پیامدهای نامطلوب اتهام زنی علیه گمرگ

گروه اقتصادی: رویکرد ناگهانی برخی از رسانه‌ها به انتشار اخبار مربوط به کشف کالای قاچاق در گمرگات کشور که طی ماه‌های اخیر بر شدت آن افزوده شده و القای این موضوع که کالاهای قاچاق از مبادی رسمی گمرگی وارد کشور می‌شود با توجه به حملات گسترده همین رسانه‌ها علیه دولت یازدهم، از یک‌سو تعجب‌آور است و از سوی دیگر این سوال را به ذهن متبادر می‌سازد که چه اتفاقی رخ داده که به یک باره انبوهی از خبرها و گزارش‌ها درباره قاچاق کالا در رسانه‌ها مطرح می‌شود، درحالی که موضوع قاچاق کالا یک پدیده قدیمی است و به‌خصوص طی سال‌های دهه هشتاد و اوایل دهه نود در ابعادی گسترده‌تر و متنوع‌تر وجود داشته اما عموماً شاهد انعکاس رسانه‌ای آن نبوده‌ایم.


به گزارش بولتن نیوز، برای روشن شدن این موضوع در آن بخش که به گمرگ مربوط می‌شود اشاره به برخی از موارد لازم و ضروری به نظر می‌رسد.

1 - گمرگ سازمانی است که براساس وظایف حاکمیتی خود، مسئول کنترل و نظارت بر ورود و خروج کالاهای وارداتی و صادراتی در همه مرزهای قانونی و مبادی محل استقرار گمرگ بوده و این کار را با دو هدف مشخص انجام می‌دهد.

• اطمینان یافتن از صحت موارد درج شده در اظهار‌نامه گمرگی با محموله‌های وارداتی یا صادراتی از طریق نظارت و بازرسی کالا
  
  
• ایجاد تسهیلات مناسب برای عبور سریع و آسان کالا از مرزهای گمرگی به‌خصوص مواد اولیه و ماشین‌آلات وارداتی مورد نیاز خطوط تولید و ساخت کالاهایی که جنبه صادراتی دارد.

2 - در کنار این وظایف مهم و اساسی گمرگ با چشمان باز و دقت فراوان مراقب است تا کالاهایی به صورت قاچاق و غیرقانونی وارد کشور نشود و این کار به دو شکل صورت می‌گیرد.

• روش اول: تکیه بر تجارب و مهارت‌های ارزیابان و مأموران کنترل‌کننده محموله‌‌های تجاری است که بر اثر سال‌های متمادی کار در محیط‌های گمرگی به دست آمده و بسیار ارزشمند است به‌طوری که در اکثر موارد، شک و تردید مأموران گمرگ به محموله‌های مشکوک (تجاری یا مسافری) منتج کشف کالای قاچاق می‌شود.
  
  
• روش دوم: استفاده از دستگاه‌های ایکس- ری، گاما - ری و سامانه‌های پرتونگاری. طی سال‌های اخیر صدها تن کالای قاچاق و محموله‌های بزرگ مواد مخدر و پیش‌سازهای مواد مخدر با استفاده از دستگاه‌های ایکس‌ری در گمرگات مرزی کشف و آمار آن از طریق وسایل ارتباط جمعی اعلام شده است.

3 - مهم‌تر و اثر بخش‌تر از موارد فوق راه‌اندازی سامانه جامع امور گمرگی و پنجره واحد تجارت فرامرزی در دو سال اخیر است که اگر چه هدف اصلی این سامانه‌ها کاهش زمان و هزینه تشریفات ترخیص کالا و جلوگیری از ارتباطات نامتعارف احتمالی بین صاحبان کالا و کارمندان گمرگ است، اما به نحو چشمگیری موجب شفاف شدن امور تجاری و عملیات گمرگی شده و امکان سوءاستفاده را در گمرگ به صفر رسانده است.

عده‌ای بر این عقیده‌اند که همین مسأله یعنی از بین بردن امکان دسترسی بعضی از افراد فرصت‌طلب و قانون‌شکن به امضاهای طلایی در گمرگ (در اثر پیاده‌سازی سامانه‌های الکترونیکی) انگیزه‌ای برای حمله و هجوم به گمرگ و متهم کردن آن به دخالت در امر قاچاق کالا شده که البته نباید آن را خیلی دور از واقعیت پنداشت.

4 - نکته قابل توجه در بحث قاچاق، این است که باید دید ریشه و علل گرایش به قاچاق کجا است؟ چرا در کشوهای پیشرفته و توسعه یافته قاچاق کالا صورت نمی‌گیرد یا میزان آن به شدت پایین است و حتی در کشورهای منطقه هم با این حجم از قاچاق کالا مواجه نیستیم؟ از دیدگاه کارشناسی وجود عواملی همچون اختلاف قیمت کالا در دو سوی مرز و اتحاذ سیاست‌های نادرست در بحث قیمت‌گذاری، کمبود کالای با کیفیت و مرغوب داخلی در بازار (عدم تناسب بین عرضه و تقاضا)، ضعف فرهنگ استفاده از تولیدات داخلی، کنترل و نظارت ناکافی بر مرزهای غیرگمرگی به منظور جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق، سود قابل توجه کالاهای قاچاق و ارتباط آن با معضل بیکاری، نهادینه نشدن موضوع مضرات و زیان‌های استفاده از کالاهای قاچاق در جامعه و مذموم شمردن نشدن مصرف کالای خارجی در حالی که کالای مشابه داخلی در بازار موجود است از جمله مواردی است که موجب افزایش حجم قاچاق کالا در سال‌های اخیر شده و تا وقتی که به‌طور اصولی و برنامه‌ریزی شده برای اصلاح و رفع این معضلات اقدامی جدی و همه‌جانبه صورت نگیرد، مشکل قاچاق برطرف نمی‌شود و همچنان معلول‌ها به جای علت‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد.


از نقطه‌نظر کلی سازمان‌ها و نهاد‌هایی که به نوعی مسئول تأمین امنیت، خواه امنیت سیاسی و اجتماعی و خواه امنیت اقتصادی هستند، در همه جای دنیا جایگاهی ویژه دارند و کسی حق ندارد با زیر سئوال بردن یا متهم کردن آنها با هدف بهره‌برداری سیاسی یا گروهی موجب تضعیف جایگاه‌شان شود.

گمرگ از جمله سازمان‌هایی است که علاوه بر داشتن نقش اساسی و بنیادی در تنظیم سیاست خارجی کشور و بهبود وضعیت اقتصادی از دیدگاه دولت‌ها و شرکت‌های تجاری خارجی دارای اعتبار و منزلت خاصی است و اگر عده‌ای بدون در نظر گرفتن پیامدهای زیان‌بخش اتهام زنی به این نهاد صرفاً در پی دستیابی به اهداف سیاسی و گروهی خود باشند باید بدانند که دود این آتش در وهله اول به چشم خود آن‌ها و در مرحله بعد تجارت خارجی کشور خواهد رفت و قضاوت جنایی نسبت به امنیت اقتصادی در ایران را خدشه‌دار خواهد کرد.