حقایقی درباره فیلم «باران» مجید مجیدی

گروه فرهنگ و هنر، شبکه «آی فیلم» امشب، دوازدهم فروردین اقدام به نمایش فیلم«باران» ساحتۀ مجیدمجیدی نموده است.

 

به گزارش بولتن نیوز به نقل از پارس توریسم، این فیلم قرار است، ساعت یازده و نیم شب دوازده فروردین در شبکه آی فیلم نمایش داده شود و تکرار آن ساعت سه و نیم عصر روزسیزده فروردین خواهدبود.

دوسال پیش رجبی از مدیران سابق بنیادسینمایی فارابی خاطرۀجالبی از فیلم 'باران' ساخته مجیدی تعریف کرده بود و گفته بود: در زمان نمایش این فیلم در آلمان بودم. در آن زمان پاپ در این کشور در پیامی به همه کاتولیک های این کشور از آنها خواست این فیلم را حتما ببینند زیرا این فیلم تمام زیبایی های خداوندی را به نمایش می گذارد. حال آنکه ما در ایران نسبت به این فیلم هیچگاه چنین رویکردی نه در مجامع دینی و نه در مجامع هنری نداشتیم.

بد نیست بدانید این کارگردان مطرح سينماي ايران با بازی در فيلم‌های"مرگ ديگری"، "بايكوت"، "تيرباران"، "تا مرز ديدار" وارد عرصۀ حرفۀ سينما شد. البته پيش از آن بازی و حضور در سينما، سال 57 بود كه وارد دانشكده هنرهای دراماتيك شد و اولين تئاتر پس از انقلاب را در "نهضت حروفيه" در تجليل از شهيد حسين قشقايي به صحنه برد. در آن مدت مجيدي در تئاترشهر و چندنمايش ديگر بازی كرد و چند نمايش برای كودكان به صحنه برد. سرانجام در روزی كه به دلايل مشكلاتی كه برای گروه تئاتري‌شان پيش آمده بود، مقابل مجلس شوراي ملي بست نشسته بودند با محسن مخملباف آشنا شد. محسن مخملباف آمده بود، گزارشی از تجمع اعتراض‌آميز آن ها بگيرد و آن روز باعث آغاز همكاری مجيدمجيدي با مخملباف و ساخت فيلم های كوتاه در حوزه هنری شد. مجيدی فيلم كوتاه 16ميليمتري "انفجار" را با عنوان اولين محصول تصويری حوزه هنری ساخت و سال ها در حوزه بود و در آن سال ها در آثار مختلفی همچون"بايكوت" مخملباف بازی كرد. اما در پايان دهه 1360 بازی را كنار گذاشت و اولين فيلم سينمايی"بدوك" را در سال 70 كارگردانی كرد كه همان سال در بخش مسابقه جشنواره كن پذيرفته شد. (خبرگزاری ایسنا)

اما مجیدی در زمان اکران باران در سال هشتاد، در پاسخ به سوالي در خصوص صحبت نكردن باران (دخترافغاني) در طول فيلم گفت: در اين فيلم سعي كرده‌ام گوشه‌اي از مصايب ملت افغانستان را به گوش مردم جهان برسانم و باران سمبل اين ملت است و صداي باران هميشه خاموش بود چرا كه معتقدم صداي ملت افغانستان همچنان خاموش است. 

مجيدي همچنين درباره قهرمان پسر در فيلم‌هايش گفته است: قهرمانان ظاهرا پسر بودند، در "بچه‌هاي آسمان" نقطه عطف "زهرا"يي است كه كنار علي و در "باران"، شخصيت دختري "باران كه "لطيف" را به آن عشق حقيقي مي‌رساند.

اما درزمان نمایش فیلم باران درایران وجهان ،در مراسم جوايز فيلم اروپا 2001 كه در روز 10 آذر ماه در تمپودروم شهربرلين در كشور آلمان برگزار شد، علاوه بر "سفر قندهار" ساخته محسن مخملباف، "باران" مجيدمجيدی نيزنامزد دريافت جايزه بهترين فيلم غيراروپايي بود. البته در آن زمان مطبوعات سينمايی، بخت اول جوايزفيلم اروپايی2001 را به فيلم فرانسوی"سرنوشت شگفت انگيز آملی پولن / آملی" ساخته ژان پيرژونه اختصاص داده‌ بودند.

