اولویت های فوری برای ایمیدرو، صنعت فولاد و آقای کرباسیان (2)
تامین مالی طرح های فولادی به کجا رسید؟ به جای 2700 میلیارد تومان سال 90 باید 8400 میلیارد تومان برای تکمیل 7طرح هزینه شود
اخیرا خبری درباره محرمانه شدن قراردادهای مربوط به هفت طرح فولادی منتشر شد. براین اساس اعلام شد که درخواست شده که مناقصه‌های مربوط به هفت طرح فولادی با ترک تشریفات مربوط به مناقصه به برخی از شرکت های خاص واگذار شود.
گروه اقتصادی - مهدی کرباسیان رئیس سازمان ایمیدرو، روز 20 مهر در حاشیه
مراسم امضای قرارداد ساخت کارخانه فولادسازی بین ایران و ایتالیا از نهایی
شدن گشایش اعتبار هفت طرح فولادی ظرف دو هفته آینده خبرداده که البته از
آن تاریخ دو هفته گذشته و امید است که این خبر تحقق یابد و تکمیل این طرح
ها در دستور کار قرار گیرد. قرار است این هفته هیئتی از چین به ایران آمده و
درباره فاینانس طرحهای فولادی مذاکراتی را با آنها داشته باشیم.
او با اشاره به اینکه به هر حال تحریم‌ها به اجرای پروژه‌ها در کشور فشار آورده و هزینه اجرای آنها را بالا برده است، گفت: تاکنون ایمیدرو شش رئیس عوض کرده است اما هنوز هفت طرح فولادی به بهره‌برداری نرسیده‌اند که امیدواریم در این دوره وضعیت این طرحها تعیین تکلیف شود. بیشتر وقت کاری من هم از زمان حضور در ایمیدرو صرف هفت طرح فولادی شده است.
به گزارش بولتن نیوز، برخی کارشناسان معتقدند که برای تکمیل 7 طرح فولادی در سال 1390 به 2700 میلیارد تومان منابع مالی نیاز بود اما به خاطر رشد هزینه های ارزی و ریالی وعقب افتادگی طرح و سوء مدیریت ها، اکنون برای هر طرح باید 1200 میلیارد تومان هزینه شود و برآورد می شود که کل نیاز این 7طرح حدود 8400 میلیارد تومان یعنی 5400 میلیارد تومان بیشتر از سال 1390 هزینه کنیم تا طرح ها تکمیل شوند.
به گفته کرباسیان طبق برنامه تولید فولاد ایران باید به 55 میلیون تن برسد در حالی که تولید فعلی فولاد ایران حدود 14 میلیون تن است.
رئیس ایمیدرو با بیان اینکه هفت طرح فولادی بعضا دو یا حتی سه بار کلنگ زنی شده‌اند اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند، درباره اظهارات اخیر مدیرعامل راه آهن مبنی بر اینکه طرحهای جدید فولادی در صورت بهره‌برداری سنگ آهن کافی را در اختیار نخواهند داشت، گفت: مدیرعامل راه آهن اعلام کرده که خطوط راه آهن در مناطق معدنی ظرفیت اضافی برای جابه جایی سنگ آهن بیشتر را ندارند. در این زمینه جلسه‌ای نیز با مدیرعامل راه آهن داشتیم. قرار شد گزارش مشترکی را درباره وضعیت کنونی حمل مواد معدنی و سرمایه گذاری در بخش‌هایی از راه آهن به دولت ارائه کنیم.
هم اکنون برخی ماشین آلات
معدنی موردنیاز فاقد تولید داخل باید وارد شوند. همچنین قرار است با شرکت
هپکوی اراک به منظور تامین برخی ماشین آلات معدنی قابل تولید در داخل وارد
مذاکره شویم.
همچنین قرار است موضوع تامین ماشین آلات معدنی را با وزیر صنعت نیز در میان بگذارم. البته معدنکاران به دلیل کمبود نقدینگی برای واردات ماشین آلات با ارز آزاد مشکل جدی دارند.
سمیعی نژاد مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان در پاسخ به این پرسش که آیا به دلیل کمبود منابع مالی قرار است طرح های استانی به شرکتهای بزرگ فولادسازی مانند مبارکه و خوزستان واگذار شوند گفت: وزارت صنعت، معدن و تجارت سیاستی را دنبال می کند که براساس آن قرار است با توجه به توانمندی فولادسازان داخلی ادامه اجرای هفت طرح استانی به این شرکتها واگذار شود و شرکت های فولادسازی بزرگ کشور برای مشارکت در اجرای هفت طرح استانی آماده هستند و قرار است مصوبه ای در دولت آماده شود که براساس آن ایمیدرو بتواند هفت طرح فولادی استانی را به صورت مشارکتی با فولادسازان بزرگ کشور تکمیل کند. آورده نقدی ایمیدرو تا جایی که طرحهای استانی ساخته شده اند مربوط به دولت است و آورده نقدی شرکتهای فولادسازی نیز برای تکمیل این طرحها هزینه خواهد شد. اگر دولت مصوبه مربوطه را ابلاغ کند فولاد مبارکه نیز در طرحهای استانی مشارکت خواهد کرد و البته ما بیشتر تمایل داریم در طرحهای تولید ورق و شمش سرمایه گذاری کنیم.
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان همچنین درباره این که گفته می شود قراردادهای هفت طرح فولادی استانی محرمانه شده است، توضیح داد: اطلاعی از این موضوع ندارم اما به دلیل اینکه این طرحها جزو اموال دولتی هستند وقتی قرار است واگذار شوند باید ترک تشریفات شوند. البته قرار نیست این طرحها واگذار شوند بلکه ما با دولت در اجرای این طرحها شریک می شویم و قانون نیز اجازه این کار را داده است.
وی اضافه کرد: براساس قانون مناطق محروم دولت می تواند با بخش خصوصی در این مناطق سرمایه گذاری مشترک داشته باشد و طرحهای توسعه ای را در این مناطق اجرا کند.
به گزارش ایسنا، اخیرا خبری درباره محرمانه شدن قراردادهای مربوط به هفت طرح فولادی منتشر شد. براین اساس اعلام شد که درخواست شده که مناقصه‌های مربوط به هفت طرح فولادی با ترک تشریفات مربوط به مناقصه به برخی از شرکت های خاص واگذار شود.
هیات دولت در اواسط خرداد ماه سال 91 اختصاص دو میلیارد و 101 میلیون یورو را برای ادامه اجرای هفت طرح فولادی مصوب کرده بود. این مصوبه بعد از آن اعلام شد که طرحهای فولادی استانی به دلیل کمبود منابع مالی با مشکل ادامه کار مواجه شدند.
- ضرورت تقویت مدیریت گروه ملی فولاد ومجری طرح های فولادی
در نامه ای که در تاریخ 10 تیرماه 1392 یعنی یک ماه قبل از پایان دولت دهم، توسط وزارت امور اقتصادی ودارایی و با امضای وزیر و تعدادی از اعضای هیات واگذاری منتشر و رونوشت آن برای سازمان خصوصی سازی و دبیرخانه هیات واگذاری ارسال شد، موضوع انحلال شرکت ملی فولاد ایران تنها شرکت فولادی ایرانی دارای برند بین المللی که مسوول اجرای طرح های توسعه ای فولاد ایران است در دستور کار قرار گرفت. این موضوع اگر چه متوقف شد و گروه ملی فولاد همچنان به کار خود ادامه می دهد اما لازم است که مسائل مدیریتی، ضعف مدیریت و همچنین ساختار آن مورد بررسی قرار گیرد و ضعف های موجود برطرف شود تا عملکرد صنعت فولاد کشور، طرح های مطالعاتی و اجرایی با روند بهتری به پیش برود.
آقای کرباسیان و ایمیدرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت، باید در بخش اجرایی و کارخانه ها و معادن، باید برنامه های پیشرفت 7طرح استانی، بهبود مدیران آنها، تامین اعتبارات پیشرفت طرح های توسعه ای، ظرفیت سازی و جلوگیری از رشد هزینه ها در آینده را در دستور کار قرار دهند و در این زمینه می توان تاحدودی با واگذاری و خصوصی سازی واقعی و بدون اشکال طرح ها و یا بخشی از طرح ها به سرمایه گذاران داخلی و خارجی و شرکت هایی که شایستگی کافی در این زمینه دارند، بخشی از مشکل را حل کرد.
