درمان یک زن نابینا توسط سلول‌های بنیادی

به گزارش بولتن نیوز،او به روزنامه بالتیمور سان گفته است: "وقتی متوجه شدم می‌توانم پلاک خانه‌ها را ببینم شروع به چرخیدن در محله کردم تا آن‌ها را بخوانم. از سال 2009 این اولین باری بود که می‌توانستم بدون عصا گردش کنم."

هرچند که بهبودی خانم بلتون بسیار چشم گیر است اما در عین حال به صورت باورنکردنی گیج کننده است. جفری ویس، دکتر چشم پزشکی که عمل درمان با استفاده از سلول‌های بنیادی را انجام داده، برای انجام این عمل برای بلتون و 287 بیمار دیگر موانع زیادی را پشت سر گذاشته است و این در حالی است که هنوز نمی‌تواند چگونگی تاثیرگذاری آن را توضیح دهد.

مردیت کوهن گزارشگر بالتیمور سان می‌گوید:"دکتر ویس مراحل مرسوم مطالعات بالینی را پشت سر نگذاشته است. او نظریه درمانی‌اش را روی حیوانات آزمایشگاهی یا مدل‌های کامپیوتری آزمایش نکرده و با استفاده همزمان از سلول بنیادی و دارونما آزمایش‌هایش را به صورت تصادفی درنیاورده است. همچنین قبل آزمایش روی یک گروه بزرگ، بی‌خطر بودن فرآیند درمانی را در یک گروه کوچک بررسی نکرده است."

ویس در توضیح کار خود گفته است که چون روش سنتی -از آزمایشگاه به حیوان به آزمایش بالینی- بسیار زمان بر است، او ترجیح داده است که به روش خودش عمل کند.

همه‌ی کاری که او انجام داده، ثبت آزمایش‌های انسانی در سازمان ملی سلامت بوده است که این کار در صورتی که در آزمایش از دارو استفاده شود نیازمند کسب مجوز FDA است.

نکته اینجاست که سلول‌های بنیادی دارو محسوب نمی‌شوند زیرا از بدن بیمار گرفته شده و پس از تغییرات بسیار اندک، مجددا برای همان بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین دکتر ویس توانسته است بدون گرفتن تاییدیه FDA، مجوز سازمان ملی سلامت را برای انجام آزمایش‌های انسانی دریافت کند. او به تایید و نظارت یک پنل بررسی اخلاقی هم نیاز داشت که آن را هم از انجمن پزشکی سلولی در نوادا دریافت کرد.

دکتر ویس که کاملا مستقل و بدون همکاری با دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی فعالیت می‌کند، برای درمان هر بیمار 20هزار دلار دریافت می‌کند و هیچ گونه تضمینی بابت بهبودی به بیماران نمی‌دهد.

دکتر ویس ادعا می‌کند که 60 درصد از 287 بیماری که تا کنون معالجه کرده پس از انجام این فرآیند درمانی بخشی از بینایی خود را به‌دست آورده‌اند. این بیماران به‌دلیل بیماری‌هایی مانند تخریب شبکیه و آب سیاه نابینا شده بودند. او نتیجه درمان خانم بلتون را به صورت یک مطالعه موردی در نشریه Neural Regeneration Research منتشر کرده است.

خانم بلتون در سال 2009 به علت ابتلا به یک مورد شدید از بیماری اختلال عصب بینایی (optic neuritis) در عرض چند هفته بینایی خود را از دست. این بیماری نوعی التهاب عصب بینایی است که به دلیل قطع تدریجی ارتباط عصب بینایی با مغز، موجب تاری پیش رونده دید می‌شود. تا چند وقت پیش، تنها چیزی که او می توانست ببیند سایه‌های تاریک بود و ناچار بود با استفاده از عصا و روش‌های دیگر کارهایش را انجام دهد.

    دکتر ویس در یک عمل جراحی که 4 ساعت و نیم طول کشید، سلول‌های بنیادی مغز استخوان بلتون را استخراج و به مناطق مختلفی از هر دو چشم او تزریق کرد. در نتیجه بیمار به‌تدریج بخشی از بینایی‌‌اش را به‌دست آورد. او اکنون می‌تواند علائم راهنمایی در سطح شهر را بخواند، بدون عصا پیاده‌روی کند و پس از پنج سال چهره همسرش را ببیند.