اما باران همانند دو ساخته قبلی آقای مجیدی ،حضور پرافتخاری در جشنواره بسیار معتبر مونترال داشت. بيست و پنجمين جشنواره جهاني فيلم مونترال با اعطا جايزه بزرگ قاره آمريكا براي بهترين فيلم به « باران» ساخته مجيد مجيدي به كار خود پایان داد.

مجيدي كه پيش از اين در سال‌هاي 1376، 1378 با فيلم‌هاي «بچه‌هاي آسمان» و رنگ خدا جايزه بزرگ ويژه هيات داوان و جايزه بزرگ قاره آمريكا را از اين جشنواره بزرگ جهاني به ارمغان آورده بود، در كانادا شگفتي ساز شد و براي سومين بار در فاصله‌اي كوتاه جايزه اصلي يكي از رويدادهاي سينمايي يازده‌گانه برتر جهان را به خود اختصاص داد كه اين امر در نوع خود كم نظير و غرور‌آميز بود، «باران» كه به اشتراك با فيلم « رها شدگان» ساخته آرپاد سوپستيز از مجارستان جايزه اول جشنواره مونترال را از آن خود كرده، جايزه كليساي جهاني را نيز دريافت نمود. 

در واقع باید گفت مجيد مجيدي با دريافت جايزه بزرگ قاره آمريكا در سه نوبت دست به كاري بزرگ زدكه نظير آن كمتر در جشنواره‌هاي بين‌المللي سينمايي به چشم خورده است. دريافت سه جايزه بزرگ در فاصله سال‌هاي 80 - 76 از يكي از جشنواره‌هاي يازده گانه ممتاز دنيا افتخاري بي‌همتا را نصيب مجيدي كرده بود، به همين سبب منتقدان و روزنامه‌نويسان پس از پايان بيست و پنجمين جشنواره جهاني فيلم مونترال كه از 2 تا 12 شهريور ماه سال 80 در كشور كانادا برگزار شد، عناوين مطلب و مقالاتشان را به اين مهم اختصاص داده‌اند. روزنامه "لا - پرس" چاپ مونترال به تاريخ سه‌شنبه 13 شهريور ، به قلم استفاني بروبه با ستایش از مجیدی این سوال را از مجیدی می کند که آیا كارگرداني كه جوايز بزرگ جشنواره در سال‌هاي 1997 براي "بچه‌هاي آسمان" و 1999 براي "رنگ خدا" برده بود. آقاي مجيدي، آيا دردوره بعد به جشنواره جهاني مونترال باز مي‌گردي؟مجیدی نیز جواب می دهد : نمي‌دانم، هميشه اين احتمال وجود دارد چون مونترال شهري بوده كه بخت‌هايي بزرگ را به من ارزاني داشته است. پل وينوئو در روزنامه "لوژورنال دو مونترال"‌در همان روز، عنوان اصلي صفحات هنري راه به "سومين جايزه بزرگ آمريكا براي مجيد مجيدي" اختصاص داده است، اما شايد جالب‌ترين مطلب روزنامه‌اي درباره‌ اختتاميه مونترال در روز 13 شهريور ماه به قلم مت رادز در روزنامه "گزت" به چاپ رسيده باشد،که در مطلبی به ستایش از فیلم باران پرداخته بود.