در این زمینه بسیاری از کارشناسان و نمایندگان مجلس از جمله شهباز حسن پور بیگلری در خصوص سرنوشت 8 طرح فولادی کشور، اظهار داشته که عدم توانایی بخش خصوصی در اجرای 8 طرح فولادی کشور ادعایی بیش نیست، از خصوصی سازی واقعی خودداری می شود. باید دلایل عدم واگذاری ها مطابق با قانون را پیگیری و به مسوولان در این زمینه تذکرات لازم ارایه شود. یکی از طرح های استان کرمان قادر است که 1.5 میلیون تن به میزان تولید فولاد کشور بیفزاید و دومین کارخانه فولاد در استان کرمان با مشارکت گل گهر و صندوق سرمایه گذاری مس سرچشمه اجرایی می شود که در مجموع این دو کارخانه 2.5 میلیون تن به ظرفیت تولید کشور می افزایند. در قالب چند طرح فولادی که به صورت مستقیم با مشارکت بخش خصوصی در دست اجراست در استان کرمان بیش از 7.5 میلیون تن به ظرفیت تولید فولاد کشور افزوده می شود.
آقای کرباسیان و ایمیدرو باید تقویت مدیران مختلف گروه ملی فولاد، طرح های استانی عقب مانده از برنامه آنها را تقویت کند و با تغییر مدیران یا ارائه برنامه جدید و متناسب با شرایط کنونی، طرح های فولادی را بهتر به پیش ببرند و از عقب ماندگی آنها جلوگیری شود.
ضعف مدیریت چند سال گذشته طرح های فولادی
کارشناسان می گویند که تاخیرهای 28 تا 45 درصدی طرح های فولادی از برنامه آنها، نتیجه ضعف مدیریت آنهاست و این مشکلات در سال های 89 تا 91 شروع شده و به اوج خود رسیده که باید برطرف شود.
7 طرح فولادی استانی شامل میانه، چهارمحال و بختیاری، قائنات، شادگان، نی ریز، بافت و سبزوار بین 28 تا 45 درصد از برنامه سال 90 خود عقب افتادگی داشته اند و در حالی که تا سال 89 پیشرفت نسبی خوبی داشته اند و عقب افتادگی آنها حداکثر 12 درصد بوده، اما در سال 90 عقب افتادگی طرح های فولادی زیاد شده است.
نگاهی به میزان عقب افتادگی در پیشرفت فیزیکی طرح های توسعه استانی فولادسازی ها، نشان می دهد که بیشترین تاخیرها و عدم پیشرفت های این طرح های فولادی، مربوط به عملکرد ضعیف سال 1390 بوده است.
آخرین گزارش ها و آمارها از مقایسه برنامه پیشرفت واقعی طرح های توسعه فولاد نشان می دهد که 7 طرح فولادی استانی شامل میانه، چهارمحال و بختیاری، قائنات، شادگان، نی ریز، بافت و سبزوار بین 28 تا 45 درصد از برنامه سال 90 خود عقب افتادگی دارند و در حالی که تا سال 89 پیشرفت نسبی خوبی داشته اند و عقب افتادگی آنها حداکثر 12 درصد بوده، اما در سال 90 عقب افتادگی طرح های فولادی زیاد شده است.
در حالی که قرار بوده در سال 89 و 90 پنج طرح فولادی به بهره برداری برسند، اما تاخیرهای سال 90، عملا مشکلات را چند برابر کرده و اگر با این سرعت، به پیش بروند، علاوه برچند برابر شدن هزینه ها و عدم النفع تاخیر در تولید، توجیه اقتصادی طرح ها را کاهش خواهد داد...
این تاخیرها در کنار رشد هزینه های تولید و نرخ ارز و مشکلات دیگر، باعث شده که هزینه ها و منابع سرمایه گذاری لازم برای تکمیل این طرح ها سه برابر شود و طرح هایی که در ابتدا می توانستیم با هزینه کمتری به بهره برداری برسانیم، اکنون به دو یا سه برابر رقم اولیه رسیده است و نیاز به سرمایه گذاری افزایش یافته و هر چه تاخیرها ادامه یابد نه تنها هزینه بیشتری برای تکمیل آنها باید هزینه کنیم بلکه توجیه اقتصادی طرح ها را نیز کاهش خواهد داد.
کارشناسان فولادی معتقدند که هر چه تاخیرها بیشتر شود، هزینه سرمایه گذاری بیشتر خواهد شد و هم از نظر سرمایه مورد نیاز، هزینه های بیشتری را تحمیل می کند و طرح ها را از توجیه اقتصادی خارج می کند و هم از نظر تکنولوژی و ماشین آلات و... باعث عقب افتادگی طرح ها می شود.
ضمن این که خواب سرمایه های به کار گرفته شده و هزینه واردات فولاد مورد نیاز کشور و... را افزایش می دهد.
نتیجه این ضعف در مدیریت، هزاران میلیارد تومان به صنعت کشور و بیت المال تحمیل می کند ضمن این که هزینه های معاملاتی و فرصت بسیاری را نیز تحمیل خواهد کرد که اگرچه ظاهرا روی کاغذ مشخص نیست اما اگر در نظر بگیریم که چقدر عدم النفع این تاخیرها را داریم و چقدر باید برای واردات فولاد و خسارت تاخیر طرح ها و عدم النفع تولید و اشتغال طرح ها در سال های تاخیر، در نظر بگیریم، در آن صورت مشخص خواهد شد که خسارت ها و عدم النفع تاخیرها بسیار زیاد است. نیروهای بسیاری می توانند در این صنایع کار کنند و با راه اندازی این طرح های استراتژیک فولادی، از تولیدات و صنعت کشور حمایت کنیم
در حال حاضر که مدیریت سازمان ایمیدرو تغییر کرده، از مدیریت جدید انتظار می رود که با ارزیابی عملکرد طرح های فولادی، نسبت به رفع نارسایی ها و ضعف های مدیریتی موجود، اقدام کنند.
بررسی آماری طرح های فولادی استانی نشان می دهد که میزان عقب ماندگی سال 90 این طرح ها به تنهایی رقم قابل توجهی است و باید بررسی شود که این تاخیرها که بین 27 تا 45 درصد کل برنامه پیشرفت فیزیکی این طرح ها بوده، به خاطر چه مسائلی در سال 90 تاخیرها را به شدت افزایش داده است.
در حالی که برنامه پیشرفت این طرح ها در سال 90 بین 32 تا 50 درصد پیش بینی شده بود اما عملا بین 3 تا 6 درصد در سال 90 تحقق یافته اند و در نتیجه 27 تا 45 درصد از برنامه سال 90 خود تاخیر داشته اند. به عبارت دیگر، ضعف سال 90 به تنهایی هزینه های زیادی را در شرایط رشد نرخ ارز و هزینه های تولید و... روی دست ایمیدرو گذاشته است.
ارقام کلانی برای بودجه طرح ها تخصیص داده شده که به دلیل سوء مدیریت، پیشرفت مناسبی ملاحظه نمی شود.
برخی کارشناسان معتقدند که با این رویه پیشرفت کار، حدود 10 تا 20 سال طول می کشد که این طرح ها به تولید برسند و برخی کارشناسان معتقدند که در صورتی که این تاخیرها ادامه یابد، دیگر توجیه اقتصادی نخواهند داشت و خروج آنها از توجیه اقتصادی، به زیان کشور و منافع ملی خواهد بود.
اقتصاد ایران در سال های آینده که به تدریج از رکود و رشد منفی 5 درصدی خارج می شود، نیاز به تامین مواد اولیه مانند فولاد دارد تا صنایع و کارگاه های کشور با استفاده از مواد اولیه و واسطه ای تولید داخل، به رشد ارزش افزوده و اشتغال زایی برسند. لازم است که این طرح ها به سرعت به بهره برداری برسند تا نیاز کشور تامین شود و در آینده بازار جهانی و کشورهای خاورمیانه و آسیا نیز سهم قابل توجهی برای فولاد ایران شاهد باشیم وجایگاه ایران را در فولادسازی منطقه ارتقا دهیم. باید توجه داشت که بدون این صنعت استراتژیک در سایر زمینه های صنعتی، نیز با مشکلات مواجه خواهیم بود. براین اساس، تقویت مدیریت فولادسازی ها به معنای حمایت از تولید در سطح کلان کشور است.
