور متعهد شد سه میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار به ستاد احیای دریاچه کمک کند.

وی با تاکید بر اینکه امیدواریم به کمک دانشگاه‌های ارومیه، تبریز و هلند و با استفاده از کارشناسان بین المللی طی چهار سال آینده تمام فعالیت‌های ستاد در زمینه کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در حوزه دریاچه ارومیه، انتقال تکنولوژی و بهبود معیشت شهروندان را انجام دهیم، تصریح کرد: بحث تثبیت کانون‌های گرد و غبار یکی از بحث‌های مهم است که با همکاری سازمان جنگل‌ها اقداماتی در این زمینه داشتیم.

این عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه از سال ۹۳ اقدامات مربوط به کنترل گرد و غبار در منطقه صورت گرفته است گفت: با قرق و کاشت گیاهان بومی و گز مقابله با گرد و غبار منطقه شروع شده است. همچنین کانون‌های اصلی گرد و غبار شناسایی شده. منطقه جبل در غرب دریاچه یکی از کانون‌های بسیار مهم است که ۷۰ هزار نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ۷۵ هزار هکتار اراضی حت الشعاع می‌گیرد که با همکاری سازمان جنگل‌ها اقداماتی را در این زمینه شروع کرده‌ایم.

تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه یکی از مهم ترین دستاوردهای دولت یازدهم بوده و انتظار می رود که این روال به همین شکل ادامه پیدا کند و هر روز شاهد بهبود وضعیت این دریاچه باشیم.