نشر انقلاب و دفاع مقدس در سال 95 چگونه گذشت؟

گروه فرهنگ مقاومت: بررسی وضعیت تولید کتاب در حوزه‌های انقلاب اسلامی و دفاع‌ مقدس در یک‌سال، زمینه‌ساز شناسایی فراز و فرود‌های این نشر در نگاهی کوتاه و ارزیابی این حوزه است. در سال 1395 نیز از سوی نهاد‌های متولی در امر نشر ارزش‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس رویداد‌هایی در حوزه کتاب رقم خورد.  

 

 

به گزارش بولتن نیوز به نقل از خبرگزاری کتاب ایران، تقریظ رهبری بر کتاب‌های «دختر شینا»،‌ خاطرات قدم‌خیر محمّدی‌كنعان، همسر سردار حاج ستار ابراهیمی هژیر به قلم  بهناز ضرابی‌زاده،‌ «وقتی مهتاب گم شد» روایت عاطفی از خاطرات جانباز علی خوش‌لفظ، همرزم حاج احمد متوسلیان به قلم حمید حسام، «گلستان یازدهم»، خاطرات همسر شهید علی چیت‌سازیان و «آب هرگز نمی‌میرد» شامل خاطرات جانباز و پیشکسوت دوران دفاع مقدس حاج میرزا محمد سلگی از‌ جمله مهم‌ترین رویداد‌های سال 95 در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است.
 
ادبیات و مدافعان حرم
ادبیات همواره از جریانات اجتماعی تاثیر پذیرفته است. حضور جوانان و سربازان حامی اسلام طی سال 95 در کشور بحران‌زده سوریه موجب شکل‌گیری جریان «مدافعان حرم» شد؛ پیرو این جریان، نویسندگان و فعالان حوزه ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس نیز با هدف ماندگار کردن رشادت‌ورزی‌های فرزندان میهن، به تولید اثر دست زدند.

مسابقه شعر و داستان یک دقیقه‌ای «حافظان حرم» از سوی بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان در سال جاری با همین هدف، هشتم شهریور‌ماه همزمان با روز «مبارزه با تروریسم»  برگزار شد. نخستین دوره این مسابقه در بخش داستان، بدون برگزیده و در بخش شعر با پنج برگزیده به کار خود پایان داد.
پویش مطالعاتی «دخیل عشق» نیز با بهره‌گیری از ایده‌های نو و با هدف رشد فرهنگ کتابخوانی با محور شهدای مدافع حرم شکل گرفت. بهره‌گیری متولیان از ظرفیت فضای مجازی ویژگی این پویش است.
 
درگذشتگان
شعر انقلاب در سال 1395 پدر خود را از دست داد. حمید ‌سبزواری، خالق سروده‌هایی مانند «خمینی ای امام»، «الله‌اکبر خمینی رهبر» و «آمریکا، آمریکا ننگ به نیرنگ تو» 22 خرداد‌ماه در بیمارستان آسیا تهران دار‌فانی را وداع گفت.

در پیام رهبر معظم انقلاب، در پی درگذشت این شاعر فقید آمده است: «حمید سبزواری، صریح و ثابت‌قدم و موقع‌شناس، هنر والا و فاخر خود را به خدمت گرفت تا انقلاب اسلامی و نظام برآمده از آن‌ را از جنبه اثرگذار شعر روان و جذاب، تغذیه و تأمین کند.»

احمد عزیزی، شاعر مطرح انقلاب نیز بعد از 9 سال تحمل درد و رنج بیماری 16 اسفند‌ماه در سن 58 سالگی دعوت حق را لبیک گفت. «کفش‌های مکاشفه»، «شرجی آواز»، «خوابنامه و باغ تناسخ»، «ترجمه زخم»، «باران پروانه»، «رودخانه رؤیا»، «ناودان الماس»، «ترانه های ایلیایی»، «ملکوت تکلم»، «سیل گل سرخ»، «روستای فطرت» از مهم‌ترین آثار عزیزی است. محمدرضا سنگری، نویسنده و منتقد ادبی در آیین نکوداشت وی بر توجه بیش از پیش به نثر عزیزی تاکید داشت.

حسن شایانفر، مشاور فرهنگی روزنامه کیهان و خالق «نیمه‌ پنهان» نیز چشم از جهان فانی فروبست. بهرام قاسمی، سخنگوی‌ وزیر امور‌خارجه در پیامی درگذشت این روزنامه‌نگار کهنه‌کار را تسلیت گفت.   

یادمان‌ها
یاد و خاطره سرور اعظم باکوچی، معروف به «سپیده کاشانی» از شاعران مطرح انقلاب اسلامی با برگزاری آیین یاد‌‌بود از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در تابستان سال 95 برگزار شد. سپیده کاشانی، صاحب آثار متعدد در عرصه انقلاب اسلامی از‌ جمله «پروانه‌های شب»، «هزار دامن گل سرخ»، «سخن آشنا»، «آنان که بقا را در بلا دیدند» و «گزیده آثار» را به یادگار گذاشت.