تاخیر زمانی اجرای طرح ها در چند سال اخیر و افزایش هزینه تولید به علت تورم و افزایش نرخ تسعیر ارز، مشکلات مدیریتی طرح ها و... رقم سرمایه گذاری مورد نیاز را افزایش داده و درخواست افزایش سرمایه مورد نیاز طرح ها نیز به سازمان ایمیدرو داده شده است. اما لازم است که علاوه بر تامین بودجه مورد نیاز، ضعف ها و نارسایی های مدیریتی که بسیار اثرگذار بوده نیز بررسی شود و دلایل تاخیر طرح ها مشخص و موانع برطرف شود.
امید می رود که مدیریت جدید سازمان ایمیدرو نسبت به جلوگیری از هدر رفت بیت المال و سرمایه گذاری ها و هزینه های صرف شده در پروژه های فولادی، در جهت اصلاح روند مدیریت طرح ها و جایگزینی افراد دارای صلاحیت نسبت به تسریع در روند اجرای طرح های توسعه گام برداشته و زمینه های اشتغال افراد جویای کار متخصص در کشور را فراهم نمایند.
- برطرف کردن مشکلات امروز فولاد سازان
براین اساس علاوه بر ظرفیت سازی و پیشبرد طرح های عقب مانده، باید مشکلات فولاد سازان فعال کشور از جمله ذوب آهن، فولاد مبارکه و هرمزگان و... نیز در دستور کار قرار گیرد.
به عنوان مثال، این شرکت ها در حال حاضر با مازاد تولید و کاهش تقاضا و فروش مواجه هستند و در تامین مواد اولیه نیز نیازمند آن هستند که از معادن موجود کشور، تعدادی از معادن مستقیما در اختیار و یا مدیریت آنها باشند تا کار تامین مواد اولیه بهتر انجام شود وبه جای خام فروش شاهد تولید محصولات فولادی با ارزش افزوده بالاتر در فولاد مبارکه و ذوب آهن و... باشیم.
همچنین با انتقال دانش فنی و بالا بردن سطح تخصصی فولاد سازان کشور، محصولات تخصصی و با ارزش افزوده بالاتر مانند انواع ورق ها و و آلیاژهای با سودآوری بالا در دستور قرار گیرد و به جای میلگرد و تیر آهن و ... شاهد تولید این محصولات ارزشمند باشیم.
- عملکرد صنعت فولاد کشور در5 برنامه توسعه و 24 سال اخیر
در مجموع معادل 131.4 میلیون تن فولاد خام در چهار برنامه توسعه و در 21 سال از 1368 تا 1388 تولید شده است و تولید اسمی سالانه فولاد در برنامه چهارم 4.3 برابر تولید فولاد خام در برنامه اول بوده است و به عبارتی، رشد 330 درصدی داشته است
مجموع تولید محصولات نهایی فولاد نیز در چهار برنامه توسعه بعد از انقلاب معادل 125 میلیون تن بوده است و تولید اسمی سالانه محصولات نهایی فولاد، در این سال های یعنی از سال 1368 تا 1388 معادل 3.95 برابر شده است و به عبارتی 295 درصد رشد کرده است.
تولید 131.4 میلیون تن فولاد خام در4 برنامه توسعه، بی ثباتی مدیریت فولاد در سال های اخیر و کاهش رشد سرمایه گذاری، نه تنها سرعت رشد سرمایه گذاری ها و ظرفیت سازی ها نسبت به چهاربرنامه توسعه اول تا چهارم کاهش یافته بلکه بی ثباتی مدیریتی در سازمان ایمیدرو و طرح های فولادی و کند شدن پیشرفت طرح های فولادی در دست اجرا، از شاخص های عملکرد صنعت فولاد کشور بوده است . البته شرکت هایی مانند فولاد مبارکه که دستاورد برنامه های قبلی بوده اند، عملکرد قابل قبولی داشته اند.
در دوره برنامه پنجم، میزان رشد سرمایه گذاری ها و همچنین ظرفیت سازی ها نسبت به چهار برنامه توسعه اول تا چهارم کمتر بوده است در نتیجه در سال های پیش رو، باید انتظار داشت که به میزان سال های 1368 تا 1388 شاهد رشد تولید فولاد خام و محصولات نهایی فولادی در کشور نباشیم.
عملکرد برنامه اول توسعه در سال های 1368 تا 1372 نشان می دهد که تولید فولاد خام به میزان 12.3 میلیون تن بوده و تولید محصولات نهایی فولادی نیز 12.8 میلیون تن بوده است.
ظرفیت تولید فولاد خام در سال پایان برنامه اول توسعه، یعنی 1372 به 6.2 میلیون تن در سال رسید وظرفیت تولید محصولات فولادی به 6.5 میلیون تن رسید
در دوره برنامه دوم توسعه، سال های 1374 تا 1378 تولید فولاد خام 28.4 میلیون تن بوده که نسبت به برنامه اول 131 درصد رشد داشته و در واقع 2.3 برابر شده است.
تولید محصولات نهایی فولاد در برنامه دوم نیز به میزان 24.9 میلیون تن بوده است که نسبت به برنامه اول توسعه رشد 95 درصدی داشته است. ظرفیت تولید محصولات فولادی نیز در سال 1378 به 7.6 میلیون تن رسید
در دوره برنامه سوم توسعه، 1379 تا 1383 تولید فولاد خام به 38 میلیون تن رسید که نسبت به برنامه دوم توسعه 34 درصد رشد کرده و در مجموع تولید فولاد حدود 10 میلیون تن افزایش یافته است. تولید محصولات نهایی فولاد نیز در برنامه سوم توسعه، به 36.7 میلیون تن رسید که 47 درصد نسبت به سال های برنامه دوم توسعه رشد داشته که نسبت به رشد 95 درصدی برنامه دوم، کاهش نشان می دهد و در مجموع نشان دهنده افزایش 12 میلیون تنی تولید محصولات فولادی است.
ظرفیت تولید فولاد خام درسال پایانی برنامه سوم توسعه 1383 نشان می دهد که ظرفیت تولید فولاد به 10.1 میلیون تن رسیده که رشد قابل توجهی نسبت به برنامه دوم توسعه داشته است.
ظرفیت تولید محصولات فولادی نیز در سال 1383 به 10.7 میلیون تن رسید که نشان دهنده رشد صنایع فولادی و کارخانه های صنعتی کشور، ظرفیت سازی های جدید در صنایع کشور از جمله صنعت خودرو در سال های برنامه اول تا سوم بوده است.
در برنامه چهارم توسعه یعنی سال های 1384 تا 1388 نیز تولید فولاد خام کشور به 52.7 میلیون تن رسید که رشد 39 درصدی نسبت به برنامه سوم داشته و در مقایسه با رشد 34 درصدی برنامه سوم بیشتر شده است که نشان دهنده تقویت ظرفیت و سرمایه گذاری تولید فولاد در طول برنامه سوم و در دولت خاتمی بوده است.
عملکرد تولید محصولات نهایی فولاد نیز معادل 50.6 میلیون تن بوده است که رشد 38 درصدی نسبت به برنامه سوم داشته و این رشد نسبت به رشد 47 درصدی تولید محصولات فولادی برنامه سوم کند شده است. ظرفیت تولید محصولات فولادی نیز در سال 1388 به 14 میلیون تن رسید.
ظرفیت تولید فولاد خام 17.7 میلیون تنی سال 1388 پایان برنامه چهارم توسعه نشان می دهد که در برنامه چهارم، به خاطر ظرفیت سازی و سرمایه گذاری های عظیم سه برنامه توسعه اول تاسوم، دستاورد این سرمایه گذاری های عظیم به نتیجه رسیده و تولید فولاد خام کشور به 18 میلیون تن رسید.
- بی ثباتی مدیریت فولاد در سال های اخیر و کاهش رشد سرمایه گذاری و ظرفیت سازی
بی ثباتی مدیریت در حوزه صنایع معدنی و فولاد کشور، یکی از مهمترین تحولات سال های اخیر بوده که تاثیر قابل توجهی در کند شدن روند سرمایه گذاری ها و سرمایه گذاری ها به خصوص در طرح های فولادی جدید داشته است.