اما در زمان نمایش فیلم باران مجیدی، شركت‌هاي بزرگ پخش كننده فيلم‌هاي سينمايي در آمريكا، براي تصاحب امتياز پخش فيلم سينمايي "باران" با يكديگر به رقابت پرداختند. بر اساس گزارش خبرگزاری ايسنادر آن زمان ، این در حالی بود که فيلم "باران" هنوز در هيچ جشنواره خارجي شركت ننموده بود ، بلكه نمايش عمومي آن در ايران نيز آغاز نشده بودو اين در شرایطی بود كه شيوه متداول جهت ابراز تمايل به پخش يك اثر هنري، پس از كسب محبوبيت در نمايش عمومي، يا حضور در جشنواره‌هاي خارجي بود. و "باران" از معدود آثار اثر هنري بود كه قبل از حضور در جشنواره‌هاي خارجي و نمايش عمومي، مورد استقبال شركت‌هاي پخش كننده بزرگ خارجي قرار مي‌گرفت. درآن زمان شركت‌هاي سوني پيكچرز، يونيورسال، ميراماكس و لانزگيمت، هر يك سعي داشتند، امتياز پخش فيلم سينمايي "باران" در آمريكا را نصيب خود كنند، و در اين ميان شركت ميراماكس كه پيشتر امتياز پخش فيلم سينمايي "بچه‌هاي آسمان" را نصيب خود كرده بود، توانست مجددا امتياز پخش اثري از مجيد مجيدي و سينماي ايران را به خود اختصاص دهد. در آن زمان "هاروي واينشتاين" رييس شركت ميراماكس در خصوص فيلم سينمايي "باران" چنين گفته بود: "باران يك اثر ناب هنري است، با زيباترين كارگرداني كه من در سال‌هاي اخير ديده‌ام" (نقل از خبرگزاري استاف staff Reporters in new york مورخ هشتم آگوست 2001 ميلادي).

طهماسب صلح‌جو، منتقد مطرح سينما در همان زمان در اظهاراتی در خصوص فيلم «باران»گفته بود: مجيدی واقعيات را با احساس و عاطفه محض به نمايش مي‌گذارد و گاه احساسات خود را با لحظه‌های شاعرانه‌ای توصيف میكند.وی افزود:باران با تاريكی، سياهی، ازدحام، آشفتگی و فضايی كه به شهر تعلق دارد، شروع مي‌شود و رفته رفته به سمت روشنايي، رنگ‌هاي طبيعي و عرصه آغوش طبيعت و طراوت و سر زندگي مي‌رسد. اين فضاي مجيدي همراه با تحول در شخصيت محوري فيلم است. شخصيت اصلي در اين فضاي تاريك با عشق آشنا مي‌شود و مي‌بينيم كه تكنيك نيز در خدمت تمهيدات محتوي است؛ ما از تكنيك به درون مايه مي‌رسيم. حتي به نظرم مي‌شود گفت باران حركتي است از جهنم آهن و سيمان و برج و آتش به بهشت و طبيعت. 

رييس سازمان تبليغات اسلامي از جمله افرادی بود از فيلم باران ساخته مجيد مجيدي در جشنواره فيلم فجر ستايش حجت‌الاسلام محمدي عراقي در گفت و گويي از فيلم باران به عنوان فيلمي اجتماعي و داراي پيامي انساني ياد كرد. وي همچنين اضافه نمود: فيلم باران از يكسو رنج و مصيبت و محروميت ملت مسلمان افغانستان را همراه با سخت‌كوشي و صداقت زنان و مردان افغاني فرياد مي‌كند و از سوي ديگر ذهنيت‌هاي نادرست درباره برخي اقوام را كه به وحدت اسلامي لطمه وارد مي‌كند، تصحيح مي‌نمايد. وي همچنين با اذعان به اين كه اگر به جاي داوران جشنواره محترم بودم حتما اين فيلم را انتخاب مي‌كردم اظهار اميدواري كرد كه اين فيلم با پيام انساني و جهاني كه دارد بتواند نداي مظلوميت يك ملت رنجيده و زجر كشيده را به گوش مردم جهان برساند.

 

اما باران از جوایز منتقدان سینمایی نیز بی نصیب نماند. درمراسم اهداي جایزه منتقدان به همت انجمن منتقدان و نويسندگان ايران در موزه هنرهاي معاصر برگزار شد جایزه ویژه هیات داوران به این فیلم رسید.  در اين مراسم انجمن منتقدان و نويسندگان ايران: لوح تقدير بهترين فيلم‌نامه را به سيدرضا ميركريمي براي فيلم زير نور ماه، بهتر كارگرداني به بهرام بيضايي براي فيلم سگ‌كشي و جايزه بهترين فيلم را به فيلم سگ كشي اهدا كرد. لوح تقدير و جايزه ويژه به مجيد مجيدي براي فيلم باران اهدا شد. همچنين جايزه زرشك زرين به فيلم شور عشق داده شد. 