هفته و نمایشگاه کتاب دفاع مقدس
هفته دفاع مقدس، بهانه یا به تعبیر دقیق‌تر مجال طرح و معرفی دستاورد‌های ادبی، پژوهشی و هنری نویسندگان و دغدغه‌مندان عرصه انقلاب و دفاع مقدس است.

چهارمین روز از هفته دفاع مقدس با عنوان «دانش‌پژوهان، نخبگان، هنرمندان» به‌صورت ویژه به نقش جوانان، دانشجویان و پژوهشگران و توجه به هنر و هنرمندان دفاع مقدس از جمله نویسندگان و روحانیت در تعمیق، ترویج و نشر فرهنگ دفاع مقدس محور برنامه‌های این روز قرار گرفت.

 

رونمایی از ده‌ها عنوان کتاب در تهران و سراسر کشور از‌ جمله مهم‌ترین برنامه‌های هفته دفاع مقدس سال 1395 است.

نمایشگاه کتاب دفاع مقدس، همانند ادوار گذشته برگزار و در هفتمین دوره به میزبانی مصلای تهران از 60 عنوان کتاب جدید رونمایی شد؛ همچنین پنج هزار عنوان کتاب نیز در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفت؛ علاوه بر این در استان‌های قم و کرمانشاه از 15 عنوان کتاب رونمایی و در استان هرمزگان نیز ویژه‌برنامه «دختران دیروز و امروز» با حضور معصومه آباد نویسنده «من زنده‌ام» همراه با کارگاه نویسندگی برپا شد.   

نشست هم‌اندیشی استادان درس «آشنایی با دفاع مقدس» با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی و آغاز تدوین جلد پنجم «فرهنگ جامع تئاتر دفاع مقدس» از‌ مهم‌ترین برنامه‌های این نمایشگاه اعلام شد.

ایجاد بانک اطلاعاتی برای پژوهشگران انقلاب اسلامی    
دسترسی به مستندات هشت سال دفاع مقدس از مهم‌ترین مبانی تولید آثار ماندگار در این حوزه است؛ بنابراین سردار خضرایی، رئیس باغ موزه دفاع مقدس و ترویج فرهنگ مقاومت در نشست خبری اعلام برنامه‌های این هفته از طراحی دیتا‌سنتر با ظرفیت معادل 540 ترابایت خبر داد. مخاطبان اصلی این منبع اطلاعاتی پژوهشگران و نویسندگان هستند. بانک اطلاعاتی باغ موزه دفاع مقدس نتیجه دو هزار و 500 ساعت جلسه است.     

زنان و ادبیات انقلابی
زنان همواره در طول تاریخ مبارزات انقلاب همچنین در طول هشت سال جنگ تحمیلی از پایه‌های اصلی در تحقق اهداف والای اسلام قلمداد شده‌اند. نقش این قشر بعد از دفاع مقدس نیز در ابعاد مختلف از‌ جمله تولید آثار متنوع ادبی جلوه‌گری کرده است.   
بنیاد آیه‌های ایثار و تلاش با همكاری مركز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری سال 95 چهارمین همایش بین‌المللی شعر زنان عاشورایی و انقلابی را برگزار کرد.

بانوان شاعر در موضوعات زیر اشعار خود را به دبیرخانه ارسال کردند. «توصیف حماسه‌آفرینی حضرت زینب(س) و بانوان عاشورایی: حضرت ام‌البنین(س)، حضرت رقیه(س) ، حضرت سكینه (س)، ام وهب، رباب»،‌ «زنان معاصر و فرهنگ عاشورا، انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی و مقاومت»، «شهدای مدافع حرم حسینی و زینبی در عراق و سوریه و دیگر نقاط جهان» از‌ جمله محور‌های این همایش اعلام شد. چهارمین «اشکواره بانوان» عاشورایی و هشتمین همایش بانوان و دفاع مقدس‌ نیز سال 95 برگزار شد.
 
جشنواره‌ها و کنگره‌ها
پنجمین کنگره شعر فرهنگیاران پاسدار سال 1395 با همکاری مجتمع فرهنگی ولایت بسیج در قم برگزار شد. در این دوره 28 برگزیده در موضوعات «انتظار در مکتب فاطمی(س)»، «ایستادگی و مقاومت فاطمی در برابر تحریف فرصت طلبان»،‌ «بصیرت و دفاع فاطمی از حریم ولایت»، «ساده زیستی و قناعت فاطمی در برابر اسلام اشرافیت» «حجاب در مکتب فاطمی»، «عبادت در مکتب فاطمی» معرفی و تجلیل شدند. در مجموع 275 شاعر در این کنگره حضور داشتند و 751 قطعه شعر به دبیرخانه کنگره ارسال شد.  