در سال های اخیر، سازمان توسعه صنایع معدنی ایمیدرو، به عنوان متولی اصلی معادن و صنایع معدنی کشور، شاهد حضور چند مدیر بوده است و تغییر و تحولات زیادی را در مدیریت ایمیدرو شاهد بوده ایم.
شرکت ملی فولاد که مجری اصلی طرح های فولادی است تغییرات سریع مدیریتی را شاهد بوده و مدیران تنها بر اساس روابط و عدم تخصص و انگیزه انتخاب شدند و اجرای واحدهای توسعه فولاد نیز با کندی همراه بوده است. به طوریکه مجموع رشد و درصد پیشرفت طرح های فولادی که قرار بود در سال 89 به بهره برداری برسد از ابتدای 89 تاکنون کمتر از 2 درصد رشد کرده است و در سه سال اخیر، با کمترین پیشرفت مواجه بوده است.
بخش عمده ای از قراردادهای شرکت ملی فولاد ایران با پیمانکاران و مشاوران منقضی شد وآنها را تمدید نکرد. این در حالیست که پیمانکاران و مشاورین بیشترین همکاری را در طرح مدیریت جدید نیمه دوم سال 91 اعمال کرده اند ولی به دلیل ملاحظات مدیریتی هیچ یک از الحاقیه های تفاهم شده توسط مدیرعامل فولاد امضا نشد و عملا مدیرعامل شرکت ملی فولاد 4 ماه خلا کاری را در این شرکت با این اهمیت سپری کرد.
- ضعف مدیریت 7 طرح فولادی و تداوم واردات 7میلیارد دلاری
هزینه تکمیل 7 طرح فولادی از رقم 3 هزار میلیارد تومان اولیه به بیش از 5 هزار میلیارد تومان در شرایط فعلی رسید و علاوه برآن، تداوم واردات 7 میلیارد دلاری فولاد و عدم النفع درآمد و اشتغال طرح ها، نتیجه تاخیر در تکمیل طرح هاست.
این عقب ماندگی ها باعث شده که نیاز 2.7 هزار میلیارد تومانی سال 1390 برای تکمیل 7 طرح اکنون به 1200 میلیارد تومان برای هر طرح افزایش یافته است و در این دوسال اخیر به خاطر رشد هزینه های ارزی و ریالی و عقب افتادگی ها اکنون به جای 2700 میلیارد تومان باید 8400 میلیارد تومان یعنی 5700 میلیارد تومان بیشتر تامین شود که اگر هزینه عدم النفع این طرح ها را اضافه کنیم رقم بیشتری خواهد شد.
ضعف مدیریت و تاخیر در تکمیل 7 طرح فولادی استانی، علاوه بر رشد هزینه های تکمیل این طرح ها و عدم اشتغال زایی جوانان، موجب عدم النفع درآمد و سود فعالیت این طرح ها در سال های تاخیر و تداوم واردات سالانه 7 تا 9 میلیارد دلاری شده است.
به هدر رفتن منابع، تنها در اختلاس و سوء استفاده مالی خلاصه نمی شود بلکه هر نوع رکود، توقف، تاخیر، سوء مدیریت و سیاستی که باعث شود هزینه های تولید ملی بالا برود و منابع بیشتری از بیت المال و بودجه کشور برای انجام کارهای عمرانی اختصاص یابد، عملا به معنای به هدر رفتن هزینه فرصت، رشد هزینه های مالی طرح ها و از دست رفتن زمان است.
براین اساس، تاخیر در طرح های عمرانی و طرح های تکمیل نشده مانند 7 طرح فولادی استانی کشور، علاوه بر این که باید هزینه های بیشتری برای تکمیل آن صرف کنیم بلکه هزینه فرصت از دست رفته از بابت تولید فولاد، اشتغال جوانان و سودآوری و درآمدزایی کارخانه را از دست داده ایم.
- صیانت از ذخایر سنگ آهن برای صنعت و فولاد کشور در سه دهه آینده یک ضرورت است
صادرات 17 میلیون تن سنگ آهن ایران به کشورهای منطقه، در صورتی که صرف فولادسازی های داخلی شود، می تواند حدود 10 میلیون تن فولاد در کشور تولید کند که باعث تحول عمده ای در صنعت و تولید کالا و اشتغال کشور می شود.
وضعیت عرضه و تقاضای سنگ آهن، تولید ومصرف، ظرفیت سازی تولید فولاد جهان و... نشان می دهد که ارزش ذخایر و همچنین عرضه سنگ آهن آماده مصرف، روز به روز بیشتر می شود و همان طور که قیمت نفت و گاز در سال های اخیر افزایش یافته است، قیمت و ارزش ذخایر سنگ آهن نیز رو به افزایش می گذارد
براین اساس، با توجه به سه برابر شدن ظرفیت تولید فولاد کشور در سه دهه آینده، باید ذخایر سنگ آهن و مواد خام معدنی مورد نیاز کشور صنعت استراتژیک کشور، در خدمت تولید فولاد داخلی استفاده شود.
در شرایط فعلی نیز افزایش نرخ ارز باعث شده که صادرکنندگان و شرکت های سنگ آهن کشور، به جای تامین نیاز داخلی، بیشتر به صادرات سنگ آهن مشغول شوند و لذا باید شرایط به گونه ای متعادل شود و سیاست هایی به کار گرفته شود که ذخایر و عرضه سنگ آهن کشور در جهت حمایت از تولید داخلی به کار گرفته شود.
براساس آمار گمرک ایران در سال 90 به میزان 16 میلیون و 953 هزار و 610 تن سنگ‌آهن (به هم فشرده شده و به هم فشرده نشده) به ارزش 744 میلیون و 669 هزار و 643 دلار از کشور صادر شد. این میزان صادرات از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب سه و 35 درصد نسبت به صادرات سال 1389 کاهش نشان داد.
با وجود این کاهش صادرات 3 درصدی، باز هم رقم زیادی صرف واردات می شود و این 17 میلیون تن سنگ آهن می تواند حدود 10 میلیون تن فولاد در کشور تولید کند که باعث تحول عمده ای در صنعت و تولید کالا و اشتغال کشور می شود.
ضعف مدیریت مشکل اصلی عقب ماندگی 7طرح فولادی
در حال حاضر مهمترین برنامه شرکت ملی فولاد ایران، اجرای طرح های توسعه فولاد و هشت طرح استانی است که مطالعات آنها در سال 1385 به اتمام رسیده و اجرای طرح ها از سال 1386 آغاز شده است .
این هشت طرح فولاد استانی با هدف تامین فولاد مورد نیاز کشور و نیز توسعه مناطق محروم، هفتمین سال اجرای خود را می‌گذراند.
این طرحها هر کدام با ظرفیت تولید ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تن فولاد در نی‌ریز، قائنات، بافق، بافت، میانه، سپیددشت، سبزوار و شادگان واقع شده‌اند.
براساس قراردادهای منعقده اولیه قرار بود تا پایان سال 89 کلیه طرح ها به بهره برداری برسند اما به دلیل مشکلات بعدی، یک سال قراردادها تمدید شد و مقرر شد تا پایان سال 1390 به بهره برداری برسند که هنوز خبری از تمدید آنها نیست.
بابت 7 طرح فولادی که همچنان در دست دولت باقی مانده است از ابتدای اجرای این طرح ها تا پایان مهرماه 90 بیش از 1026 میلیارد تومان یعنی نزدیک به یک میلیارد دلار هزینه و بودجه صرف شد.
با وجود صرف 300میلیارد تومان هزینه برای این 7 طرح فولادی در سال 90، پیشرفت فیزیکی آنها در هفت ماه اول سال 90 حدود 2 تا 4.6 درصد و درصد تحقق آنها نسبت به برنامه مصوب این دوره هفت ماهه، حدود 9 تا 20 درصد بوده است و بین 80 تا 90 درصد از برنامه سال 90 عقب بوده اند.
کارشناسان یکی از دلایل عقب ماندگی این طرح های فولادی را، ضعف مدیر اصلی این طرح ها در شرکت ملی فولاد کشور ارزیابی می کنند زیرا سابقه مدیریتی مناسب و متناسب را نداشته و قبل از پست معاونت این شرکت، سابقه مدیریتی نداشته و در رابطه با سمت و مدیریت مجموعه ای که باید طبق وظیفه عمل می کرده، آگاهی کافی نداشته و ضعف مدیریتی یکی از مهمترین دلایل این عقب ماندگی هاست و مهمترین دلایل عقب ماندگی 7 طرح فولادی کشور در استان ها، مسائل مدیریتی و ضعف مدیران اصلی این طرح ها در شرکت ملی فولاد کشور است.
