پوتین و فرصت قره باغ

گروه بین الملل- مصطفی مطهری*: «وضعیت نهایی در منطقه مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی مشخص نشده است؛ حضور نیروهای ترکیه در این منطقه تحریک آمیز است»؛

به گزارش بولتن نیوز، این بخشی از سخنان ولادمیر پوتین رییس جمهور روسیه در مورد آینده تحولات در قره باغ بعد از روزهای حصول به توافق میان باکو و ایروان به ابتکار وی می باشد.

1- پوتین سال هاست که به دنبال احیای نقش هژمونیک مسکو در معادلات جهانی به عنوان یکی از ستون های قدرت در میان دیگر بازیگران جهانی و در رقابت با غرب به رهبری ایالات متحده آمریکاست. در واقع رویای پوتین، بازخوانی نقش های جهانی اتحاد جماهیر شوروی در سال هایی است که نظام بین الملل با دو بلوک شرق و غرب شناخته می شد. از این رو بازگرداندن آنچه به عنوان اعتبار جهانی برای مسکو مد نظر پوتین است در شکل و محتوای جدیدی دنبال می شود که با فروپاشی اتحادجماهیر شوروی از دست رفت. نکته اینجاست که این رویکرد احیاگرانه و توسعه طلبانه پوتین، درباره اردوغان برای ترکیه و ایده های مرتبط با نوعثمانی گری از سوی او قرابت معنایی دارد. بطوریکه مسکو و آنکارا علیرغم داشتن شدت همکاری ها با یکدیگر در عرصه های منطقه ای، رقابت ها و تعارضات منافعی نیز دارند. قره باغ نمونه ای روشن از این تعارضات است.

2- یکی از ویژگی های پوتین و اردوغان شخصیت اقتدارگرا و رویکرد مشابه انحصارگرایانه آنها در قبضه قدرت و حتی حذف رقبا به هر نحوی می باشد. از این رو به واسطه های این شاخص های شخصیتی میان آنها است که در قره باغ باید شاهد تعارضات مشهود میان آنها بود. بطوریکه تصمیم اردوغان برای حضور فیزیکی دائم در قره باغ از طریق فرستادن نیروهای نظامی به قره باغ، از سوی پوتین هشداری برای اهداف و برنامه های خود در قفقاز جنوبی به شمار می آید.

3- واقعیت این است که آنچه پوتین از آن به عمل تحریک آمیز ترکیه نام می برد، با رویای احیای قدرت و نفوذ مسکو در مناطق استقلال یافته از اتحاد جماهیر شوروی ارتباط تنگاتنگی دارد؛ بطوریکه پوتین این اقدام ترکیه را نتیجه فروپاشی ژئوپلیتیکی شوروی می داند. در واقع از نظر پوتین بازخوردهای زیان بار گسستگی ژئوپلیتیکی حاصل از فروپاشی شوروی موجب شکل گیری مناقشات میان کشورهای جدا شده شوروی و مداخلات خارجی به عنوان تهدید در این مناطق شده است.

4- از سوی دیگر روسیه با علم به این امر که باکو در یک اتحاد راهبردی با آنکارا قرار دارد، جهت کنترل اوضاع و مدیریت منازعات میان ایروان و باکو از یکسو و جلوگیری از دامنه نفوذ ترکیه در قفقاز جنوبی از سوی دیگر، ایروان را به خط مقابله با آنچه در این باره تهدید محسوب می کند، تبدیل کرده است. از این رو در مسیر پیاده سازی اهداف و برنامه های خود در مناطق ذکر شده، برای تلطیف سازی فضای عمومی در داخل ارمنستان و اقناع کردن نخبگان سیاسی و مردم ارمنستان که نسبت به توافق نامه قره باغ معترض هستند و حتی خواهان کناره گیری دولت و نخست وزیر می باشند، از واژه خودکشی برای هرگونه امتناع و عدم پذیرش توافق نامه از سوی ایروان استفاده کرده است. در واقع پوتین با اصطلاح سازی در این باره، درصدد انتقال عمق تهدید باکو به موجودیت ایروان و تفهیم ا« به بخش ها و اقشار مختلف احتماعی – سیاسی در ارمنستان است.

5- نکته پایانی اینکه، با توجه به این توافق نامه قره باغ برای مسکو یک موفقیت با دستاورهای سیاسی – ژئوپلیتیکی به شمار می آید، پوتین در جهت مقابله با مواردی که این ظرفیت را داشته باشند تا آن را ملغی و یا بی اثر کنند از تمام قابلیت های مسکو استفاده خواهد کرد. به عبارت بهتر اینکه پوتین در جهت چیدن محصول توافق قره باغ برای مسکو، هم از ابزار تشویقی و هم از ابزار تهدید در ارتباط با طرفین و حتی ترکیه استفاده خواهد کرد. و این را زمان به ما نشان خواهد داد.