باید توجه داشت که این روش هنوز به هیچ وجه روش درمان محسوب نمی‌شود، از نظر قانونی، بلتون هنوز نابینا محسوب می‌شود و به صورت کامل نیز بینایی خود را به دست نیاورده است، اما کم نیستند کسانی که حاضرند 20هزار دلار بپردازند تا شاید بخشی از بینایی از دست رفته خود را باز یابند. مشکل اینجاست که دکتر ویس واقعا موفقیت‌هایی به دست آورده است، اما هیچ‌کس نمیداند این روش درمانی چگونه عمل می‌کند.

به عنوان مثال دکتر ویس نمی‌داند چرا با وجود اینکه سلول‌های بنیادی به شبکیه چشم راست و عصب بینایی چشم چپ تزریق شده، اما خانم بلتون بخشی از بینایی هر دو چشم خود را بدست آورده است؟ آیا به این معنی است که تفاوتی ندارد سلول‌های بنیادی به کدام قسمت چشم تزریق شوند؟ اصولاً این روش چگونه موجب بهبود بینایی بیمارارن می‌شود؟

ویس می‌گوید: "در نهایت او یا شخص دیگری مکانیسم اثر گذاری این روش را شناسایی خواهند کرد، اماآنچه مشخص است در مطالعات قبلی دو احتمال مطرح شده است: سلول‌های بنیادیِ تزریق شده یا سلول‌های بنیادی مشکل دار را احیا می‌کنند و یا جایگزین ‌آن‌ها می‌شوند.

    دکتر ویس به بالتیمور سان گفته است: "ما تا سال‌ها نمی‌دانستیم پنی سیلین چگونه عمل می‌کند، اما این دارو در همان زمان نیز روزانه زندگی هزاران نفر را نجات می‌داد. این تصور که یک چیز تا زمانی که شما طرز کار آن را درک نکرده باشید نمی‌تواندکار کند، تصوری متکبرانه است. آن چیزی که بیمار می‌بیند مهم است نه آن چیزی که من می‌بینم."

در حال حاضر در ایالات متحده چند مطالعه بالینی در حال بررسی پتانسیل‌های درمانی سلول‌های بنیادی هستند، اما نتایج اولیه آن‌ها تا اواخر 2016 منتشر نخواهد شد. اواخر سال گذشته اولین مورد درمان نابینایی با استفاده از سلول بنیادی در انگلستان گزارش شد که البته نتایج آن هنوز منتشر نشده است. بدون شک در آینده خبرهای بسیار بیشتری در این زمینه خواهیم شنید.

چیزی که سایر پژوهشگران این رشته امیدوارند منتشر شود، یک گزارش کامل از همه 278 بیمار دکتر ویس است زیرا در این صورت شاید مکانیسمی شناسایی شود که باعث می‌شود بینایی بعضی از بیماران بهبود پیدا کند ولی بعضی از آن‌ها همچنان نابینا باقی بمانند.

مشکل دیگری که در اثر ادامه درمان بدون درک نحوه تاثیر گذاری آن ایجاد می‌شود این است که مشخص نیست آیا ادامه درمان به بلتون و سایر بیماران دکتر ویس آسیب می‌رساند، بهبودی آن‌ها را متوقف می کند یا موجب پیشرفت درمان آن‌ها می‌شود؟ بلتون تصمیم گرفته است که مجددا تزریق سلول‌های بنیادی را انجام دهد و این هشدار نیز به او داده شده است که نه‌تنها ممکن است این کار تاثیری بر بیناییی او نداشته باشد بلکه حتی ممکن است اندک بینایی به‌دست آمده را نیز مجددا از دست بدهد.

خانم بلتون به گزارشگر بالتیمور سان گفته است که "خوشحال می‌شوم در پی پیشبرد اهداف این پژوهش نقشی هرچند کوچک را بازی کنم.

منبع:مجله علمی ایران