جالب این است که یکی از مدیران که قبلا معاون شرکت فولاد بوده و در سال 1390 مسوول طرح های فولادی بوده و به خاطر سوء مدیریت و عقب ماندگی طرح ها، هزینه های بسیاری از رشد هزینه اجرای طرح هاو عدم النفع تکمیل طرح ها حاصل شده است، اکنون در رابطه با برنامه فاینانس بین ایران وچین، به عنوان مسوول فاینانس ها فعال است و هم حقوق دلاری و هم حقوق ریالی دریافت می کند.
او با اشاره به اینکه به هر حال تحریم‌ها به اجرای پروژه‌ها در کشور فشار آورده و هزینه اجرای آنها را بالا برده است، گفت: تاکنون ایمیدرو شش رئیس عوض کرده است اما هنوز هفت طرح فولادی به بهره‌برداری نرسیده‌اند که امیدواریم در این دوره وضعیت این طرحها تعیین تکلیف شود. بیشتر وقت کاری من هم از زمان حضور در ایمیدرو صرف هفت طرح فولادی شده است.
به گزارش بولتن نیوز، برخی کارشناسان معتقدند که برای تکمیل 7 طرح فولادی در سال 1390 به 2700 میلیارد تومان منابع مالی نیاز بود اما به خاطر رشد هزینه های ارزی و ریالی وعقب افتادگی طرح و سوء مدیریت ها، اکنون برای هر طرح باید 1200 میلیارد تومان هزینه شود و برآورد می شود که کل نیاز این 7طرح حدود 8400 میلیارد تومان یعنی 5400 میلیارد تومان بیشتر از سال 1390 هزینه کنیم تا طرح ها تکمیل شوند.
به گفته کرباسیان طبق برنامه تولید فولاد ایران باید به 55 میلیون تن برسد در حالی که تولید فعلی فولاد ایران حدود 14 میلیون تن است.
رئیس ایمیدرو با بیان اینکه هفت طرح فولادی بعضا دو یا حتی سه بار کلنگ زنی شده‌اند اما هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند، درباره اظهارات اخیر مدیرعامل راه آهن مبنی بر اینکه طرحهای جدید فولادی در صورت بهره‌برداری سنگ آهن کافی را در اختیار نخواهند داشت، گفت: مدیرعامل راه آهن اعلام کرده که خطوط راه آهن در مناطق معدنی ظرفیت اضافی برای جابه جایی سنگ آهن بیشتر را ندارند. در این زمینه جلسه‌ای نیز با مدیرعامل راه آهن داشتیم. قرار شد گزارش مشترکی را درباره وضعیت کنونی حمل مواد معدنی و سرمایه گذاری در بخش‌هایی از راه آهن به دولت ارائه کنیم.
همچنین قرار است موضوع تامین ماشین آلات معدنی را با وزیر صنعت نیز در میان بگذارم. البته معدنکاران به دلیل کمبود نقدینگی برای واردات ماشین آلات با ارز آزاد مشکل جدی دارند.
سمیعی نژاد مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان در پاسخ به این پرسش که آیا به دلیل کمبود منابع مالی قرار است طرح های استانی به شرکتهای بزرگ فولادسازی مانند مبارکه و خوزستان واگذار شوند گفت: وزارت صنعت، معدن و تجارت سیاستی را دنبال می کند که براساس آن قرار است با توجه به توانمندی فولادسازان داخلی ادامه اجرای هفت طرح استانی به این شرکتها واگذار شود و شرکت های فولادسازی بزرگ کشور برای مشارکت در اجرای هفت طرح استانی آماده هستند و قرار است مصوبه ای در دولت آماده شود که براساس آن ایمیدرو بتواند هفت طرح فولادی استانی را به صورت مشارکتی با فولادسازان بزرگ کشور تکمیل کند. آورده نقدی ایمیدرو تا جایی که طرحهای استانی ساخته شده اند مربوط به دولت است و آورده نقدی شرکتهای فولادسازی نیز برای تکمیل این طرحها هزینه خواهد شد. اگر دولت مصوبه مربوطه را ابلاغ کند فولاد مبارکه نیز در طرحهای استانی مشارکت خواهد کرد و البته ما بیشتر تمایل داریم در طرحهای تولید ورق و شمش سرمایه گذاری کنیم.
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان همچنین درباره این که گفته می شود قراردادهای هفت طرح فولادی استانی محرمانه شده است، توضیح داد: اطلاعی از این موضوع ندارم اما به دلیل اینکه این طرحها جزو اموال دولتی هستند وقتی قرار است واگذار شوند باید ترک تشریفات شوند. البته قرار نیست این طرحها واگذار شوند بلکه ما با دولت در اجرای این طرحها شریک می شویم و قانون نیز اجازه این کار را داده است.
وی اضافه کرد: براساس قانون مناطق محروم دولت می تواند با بخش خصوصی در این مناطق سرمایه گذاری مشترک داشته باشد و طرحهای توسعه ای را در این مناطق اجرا کند.
به گزارش ایسنا، اخیرا خبری درباره محرمانه شدن قراردادهای مربوط به هفت طرح فولادی منتشر شد. براین اساس اعلام شد که درخواست شده که مناقصه‌های مربوط به هفت طرح فولادی با ترک تشریفات مربوط به مناقصه به برخی از شرکت های خاص واگذار شود.
هیات دولت در اواسط خرداد ماه سال 91 اختصاص دو میلیارد و 101 میلیون یورو را برای ادامه اجرای هفت طرح فولادی مصوب کرده بود. این مصوبه بعد از آن اعلام شد که طرحهای فولادی استانی به دلیل کمبود منابع مالی با مشکل ادامه کار مواجه شدند.
- ضرورت تقویت مدیریت گروه ملی فولاد ومجری طرح های فولادی
در نامه ای که در تاریخ 10 تیرماه 1392 یعنی یک ماه قبل از پایان دولت دهم، توسط وزارت امور اقتصادی ودارایی و با امضای وزیر و تعدادی از اعضای هیات واگذاری منتشر و رونوشت آن برای سازمان خصوصی سازی و دبیرخانه هیات واگذاری ارسال شد، موضوع انحلال شرکت ملی فولاد ایران تنها شرکت فولادی ایرانی دارای برند بین المللی که مسوول اجرای طرح های توسعه ای فولاد ایران است در دستور کار قرار گرفت. این موضوع اگر چه متوقف شد و گروه ملی فولاد همچنان به کار خود ادامه می دهد اما لازم است که مسائل مدیریتی، ضعف مدیریت و همچنین ساختار آن مورد بررسی قرار گیرد و ضعف های موجود برطرف شود تا عملکرد صنعت فولاد کشور، طرح های مطالعاتی و اجرایی با روند بهتری به پیش برود.
آقای کرباسیان و ایمیدرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت، باید در بخش اجرایی و کارخانه ها و معادن، باید برنامه های پیشرفت 7طرح استانی، بهبود مدیران آنها، تامین اعتبارات پیشرفت طرح های توسعه ای، ظرفیت سازی و جلوگیری از رشد هزینه ها در آینده را در دستور کار قرار دهند و در این زمینه می توان تاحدودی با واگذاری و خصوصی سازی واقعی و بدون اشکال طرح ها و یا بخشی از طرح ها به سرمایه گذاران داخلی و خارجی و شرکت هایی که شایستگی کافی در این زمینه دارند، بخشی از مشکل را حل کرد.
در این زمینه بسیاری از کارشناسان و نمایندگان مجلس از جمله شهباز حسن پور بیگلری در خصوص سرنوشت 8 طرح فولادی کشور، اظهار داشته که عدم توانایی بخش خصوصی در اجرای 8 طرح فولادی کشور ادعایی بیش نیست، از خصوصی سازی واقعی خودداری می شود. باید دلایل عدم واگذاری ها مطابق با قانون را پیگیری و به مسوولان در این زمینه تذکرات لازم ارایه شود. یکی از طرح های استان کرمان قادر است که 1.5 میلیون تن به میزان تولید فولاد کشور بیفزاید و دومین کارخانه فولاد در استان کرمان با مشارکت گل گهر و صندوق سرمایه گذاری مس سرچشمه اجرایی می شود که در مجموع این دو کارخانه 2.5 میلیون تن به ظرفیت تولید کشور می افزایند. در قالب چند طرح فولادی که به صورت مستقیم با مشارکت بخش خصوصی در دست اجراست در استان کرمان بیش از 7.5 میلیون تن به ظرفیت تولید فولاد کشور افزوده می شود.