اما این ساخته مجيدمجيدی، پس از درخشش و افتخار آفرينی بيادماندنی در بيست و پنجمين جشنواره جهانی فيلم مونترال، درنهمين جشنواره فيلم هامبورگ به نمايش در آمد. بر اساس گزارش خبرگزاری ايسنادر آن زمان، مجيد مجيدی كه جايزه داگلاس سيرك براي يك عمر فعاليت سينمايي را در آن دوره از جشنواره هامبورگ از آن خود مي‌كرد، باران را در نخستين نمايش اروپايي در اين رويداد سينمايي به نمايش گذاشت. اين جايزه در ادوار گذشته به سينماگراني صاحب نام از جمله كلينت ايستوود(1995)، استفن فريزر(1996)، جودي فاستر (1997)، پيتر وير(1998)، جيم جارموش(1999) و ونگ كار - واي (2000) اعطا شده بود، نام خود را از ملودرام ساز بزرگ هاليوود و خالق آثاري چون ”تقليد زندگی"‌و "بربادنوشته" وام گرفته بود. 

جالب است بدانید مركز تحقيقات و مطالعات معاونت سينمايي در زمان اکران عمومی باران طي گزارشي نوشته بود: اين مركز تلاش خود را در خصوص سلسله پژوهش‌هايي در زمينه شناخت و سنجش بازخورد تماشاگران سينماي ايران تداوم بخشيده و در ادامه نظرسنجي‌هاي خود اقدام به نظر سنجي درباره فيلم "باران" در سينماهاي فرهنگ و بلوار در روزهای 7 و 8 آبان ماه سال هشتاد نمود كه مجموعاً 1014نفر به سوالات پرسشنامه پاسخ دادند كه بر اساس اين آمار 39/5 درصد بينندگان شهرت كارگردان فيلم را به عنوان انگيزه اوليه تماشاي فيلم ذكر كردند.

در اين نظرسنجي بيشترين حجم فراواني پاسخ دهندگان از نظر سطح تحصيلات متعلق به ديپلمه‌هاست (37/9 درصد) و در رده بعدي ليسانس‌ها با 25 درصد قرار دارند. از نظر جنسيت 52/6 درصد مرد و 43/9 درصد آن زن (پاسخگويان مرد 8/7 درصد بيشتر از پاسخگويان زن) است؛ آزمون‌هاي انجام گرفته نشان مي‌دهد، مردها از فيلم باران رضايت بيشتري دارند؛ از نظر تاهل نيز 58/4 درصد مجرد و 36/9 درصد متاه (تماشاگران مجرد 21/5 درصد بيشتر از تماشاگران متاهل است) مي‌باشند. در اين آمار دانشجويان با 28/1 درصد، دانش آموزان با 15/8 درصد و كارمندان با 11/1 درصد به ترتيب بيشترين حجم نمونه مورد مطالعه را به خود اختصاص داده بود. همچنين عكس و پوستر فيلم جلوي سينماي با 31/4 درصد در صدر جدول اطلاع رسانی و تبليغ در تلويزيون 27/8 درصد در رده بعدي قرار دارند.

بر اساس اين نظرسنجی همچنین كسانی كه از طريق آگهي در مجلات و روزنامه‌ها و عكس و پوستر فيلم جلوي سينما از نمايش فيلم اطلاع يافته‌اند تمايل به تماشاي دوباره فيلم دارند و آن را فيلمي آموزنده و سرگرم كننده مي‌دانند. طبق آزمون‌هاي انجام شده 20/9 درصد توصيه دوستان (پيام شفاهي) را انگيزه اوليه تماشاي فيلم ذكر كرده‌اند؛ كساني كه به دليل شهرت كارگردان فيلم و توصيه دوستان به تماشاي آن رفته‌اند، تمايل به تماشای دوباره فيلم دارند و دوستان خود را به تماشاي آن تشويق مي‌كنند؛ آن‌ها با موضوع فيلم موافقند و آن را آموزنده مي‌دانند و كساني كه به اصرار فرزندان به تماشاي فيلم رفته‌اند آن را را سرگرم كننده مي‌دانند.

فيلم "باران" ساخته مجيد مجيدي در اكران عمومي كه از تاريخ 18 مهرماه شروع و تا تاريخ تهيه گزارش 18آذر ماه سال 80 ادامه داشت درسينماهای تهران فروشی بالغ بر 92ميليون تومان داشت.