مجمع کشورهای صادر کننده گاز در یک نگاه

بولتن نیوز_ صفحه انرژی، رشد مصرف و افزایش تقاضای جهانی گاز طبیعی سبب افزایش سهم تدریجی این سوخت پاک در سبد جهانی انرژی شده و دارندگان ذخایر بزرگ گازی جهان را بر آن داشت تا مجمع کشورهای صادرکننده گاز را تشکیل دهند.

کشورهای دارنده ذخایر بزرگ گازی جهان سرمایه گذاری های کلان در بخش زیرساختی، اکتشاف، تولید و حمل و نقل گاز را در دستور کار خود قرار دادند و روز به روز به ضرورت همکاری و تبادل نظر و اطلاعات درباره بازار گاز در میان کشورهای دارنده گاز طبیعی پی بردند؛ به این ترتیب با قرار گرفتن بیش از نیمی از ذخایر گازی جهان در کشورهای روسیه،‌ ایران و قطر‌ نیاز به ایجاد تشکلی که بتواند تحولات بازار گاز را بررسی کند، قوت گرفت.

ایده تشکیل مجمع کشورهای صادرکننده گاز از کجا شکل گرفت؟

تلاش ها برای تشکیل مجمعی به منظور همکاری و هماهنگی بیشتر در میان کشورهای بزرگ دارنده گاز طبیعی برای نخستین بار از سوی ایران مطرح شد.

این مجمع نوپا در سال های اولیه شکل گیری به صورت غیررسمی فعالیت می کرد، به طوری که نخستین اجلاس کارشناسان عالی رتبه کشورهای صادرکننده گاز اسفند سال ١٣٧٩ و به دنبال آن نخستین اجلاس وزیران این مجمع در اردیبهشت ١٣٨٠ در تهران، پایتخت ایران برگزار شد.

فعالیت این مجمع به تدریج افزایش یافت و با امضای اساسنامه آن در دی ١٣٨٧ در مسکو، پایتخت روسیه، این سازمان به طور رسمی «مجمع کشورهای صادرکننده گاز» نام گذاری و مسیر فعالیت های آینده این مجمع روشن‌ و هموارتر شد؛ در این نشست همچنین، دوحه، پایتخت قطر، به عنوان مقر دائم دبیرخانه مجمع کشورهای صادرکننده گاز انتخاب شد.

وضعیت امروز جی یی سی اف

مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی یی سی اف)‌ هم اکنون ١٣ عضو دائم و ٤ عضو ناظر دارد و کشورهای عضو این مجمع، ٤٢ درصد از تولید گاز جهان، ٦٢ درصد از ذخایر گازی جهان، ٣٨ درصد از شبکه انتقال گاز با خط لوله و ٨٥ درصد از تجارت گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) را در اختیار دارند.

هم اکنون سالی یک بار اجلاس وزیران، سالی دو بار اجلاس هیئت اجرایی و برحسب نیاز جی یی سی اف جلسه های کارشناسی تشکیل می دهد؛ تا کنون نیز مجمع کشورهای صادرکننده گاز دو نشست در سطح روسای جمهور کشورهای عضو برگزار کرده است که نخستین نشست سران جی یی سی اف آبان ماه ١٣٩٠در دوحه قطر و دومین نشست آن تیرماه ١٣٩٢ در مسکو، پایتخت روسیه، برگزار شد.

اهداف مجمع کشورهای صادرکننده گاز

با بررسی های همه جانبه و رایزنی با مجامع انرژی یکی از اهداف اصلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز، تبادل نظر، تجربه و اطلاعات میان کشورهای صادرکننده گاز در باره مسائل مختلف از جمله بررسی ساختار بازار گاز، طرح های توسعه میدان های گاز، چگونگی صادرات گاز، تجاری سازی و آزاد سازی تجارت گاز طبیعی و چارچوب های قراردادی برای اجرای پروژه های گازی تعیین شده است.