آقای کرباسیان و ایمیدرو باید تقویت مدیران مختلف گروه ملی فولاد، طرح های استانی عقب مانده از برنامه آنها را تقویت کند و با تغییر مدیران یا ارائه برنامه جدید و متناسب با شرایط کنونی، طرح های فولادی را بهتر به پیش ببرند و از عقب ماندگی آنها جلوگیری شود.
ضعف مدیریت چند سال گذشته طرح های فولادی
کارشناسان می گویند که تاخیرهای 28 تا 45 درصدی طرح های فولادی از برنامه آنها، نتیجه ضعف مدیریت آنهاست و این مشکلات در سال های 89 تا 91 شروع شده و به اوج خود رسیده که باید برطرف شود.
7 طرح فولادی استانی شامل میانه، چهارمحال و بختیاری، قائنات، شادگان، نی ریز، بافت و سبزوار بین 28 تا 45 درصد از برنامه سال 90 خود عقب افتادگی داشته اند و در حالی که تا سال 89 پیشرفت نسبی خوبی داشته اند و عقب افتادگی آنها حداکثر 12 درصد بوده، اما در سال 90 عقب افتادگی طرح های فولادی زیاد شده است.
نگاهی به میزان عقب افتادگی در پیشرفت فیزیکی طرح های توسعه استانی فولادسازی ها، نشان می دهد که بیشترین تاخیرها و عدم پیشرفت های این طرح های فولادی، مربوط به عملکرد ضعیف سال 1390 بوده است.
آخرین گزارش ها و آمارها از مقایسه برنامه پیشرفت واقعی طرح های توسعه فولاد نشان می دهد که 7 طرح فولادی استانی شامل میانه، چهارمحال و بختیاری، قائنات، شادگان، نی ریز، بافت و سبزوار بین 28 تا 45 درصد از برنامه سال 90 خود عقب افتادگی دارند و در حالی که تا سال 89 پیشرفت نسبی خوبی داشته اند و عقب افتادگی آنها حداکثر 12 درصد بوده، اما در سال 90 عقب افتادگی طرح های فولادی زیاد شده است.
در حالی که قرار بوده در سال 89 و 90 پنج طرح فولادی به بهره برداری برسند، اما تاخیرهای سال 90، عملا مشکلات را چند برابر کرده و اگر با این سرعت، به پیش بروند، علاوه برچند برابر شدن هزینه ها و عدم النفع تاخیر در تولید، توجیه اقتصادی طرح ها را کاهش خواهد داد...
این تاخیرها در کنار رشد هزینه های تولید و نرخ ارز و مشکلات دیگر، باعث شده که هزینه ها و منابع سرمایه گذاری لازم برای تکمیل این طرح ها سه برابر شود و طرح هایی که در ابتدا می توانستیم با هزینه کمتری به بهره برداری برسانیم، اکنون به دو یا سه برابر رقم اولیه رسیده است و نیاز به سرمایه گذاری افزایش یافته و هر چه تاخیرها ادامه یابد نه تنها هزینه بیشتری برای تکمیل آنها باید هزینه کنیم بلکه توجیه اقتصادی طرح ها را نیز کاهش خواهد داد.
کارشناسان فولادی معتقدند که هر چه تاخیرها بیشتر شود، هزینه سرمایه گذاری بیشتر خواهد شد و هم از نظر سرمایه مورد نیاز، هزینه های بیشتری را تحمیل می کند و طرح ها را از توجیه اقتصادی خارج می کند و هم از نظر تکنولوژی و ماشین آلات و... باعث عقب افتادگی طرح ها می شود.
ضمن این که خواب سرمایه های به کار گرفته شده و هزینه واردات فولاد مورد نیاز کشور و... را افزایش می دهد.
نتیجه این ضعف در مدیریت، هزاران میلیارد تومان به صنعت کشور و بیت المال تحمیل می کند ضمن این که هزینه های معاملاتی و فرصت بسیاری را نیز تحمیل خواهد کرد که اگرچه ظاهرا روی کاغذ مشخص نیست اما اگر در نظر بگیریم که چقدر عدم النفع این تاخیرها را داریم و چقدر باید برای واردات فولاد و خسارت تاخیر طرح ها و عدم النفع تولید و اشتغال طرح ها در سال های تاخیر، در نظر بگیریم، در آن صورت مشخص خواهد شد که خسارت ها و عدم النفع تاخیرها بسیار زیاد است. نیروهای بسیاری می توانند در این صنایع کار کنند و با راه اندازی این طرح های استراتژیک فولادی، از تولیدات و صنعت کشور حمایت کنیم
در حال حاضر که مدیریت سازمان ایمیدرو تغییر کرده، از مدیریت جدید انتظار می رود که با ارزیابی عملکرد طرح های فولادی، نسبت به رفع نارسایی ها و ضعف های مدیریتی موجود، اقدام کنند.
بررسی آماری طرح های فولادی استانی نشان می دهد که میزان عقب ماندگی سال 90 این طرح ها به تنهایی رقم قابل توجهی است و باید بررسی شود که این تاخیرها که بین 27 تا 45 درصد کل برنامه پیشرفت فیزیکی این طرح ها بوده، به خاطر چه مسائلی در سال 90 تاخیرها را به شدت افزایش داده است.
در حالی که برنامه پیشرفت این طرح ها در سال 90 بین 32 تا 50 درصد پیش بینی شده بود اما عملا بین 3 تا 6 درصد در سال 90 تحقق یافته اند و در نتیجه 27 تا 45 درصد از برنامه سال 90 خود تاخیر داشته اند. به عبارت دیگر، ضعف سال 90 به تنهایی هزینه های زیادی را در شرایط رشد نرخ ارز و هزینه های تولید و... روی دست ایمیدرو گذاشته است.
ارقام کلانی برای بودجه طرح ها تخصیص داده شده که به دلیل سوء مدیریت، پیشرفت مناسبی ملاحظه نمی شود.
برخی کارشناسان معتقدند که با این رویه پیشرفت کار، حدود 10 تا 20 سال طول می کشد که این طرح ها به تولید برسند و برخی کارشناسان معتقدند که در صورتی که این تاخیرها ادامه یابد، دیگر توجیه اقتصادی نخواهند داشت و خروج آنها از توجیه اقتصادی، به زیان کشور و منافع ملی خواهد بود.
اقتصاد ایران در سال های آینده که به تدریج از رکود و رشد منفی 5 درصدی خارج می شود، نیاز به تامین مواد اولیه مانند فولاد دارد تا صنایع و کارگاه های کشور با استفاده از مواد اولیه و واسطه ای تولید داخل، به رشد ارزش افزوده و اشتغال زایی برسند. لازم است که این طرح ها به سرعت به بهره برداری برسند تا نیاز کشور تامین شود و در آینده بازار جهانی و کشورهای خاورمیانه و آسیا نیز سهم قابل توجهی برای فولاد ایران شاهد باشیم وجایگاه ایران را در فولادسازی منطقه ارتقا دهیم. باید توجه داشت که بدون این صنعت استراتژیک در سایر زمینه های صنعتی، نیز با مشکلات مواجه خواهیم بود. براین اساس، تقویت مدیریت فولادسازی ها به معنای حمایت از تولید در سطح کلان کشور است.
تاخیر زمانی اجرای طرح ها در چند سال اخیر و افزایش هزینه تولید به علت تورم و افزایش نرخ تسعیر ارز، مشکلات مدیریتی طرح ها و... رقم سرمایه گذاری مورد نیاز را افزایش داده و درخواست افزایش سرمایه مورد نیاز طرح ها نیز به سازمان ایمیدرو داده شده است. اما لازم است که علاوه بر تامین بودجه مورد نیاز، ضعف ها و نارسایی های مدیریتی که بسیار اثرگذار بوده نیز بررسی شود و دلایل تاخیر طرح ها مشخص و موانع برطرف شود.