سومین جشنواره «اسوه‌های صبر و مقاومت» از سوی سازمان نشر آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس در بهار 95 با محوریت کتاب برگزار شد. در این آئین از کتاب‌های «راه روشن»، «عروس‌های جنگ»، «مروارید‌های هور»، «نقش زنان در تحقق فرایند نوین اسلامی»، «تاثیر بصیرت زنان در روند پیروزی انقلاب اسلامی» و «زنان صبور سرزمین من» رونمایی شد.

چهارمین دوره این جشنواره نیز در آخرین ماه سال با رونمایی از کتاب‌های «کوثریه» «المراه الایرانیه» نخستین «فصلنامه تخصصی زنان و حماسه» و دومین مجموعه شعر زن در دفاع مقدس و دومین مجموعه داستان کوتاه «صریر صبر» برگزار شد.  

نخستین دوره جشنواره ادبی استان قم در موضوع ادبیات پایداری و دفاع مقدس با نام «خط آخر» به کوشش مشترک انجمن علمی ادبیات فارسی دانشگاه قم و اداره حفظ آثار دفاع مقدس استان قم برگزار شد. علاقه‌مندان در بخش‌های مقاله، داستان کوتاه، شعر، خاطرات و عکس به دبیرخانه اثر ارسال کردند.      

نهمین جشنواره داستان انقلاب (جایزه امیرحسین فردی) نیز امسال در چهار محور از‌ جمله مسائل و رویدادهای سال‌های قبل از انقلاب و روزهای پیروزی انقلاب و پس از آن تا امروز همچون دفاع مقدس، كودتای نوژه، حادثه طبس، درگیری‌های كردستان، منافقین، فتنه‌ها و ترورها برگزار شد.

جشنواره شهید حبیب غنی‌پور، در سال 95 تولد شانزده سالگی خود را با معرفی برگزیدگان خود جشن گرفت. تندیس حبیب غنی‌پور در بخش انقلاب و دفاع مقدس به محمد‌رضا بایرامی، نویسنده کتاب «لم‌یزرع»، هادی حکیمیان خالق «برج قحطی»، حمیدرضا شاه‌آبادی، نویسنده‌ «کافه خیابان گوته» و ابراهیم اکبری دیزگاه نویسنده «برکت» رسید.
 
درخشش «لم یزرع» در جایزه کتاب سال            
«لم یزرع» در حوزه ادبیات دفاع مقدس به قلم محمد‌‌رضا بایرامی نظر هیات داوران سی‌و‌چهارمین دوره جایزه کتاب سال را به خود جلب کرد. بایرامی با این اثر تاکید کرد که ادبیات دفاع مقدس ظرفیت‌های پنهان بی‌شماری دارد که با حمایت متولیان و خود‌باوری نویسندگان می‌تواند ارزش‌ها را به شیوا‌ترین شکل منتقل کند.

کتاب و حمایت رسانه‌ها        
تقویت فرهنگ کتابخوانی از‌جمله مهم‌ترین اهداف فرهنگی مسئولان در همه عرصه‌هاست؛ برای نیل به این هدف توجه به بهره‌گیری از قابلیت‌ و ظرفیت‌های دیگر رسانه‌ها ضروری به نظر می‌رسد. برگزاری تئاتر «دختر شینا» در «تماشاخانه سرو» در سال 95 یکی از نمونه‌های این تعامل و همکاری است.   

تبلور نگاه مردمی در کتاب مردمی ایثار       
انتشار مجموعه کتاب‌های مردمی ایثار تبلور فعالیت اجتماعی برای ماندگار کردن ارزش‌های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است. نخستین جلد این مجموعه با عنوان «مردم و ایثار» سال ۱۳۹۴ و دومین جلد با عنوان «قرآن و ایثار» سال 95 با حضور وزیر پیشین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رونمایی شد. مجموعه کتاب‌های مردمی ایثار شامل خاطره و داستانک، انگارانه یا دیدگاه، ادیبانه یا شعر و متن ادبی، دل‌نگاره یا جمله و عبارت و تجسمی است. سومین جلد این مجموعه نیز در دست انتشار است.   

برپایی نخستین فصل مسابقه کتابخوانی «من و کتاب» از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با محوریت کتاب‌های «من انقلابی‌ام»، «عباس‌دست‌طلا» و «راهنمای خانواده» از دیگر رویداد‌های فرهنگی سال 95 است.

جمع‌آوری مستندات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس باید بیش از پیش مورد تاکید و توجه متولیان و  قرار گیرد. مهم‌ترین منبع تغذیه نویسندگان و پژوهشگران مستندات مکتوب و غیر مکتوب اعم از شنیداری و دیداری است. توجه به این مهم در سال‌های آتی شاهد تقویت نشر این حوزه خواهیم بود.