همچنین یافتن راه های بهبود سهم گاز در ترکیب انرژی های مصرفی و استفاده های دیگر از گاز، مانند تبدیل آن به برق و تدوین چارچوب های قراردادی برای اجرای پروژه های گاز، ‌ایجاد اتحاد گازی به منظور تحکیم بازار سوخت، توسعه میدان های گازی، مشارکت و ساماندهی در بازار و نیز ایجاد شرایط مناسب برای تامین انرژی مورد نیاز جهان و مصرف کنندگان و در نهایت ایجاد امنیت عرضه،‌ ثبات بازار و ایجاد درآمد پایدار و تشکلی منسجم برای حذف رقابت های ناسالم، از دیگر اهداف تشکیل مجمع کشورهای صادرکننده گاز است.

آینده پیش روی مجمع کشورهای صادرکننده گاز

هم اکنون و پس از ١٢ سال از شکل گیری مجمع در سال ٢٠٠١،‌ اعضای آن پانزدهمین اجلاس وزارتی کشورهای عضو را یک شنبه هفته آینده در تهران برگزار خواهند کرد؛ نشستی که در آن بررسی مسایل مالی و اداری جی یی سی اف، تعیین بودجه ٢٠١٤ ، تعیین برنامه کار دبیرخانه آن در سال ٢٠١٤ میلادی و ارائه گزارش هایی در مورد بازار گاز، در دستور کار آن قرار دارد؛ اما مهمترین موضوع مورد بحث در این نشست انتخاب دبیرکل جدید جی یی سی اف است.

همچنین انتظار می رود با تبادل نظرها میان کشورهای عضو جی یی سی اف و توسعه همکاری ها با کشورهای مصرف کننده، به نیاز روزافزون کشورهای جهان به گاز طبیعی پاسخ داده شود و در نهایت آینده ای نویدبخش پیش روی کشورهای دارنده ذخایر طبیعی گاز قرار بگیرد.

جی یی سی اف فرصتی مناسب برای معرفی صنعت گاز ایران

برگزاری پانزدهمین نشست مجمع کشورهای صادرکننده گاز در تهران، بازگشت دوباره ایران به صحنه دیپلماسی انرژی و در شرایطی که دولت تدبیر و امید حضور گسترده تر در عرصه های گوناگون روابط بین الملل را دنبال می کند، می تواند در  در ایفای نقش برجسته تر ایران در مجمع کشورهای صادرکننده گاز نقش بسزایی داشته باشد.

معرفی و شناساندن بهتر صنعت نفت و گاز ایران به جهانیان و تلاش برای در اختیار گرفتن پست دبیر کلی جی یی سی اف می تواند از جمله اهداف مهم وزارت نفت در این نشست باشد.

حال به نظر می رسد با توجه به این که مقر دبیرخانه جی یی سی اف در دوحه قطر قرار دارد و روسیه نیز به مدت چهار سال پست دبیر کلی این سازمان را بر عهده داشته است، هم اکنون نوبت ایران است که به عنوان یکی از بزرگ ترین دارندگان ذخایر گازی جهان و یکی از اعضای کلیدی جی یی سی اف این پست را در اختیار بگیرد.

در صورتی که ایران بتواند در نشست هفته آینده پست دبیر کلی جی یی سی اف را در اختیار بگیرد، این خبر می تواند به تیتر نخست صفحه انرژی بسیاری از رسانه های داخلی و خارجی تبدیل شود و  نخستین موفقیت دیپلماسی ایران در بخش انرژی خواهد بود.

١٣ کشور الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، ایران، لیبی، نیجریه، قطر، روسیه، ترینیداد و توباگو، ونزوئلا ، امارات متحده عربی و عمان از اعضای این مجمع جهانی به شمار می روند.

هلند، قزاقستان و نروژ نیز به عنوان عضو ناظر در مجمع کشورهای صادرکننده گاز مطرح هستند که عراق نیز به تازگی به این جمع پیوسته است.

منبع: شانا / راضیه عیدی