امید می رود که مدیریت جدید سازمان ایمیدرو نسبت به جلوگیری از هدر رفت بیت المال و سرمایه گذاری ها و هزینه های صرف شده در پروژه های فولادی، در جهت اصلاح روند مدیریت طرح ها و جایگزینی افراد دارای صلاحیت نسبت به تسریع در روند اجرای طرح های توسعه گام برداشته و زمینه های اشتغال افراد جویای کار متخصص در کشور را فراهم نمایند.
- برطرف کردن مشکلات امروز فولاد سازان
براین اساس علاوه بر ظرفیت سازی و پیشبرد طرح های عقب مانده، باید مشکلات فولاد سازان فعال کشور از جمله ذوب آهن، فولاد مبارکه و هرمزگان و... نیز در دستور کار قرار گیرد.
به عنوان مثال، این شرکت ها در حال حاضر با مازاد تولید و کاهش تقاضا و فروش مواجه هستند و در تامین مواد اولیه نیز نیازمند آن هستند که از معادن موجود کشور، تعدادی از معادن مستقیما در اختیار و یا مدیریت آنها باشند تا کار تامین مواد اولیه بهتر انجام شود وبه جای خام فروش شاهد تولید محصولات فولادی با ارزش افزوده بالاتر در فولاد مبارکه و ذوب آهن و... باشیم.
همچنین با انتقال دانش فنی و بالا بردن سطح تخصصی فولاد سازان کشور، محصولات تخصصی و با ارزش افزوده بالاتر مانند انواع ورق ها و و آلیاژهای با سودآوری بالا در دستور قرار گیرد و به جای میلگرد و تیر آهن و ... شاهد تولید این محصولات ارزشمند باشیم.
- عملکرد صنعت فولاد کشور در5 برنامه توسعه و 24 سال اخیر
در مجموع معادل 131.4 میلیون تن فولاد خام در چهار برنامه توسعه و در 21 سال از 1368 تا 1388 تولید شده است و تولید اسمی سالانه فولاد در برنامه چهارم 4.3 برابر تولید فولاد خام در برنامه اول بوده است و به عبارتی، رشد 330 درصدی داشته است
مجموع تولید محصولات نهایی فولاد نیز در چهار برنامه توسعه بعد از انقلاب معادل 125 میلیون تن بوده است و تولید اسمی سالانه محصولات نهایی فولاد، در این سال های یعنی از سال 1368 تا 1388 معادل 3.95 برابر شده است و به عبارتی 295 درصد رشد کرده است.
تولید 131.4 میلیون تن فولاد خام در4 برنامه توسعه، بی ثباتی مدیریت فولاد در سال های اخیر و کاهش رشد سرمایه گذاری، نه تنها سرعت رشد سرمایه گذاری ها و ظرفیت سازی ها نسبت به چهاربرنامه توسعه اول تا چهارم کاهش یافته بلکه بی ثباتی مدیریتی در سازمان ایمیدرو و طرح های فولادی و کند شدن پیشرفت طرح های فولادی در دست اجرا، از شاخص های عملکرد صنعت فولاد کشور بوده است . البته شرکت هایی مانند فولاد مبارکه که دستاورد برنامه های قبلی بوده اند، عملکرد قابل قبولی داشته اند.
در دوره برنامه پنجم، میزان رشد سرمایه گذاری ها و همچنین ظرفیت سازی ها نسبت به چهار برنامه توسعه اول تا چهارم کمتر بوده است در نتیجه در سال های پیش رو، باید انتظار داشت که به میزان سال های 1368 تا 1388 شاهد رشد تولید فولاد خام و محصولات نهایی فولادی در کشور نباشیم.
عملکرد برنامه اول توسعه در سال های 1368 تا 1372 نشان می دهد که تولید فولاد خام به میزان 12.3 میلیون تن بوده و تولید محصولات نهایی فولادی نیز 12.8 میلیون تن بوده است.
ظرفیت تولید فولاد خام در سال پایان برنامه اول توسعه، یعنی 1372 به 6.2 میلیون تن در سال رسید وظرفیت تولید محصولات فولادی به 6.5 میلیون تن رسید
در دوره برنامه دوم توسعه، سال های 1374 تا 1378 تولید فولاد خام 28.4 میلیون تن بوده که نسبت به برنامه اول 131 درصد رشد داشته و در واقع 2.3 برابر شده است.
تولید محصولات نهایی فولاد در برنامه دوم نیز به میزان 24.9 میلیون تن بوده است که نسبت به برنامه اول توسعه رشد 95 درصدی داشته است. ظرفیت تولید محصولات فولادی نیز در سال 1378 به 7.6 میلیون تن رسید
در دوره برنامه سوم توسعه، 1379 تا 1383 تولید فولاد خام به 38 میلیون تن رسید که نسبت به برنامه دوم توسعه 34 درصد رشد کرده و در مجموع تولید فولاد حدود 10 میلیون تن افزایش یافته است. تولید محصولات نهایی فولاد نیز در برنامه سوم توسعه، به 36.7 میلیون تن رسید که 47 درصد نسبت به سال های برنامه دوم توسعه رشد داشته که نسبت به رشد 95 درصدی برنامه دوم، کاهش نشان می دهد و در مجموع نشان دهنده افزایش 12 میلیون تنی تولید محصولات فولادی است.
ظرفیت تولید فولاد خام درسال پایانی برنامه سوم توسعه 1383 نشان می دهد که ظرفیت تولید فولاد به 10.1 میلیون تن رسیده که رشد قابل توجهی نسبت به برنامه دوم توسعه داشته است.
ظرفیت تولید محصولات فولادی نیز در سال 1383 به 10.7 میلیون تن رسید که نشان دهنده رشد صنایع فولادی و کارخانه های صنعتی کشور، ظرفیت سازی های جدید در صنایع کشور از جمله صنعت خودرو در سال های برنامه اول تا سوم بوده است.
در برنامه چهارم توسعه یعنی سال های 1384 تا 1388 نیز تولید فولاد خام کشور به 52.7 میلیون تن رسید که رشد 39 درصدی نسبت به برنامه سوم داشته و در مقایسه با رشد 34 درصدی برنامه سوم بیشتر شده است که نشان دهنده تقویت ظرفیت و سرمایه گذاری تولید فولاد در طول برنامه سوم و در دولت خاتمی بوده است.
عملکرد تولید محصولات نهایی فولاد نیز معادل 50.6 میلیون تن بوده است که رشد 38 درصدی نسبت به برنامه سوم داشته و این رشد نسبت به رشد 47 درصدی تولید محصولات فولادی برنامه سوم کند شده است. ظرفیت تولید محصولات فولادی نیز در سال 1388 به 14 میلیون تن رسید.
ظرفیت تولید فولاد خام 17.7 میلیون تنی سال 1388 پایان برنامه چهارم توسعه نشان می دهد که در برنامه چهارم، به خاطر ظرفیت سازی و سرمایه گذاری های عظیم سه برنامه توسعه اول تاسوم، دستاورد این سرمایه گذاری های عظیم به نتیجه رسیده و تولید فولاد خام کشور به 18 میلیون تن رسید.
- بی ثباتی مدیریت فولاد در سال های اخیر و کاهش رشد سرمایه گذاری و ظرفیت سازی
بی ثباتی مدیریت در حوزه صنایع معدنی و فولاد کشور، یکی از مهمترین تحولات سال های اخیر بوده که تاثیر قابل توجهی در کند شدن روند سرمایه گذاری ها و سرمایه گذاری ها به خصوص در طرح های فولادی جدید داشته است.
در سال های اخیر، سازمان توسعه صنایع معدنی ایمیدرو، به عنوان متولی اصلی معادن و صنایع معدنی کشور، شاهد حضور چند مدیر بوده است و تغییر و تحولات زیادی را در مدیریت ایمیدرو شاهد بوده ایم.
شرکت ملی فولاد که مجری اصلی طرح های فولادی است تغییرات سریع مدیریتی را شاهد بوده و مدیران تنها بر اساس روابط و عدم تخصص و انگیزه انتخاب شدند و اجرای واحدهای توسعه فولاد نیز با کندی همراه بوده است. به طوریکه مجموع رشد و درصد پیشرفت طرح های فولادی که قرار بود در سال 89 به بهره برداری برسد از ابتدای 89 تاکنون کمتر از 2 درصد رشد کرده است و در سه سال اخیر، با کمترین پیشرفت مواجه بوده است.
