آشنایی با باغ و عمارت اکبریه بیرجند

باغ‌عمارت اکبریه در سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و در سال ۲۰۱۱ میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

به گزارش بولتن نیوز، منطقه خراسان جنوبی، این باغ در نشست سی و پنجم یونسکو در سال ۲۰۱۱ میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

باغ اکبریه با وسعتی حدود 45 هزار مترمربع در بستری کوهستانی واقع شده و متشکل از دو بناست که ساختمان قدیمی‌تر متعلق به "حشمت‎الدوله"، پدر "ابراهیم شوکت‎الملک" است که تاریخ احداث آن به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه برمی‎گردد.

بنای دیگری که در این مجموعه واقع شده، ساختمان تشریفات است که توسط شوکت‌الملک بنیان شده است.

این باغ به عنوان محل سکونت، پذیرایی و انجام امور دیوانی مورد استفاده قرار می‌گرفت، به طوری که در لهجه محلی به کلاته سرکار امیر شهرت یافته بود.

فرم معماری آن ترکی با الهامی از معماری روسی است که تلفیق آن با معماری اسلامی، سبک معماری نوینی را نشان می‌دهد.

این بنا شامل؛ تالار آیینه، گنبد کلاه فرنگی، تزئینات مقرنس لانه زنبوری و رسمی بندی که صرفا برای پذیرایی از نمایندگان سیاسی داخلی و خارجی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌ است.

قسمتی از ساختمان‌های اندرونی این بنا به اعضای خانواده "علم" وزیر دربار رژیم طاغوت اختصاص داشته و قسمت مرکزی آن، ویژه امور دیوانی و حکومتی بوده است.

اولین و قدیمی ترین بناهای این مجموعه که به بنای شوکت الملک معروف است، هم اکنون به کتابخانه و دانشکده هنر اختصاص دارد.

بخش مرکزی آن نیز که بنای حکومتی بوده در دو طبقه مجزا به عنوان موزه باستان‌­شناسی و مردم شناسی بیرجند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از کوزه سفالی تا سکه و اسلحه در بخش باستان­شناسی عمارت

در بخش باستان‌­شناسی می­‌توان با اشیایی با قدمت پنج هزار سال از جمله عتیقه­‌ها، کوزه­‌های سفالی، سکه­‌ها و اسلحه­‌ها آشنا شد.

موزه باستان­شناسی شامل سه قسمت پیش از تاریخ، دوره تاریخی و دوره اسلامی است.

در بخش پیش از تاریخ، اشیایی از دوره نوسنگی یعنی هزاره سوم قبل از میلاد به نمایش درآمده که برخی نشان‌دهنده تکامل هنر و صنعت پنج هزار سال پیش این منطقه است.

بیشتر این اشیای تاریخی، وسایل کاربردی مردم در گذشته مثل ظروف سفالی و سکه­‌ها محسوب می­‌شده‌­اند.

قدمت بسیاری از این اشیاء به دوره‌­های سلوکی، اشکانی و ساسانی بازمی­‌گردد، اما جذاب­‌ترین بخش موزه باستان‌­شناسی بخش فلز آن است.

آثار فلزی مربوط به قبل از اسلام نیز از دیگر دیدنی‌­های این بخش هستند، مثل پیکان­‌ها، خنجرها و تعدادی وزنه تبادل کالا، "در دوره اسلامی نیز می‌­توان اشیایی از قبیل ظروف مسی مثل ابریق، قهوه جوش و بوته‌­های ذوب فلزات را دید".

مجسمه­‌های مومی شاغل از بخش‌­های دیدنی باغ اکبریه

این مجسمه­‌ها که در آن مجسمه‌هایی از اهالی بیرجند به چشم می­‌خورد که در حال کار و زندگی هستند.

این موزه در سال 1372 و پس از موزه باستان­شناسی از سوی سازمان میراث فرهنگی، در طبقه همکف عمارت مرکزی اکبریه راه اندازی شد و در آن مشاغل و حرفه­‌های منطقه جنوب خراسان، که در گذشته­‌ای نه چندان دور مرسوم بوده و اکنون منسوخ شده، به نمایش گذاشته شده است.

قدمت بعضی از اشیای این موزه مثل شیشه‌های عطاری، قیچی و شانه آرایشگر، وسایل کفاشی و ... به بیش از یک قرن می‌­رسد.

هدف از ایجاد این موزه، آشنایی مردم به خصوص نسل جوان با سنت­‌های گذشته، شناساندن فرهنگ­‌ها و سنت­‌های بومی منطقه است.

جذابیت حیات وحش در موزه باغ اکبریه

در بخش دیگری از عمارت اکبریه موزه حیات وحش از حیواناتی تاکسیدرمی شده وجود دارد.

در این قسمت گونه­‌هایی از حیات وحش بومی و غیربومی را به نمایش گذاشته شده است.

جانوران شاخص و نادر منطقه جنوب خراسان و به خصوص بیرجند، موجوداتی که شاید خیلی از آن­ها را در فیلم‌های مستند‌ حیات وحش دیده باشیم، در این موزه دیده می­‌شود.

در بخش پرندگان این موزه با انواع پرندنگان مثل مرغابی، پلیکان، قرقاول، جغد، عقاب و لاشخور و نمونه­ هایی از لک لک، هوبره، چاخ لق، زاغی و ... دیده می‌­شود، که تعدادی از آنها نادرترین و کمیاب‌­ترین گونه‌­های پرندگان جنوب خراسان هستند.

بخش پستانداران نیز برای بازدیدکنندگان بسیار جالب است، چرا که در این قسمت می‌­توانند مجموعه­‌ای از حیوانات نظیر گربه پالاس، گربه جنگلی، روباه، خرگوش، قوچ، کل و انواع مارها را دید.

این باغ در انتهای خیابان معلم شهر بیرجند واقع شده است.

گزارش از: سپیده قلندری اسفدن، خبرنگار ایسنا، منطقه خراسان‌جنوبی