بخش عمده ای از قراردادهای شرکت ملی فولاد ایران با پیمانکاران و مشاوران منقضی شد وآنها را تمدید نکرد. این در حالیست که پیمانکاران و مشاورین بیشترین همکاری را در طرح مدیریت جدید نیمه دوم سال 91 اعمال کرده اند ولی به دلیل ملاحظات مدیریتی هیچ یک از الحاقیه های تفاهم شده توسط مدیرعامل فولاد امضا نشد و عملا مدیرعامل شرکت ملی فولاد 4 ماه خلا کاری را در این شرکت با این اهمیت سپری کرد.
- ضعف مدیریت 7 طرح فولادی و تداوم واردات 7میلیارد دلاری
هزینه تکمیل 7 طرح فولادی از رقم 3 هزار میلیارد تومان اولیه به بیش از 5 هزار میلیارد تومان در شرایط فعلی رسید و علاوه برآن، تداوم واردات 7 میلیارد دلاری فولاد و عدم النفع درآمد و اشتغال طرح ها، نتیجه تاخیر در تکمیل طرح هاست.
این عقب ماندگی ها باعث شده که نیاز 2.7 هزار میلیارد تومانی سال 1390 برای تکمیل 7 طرح اکنون به 1200 میلیارد تومان برای هر طرح افزایش یافته است و در این دوسال اخیر به خاطر رشد هزینه های ارزی و ریالی و عقب افتادگی ها اکنون به جای 2700 میلیارد تومان باید 8400 میلیارد تومان یعنی 5700 میلیارد تومان بیشتر تامین شود که اگر هزینه عدم النفع این طرح ها را اضافه کنیم رقم بیشتری خواهد شد.
ضعف مدیریت و تاخیر در تکمیل 7 طرح فولادی استانی، علاوه بر رشد هزینه های تکمیل این طرح ها و عدم اشتغال زایی جوانان، موجب عدم النفع درآمد و سود فعالیت این طرح ها در سال های تاخیر و تداوم واردات سالانه 7 تا 9 میلیارد دلاری شده است.
به هدر رفتن منابع، تنها در اختلاس و سوء استفاده مالی خلاصه نمی شود بلکه هر نوع رکود، توقف، تاخیر، سوء مدیریت و سیاستی که باعث شود هزینه های تولید ملی بالا برود و منابع بیشتری از بیت المال و بودجه کشور برای انجام کارهای عمرانی اختصاص یابد، عملا به معنای به هدر رفتن هزینه فرصت، رشد هزینه های مالی طرح ها و از دست رفتن زمان است.
براین اساس، تاخیر در طرح های عمرانی و طرح های تکمیل نشده مانند 7 طرح فولادی استانی کشور، علاوه بر این که باید هزینه های بیشتری برای تکمیل آن صرف کنیم بلکه هزینه فرصت از دست رفته از بابت تولید فولاد، اشتغال جوانان و سودآوری و درآمدزایی کارخانه را از دست داده ایم.
- صیانت از ذخایر سنگ آهن برای صنعت و فولاد کشور در سه دهه آینده یک ضرورت است
صادرات 17 میلیون تن سنگ آهن ایران به کشورهای منطقه، در صورتی که صرف فولادسازی های داخلی شود، می تواند حدود 10 میلیون تن فولاد در کشور تولید کند که باعث تحول عمده ای در صنعت و تولید کالا و اشتغال کشور می شود.
وضعیت عرضه و تقاضای سنگ آهن، تولید ومصرف، ظرفیت سازی تولید فولاد جهان و... نشان می دهد که ارزش ذخایر و همچنین عرضه سنگ آهن آماده مصرف، روز به روز بیشتر می شود و همان طور که قیمت نفت و گاز در سال های اخیر افزایش یافته است، قیمت و ارزش ذخایر سنگ آهن نیز رو به افزایش می گذارد
براین اساس، با توجه به سه برابر شدن ظرفیت تولید فولاد کشور در سه دهه آینده، باید ذخایر سنگ آهن و مواد خام معدنی مورد نیاز کشور صنعت استراتژیک کشور، در خدمت تولید فولاد داخلی استفاده شود.
در شرایط فعلی نیز افزایش نرخ ارز باعث شده که صادرکنندگان و شرکت های سنگ آهن کشور، به جای تامین نیاز داخلی، بیشتر به صادرات سنگ آهن مشغول شوند و لذا باید شرایط به گونه ای متعادل شود و سیاست هایی به کار گرفته شود که ذخایر و عرضه سنگ آهن کشور در جهت حمایت از تولید داخلی به کار گرفته شود.
براساس آمار گمرک ایران در سال 90 به میزان 16 میلیون و 953 هزار و 610 تن سنگ‌آهن (به هم فشرده شده و به هم فشرده نشده) به ارزش 744 میلیون و 669 هزار و 643 دلار از کشور صادر شد. این میزان صادرات از نظر وزنی و ارزشی به ترتیب سه و 35 درصد نسبت به صادرات سال 1389 کاهش نشان داد.
با وجود این کاهش صادرات 3 درصدی، باز هم رقم زیادی صرف واردات می شود و این 17 میلیون تن سنگ آهن می تواند حدود 10 میلیون تن فولاد در کشور تولید کند که باعث تحول عمده ای در صنعت و تولید کالا و اشتغال کشور می شود.
ضعف مدیریت مشکل اصلی عقب ماندگی 7طرح فولادی
در حال حاضر مهمترین برنامه شرکت ملی فولاد ایران، اجرای طرح های توسعه فولاد و هشت طرح استانی است که مطالعات آنها در سال 1385 به اتمام رسیده و اجرای طرح ها از سال 1386 آغاز شده است .
این هشت طرح فولاد استانی با هدف تامین فولاد مورد نیاز کشور و نیز توسعه مناطق محروم، هفتمین سال اجرای خود را می‌گذراند.
این طرحها هر کدام با ظرفیت تولید ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تن فولاد در نی‌ریز، قائنات، بافق، بافت، میانه، سپیددشت، سبزوار و شادگان واقع شده‌اند.
براساس قراردادهای منعقده اولیه قرار بود تا پایان سال 89 کلیه طرح ها به بهره برداری برسند اما به دلیل مشکلات بعدی، یک سال قراردادها تمدید شد و مقرر شد تا پایان سال 1390 به بهره برداری برسند که هنوز خبری از تمدید آنها نیست.
بابت 7 طرح فولادی که همچنان در دست دولت باقی مانده است از ابتدای اجرای این طرح ها تا پایان مهرماه 90 بیش از 1026 میلیارد تومان یعنی نزدیک به یک میلیارد دلار هزینه و بودجه صرف شد.
با وجود صرف 300میلیارد تومان هزینه برای این 7 طرح فولادی در سال 90، پیشرفت فیزیکی آنها در هفت ماه اول سال 90 حدود 2 تا 4.6 درصد و درصد تحقق آنها نسبت به برنامه مصوب این دوره هفت ماهه، حدود 9 تا 20 درصد بوده است و بین 80 تا 90 درصد از برنامه سال 90 عقب بوده اند.
کارشناسان یکی از دلایل عقب ماندگی این طرح های فولادی را، ضعف مدیر اصلی این طرح ها در شرکت ملی فولاد کشور ارزیابی می کنند زیرا سابقه مدیریتی مناسب و متناسب را نداشته و قبل از پست معاونت این شرکت، سابقه مدیریتی نداشته و در رابطه با سمت و مدیریت مجموعه ای که باید طبق وظیفه عمل می کرده، آگاهی کافی نداشته و ضعف مدیریتی یکی از مهمترین دلایل این عقب ماندگی هاست و مهمترین دلایل عقب ماندگی 7 طرح فولادی کشور در استان ها، مسائل مدیریتی و ضعف مدیران اصلی این طرح ها در شرکت ملی فولاد کشور است.
جالب این است که یکی از مدیران که قبلا معاون شرکت فولاد بوده و در سال 1390 مسوول طرح های فولادی بوده و به خاطر سوء مدیریت و عقب ماندگی طرح ها، هزینه های بسیاری از رشد هزینه اجرای طرح هاو عدم النفع تکمیل طرح ها حاصل شده است، اکنون در رابطه با برنامه فاینانس بین ایران وچین، به عنوان مسوول فاینانس ها فعال است و هم حقوق دلاری و هم حقوق ریالی دریافت می کند.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
