نامه 30 بازیگر زن و تنها 3 سوال

به گزارش خبرنگار بولتن نیوز، مطالب طرح شده در این نامه بسیار قابل توجه و دردناک است و باید از جوانب مختلف مورد بررسی قرار گیرد . حتی می توان آن را هشداری جدی برای متولیان فرهنگ جامعه محسوب کرد لیکن سوای مطالبی که ذکر شد از نظر اینجانب متن نامه مذکور را می توان با سه پرسش ذیل مورد دقت قرار داد :

1- همین چند سال پیش بود که « مرحوم سلحشور » کارگردان نام آشنای سینمای ایران ، طی مصاحبه ای از « فحشا » [4]و « بی بندوباری » در سینمای ایران گلایه کرد وگفت ؛« این سینما مال جمهوری اسلامی نیست و جزئی از جامعه جهانی صهیونیستی است و توسط کمپانی های صهیونیستی اداره می شود.»[5]. من آن ادبیات مرحوم سلحشور را همان موقع هم نپسندیدم و گفتم ایشان می توانست به نحو مطلوب تری طرح موضوع کند. چه بسا لحن تند ایشان باعث شد تا اصل موضوع فدا شود اما از یاد هم نمی بریم که همان وقت پنج تن از ستاره های زن سینمای ایران به او گفتند ؛« ای کاش لطف کنید سینمایی را که خجالت می‌کشیم بگوییم شما را یاد کجا می‌اندازد به حال خود رها کنید، شاید که رستگار شوید و آرامش و صلح و محبت به وجدان نگرانتان بازگردد.» [6] و حتی برخی از آقایان معروف به هنرمندان انقلابی هم به آن مرحوم طعنه زدند و کلا فساد در سینما را رد کردند.[7] در آن زمان هیچ کس به آن حرف ها توجهی نکرد اما امروز 30 بازیگر زن که نمی خواهند نامشان افشاء شود به معاون سیمای صدا و سیما نامه می نویسند و از فساد در سینما و تلویزیون شکایت می کنند! . اکنون سوال این است که در پی این چند سال چه اتفاق تازه ای رخ داده و این سی بانوی محترم که به قول خودشان در شغل مقدس بازیگری مشغول به فعالیت هستند این پنج سال کجا بودند ؟ آن زمان که این بحث درسینمای ایران مطرح شد جز یکی دو بازیگر زن دیگر کسی سخنی نگفت . حالا چه شده که ناگهان این بانوان محترم به فکر اعتراض افتادند؟ آیا « کم کاری » و « بیکاری » می تواند دلیل موجهی باشد؟

2- از سوال فوق ، اگر در حد یک گلایه بگذریم باید بپذیریم فارغ از همه جوانب ، این نامه خود یک دادخواهی نسبت به تمام مسئولین « فرهنگ » جامعه محسوب می شود که باید آن را بسیار جدی تلقی نمود . بدون شک معاون سیمای صدا و سیما به تنهایی متولی فرهنگ این کشور نیست و طرح این نامه برای ایشان خود پرسش برانگیز است اما متولیان اصلی « فرهنگ » ، بخصوص عرصه « رسانه » باید از خود بپرسند ؛کجای مسیرشان کج بود که بار به این مهمی سرمنزل مقصود نرسیده است؟! و ما حق داریم که از این مسئولین محترم بپرسیم ؛ آیا چنین دردنامه هایی فارغ از هرگونه انگیزه سیاسی و .... می تواند در شان نظام جمهوری اسلامی که شما متولی « فرهنگ » آن هستید ، باشد . یک روز « کارگردان » فریاد برمی آورد و روز دیگر « بازیگر » و در این میان « مخاطب » سرگردان ترجیح می دهد که آنتن ها را به سوی « ماهواره » ها برگرداند تا لااقل دلش خوش باشد که محصول «آن طرف آب » ! را می بیند ، نه محصول وطن خود را . شاید اینگونه بتواند برای این تناقض های بی شمار توجیه شایسته تری پیدا کند .

بی گمان مسئولین فرهنگی ما لا اقل در بخش مهمی از مسیر دشوار « فرهنگ » ، راه را به اشتباه رفته اند و از یاد بردند فرمایش رهبری معظم انقلاب را که فرمودند ؛« فرهنگ مثل هواست . انسان وقتى كه اين هوا را استنشاق كرد، با هوايى كه استنشاق كرده و با آن جانى كه گرفته، مى تواند دو قدم بردارد و جلو برود؛ بقيه ى كارها همه برخاسته ى از آن چيزى است كه شما استنشاق كرده ايد. اگر چنانچه يك جايى، هواى مسمومى تزريق بشود، نتيجه اى كه در اندام ها ديده خواهد شد تابع آن مسموميتى است كه در اين هواست. اگر فضا را با دود يا مخدرى تخدير كنند، وقتى شما آن را استنشاق كرديد، رفتار شما متناسب با آن چيزى خواهد شد كه استنشاق كرده ايد؛ فرهنگ يك چنين حالتى دارد. فرهنگ را دست كم نگيريد؛ خيلى مهم است. »[8] و اگر طی این سال ها « فرهنگ » و موضوعات مرتبط با آن را دست کم نمی گرفتیم امروز موضوع « فرهنگ » به دغدغه اصلی و نگرانی اساسی ایشان تبدیل نمی شد. متاسفانه سینما تنها یک بخش از جامعه ما است که از بی برنامگی در « فرهنگ » رنج می برد . آن هم بخشی مهم که از قضا خود باید « فرهنگ ساز» می شد. مظاهر تباهی فرهنگی بخصوص آسیب ها در حوزه « فرهنگ عمومی » در جای جای دیگر این جامعه نیز نمود دارد که اگر آن ها را جدی نگیریم چه بسا چون آواری بر سر خودمان خراب شود . حال سوال این است که چرا بنشینیم و آن روز را به انتظار بایستیم؟! فساد مالی ، فساد اداری ، فساد اخلاقی ، فساد اجتماعی همه و همه بد است اما بدتر این است که خدای ناخواسته فساد دامن هنرمندان و نخبگان و اندیشه سازان ما را بگیرد . از آن روز دوری کنیم .

3- از این دو پرسش اساسی که بگذریم سوال دیگری هم هست که چه بسا اهمیتش از آن دو بیشتر است . اجازه دهید باز هم اشاره ای داشته باشیم به متن همان نامه . این 30 هنرمند محترم کشورمان خواسته یا ناخواسته به نکته ای اساسی اشاره کردند : « ورود سرمایه گذاران خصوصی و اعمال سلیقه غیر اصولی این عده ناآگاه و غیر حرفه‌ای ......»[9] . این یعنی « خصوصی سازی فرهنگ » .! یعنی همان چیزی که از سال ها پیش آموزش و پرورش و سپس دانشگاه ما به آن مبتلا شد و این روزها متاسفانه صدا و سیمای ما هم به همان مسیر می رود . ناگفته پیداست دولتی که ادعای « فرهنگ سازی » و « ارزش محوری » دارد از قضا نباید به این راحتی اختیار « فرهنگ » و واحدهای « فرهنگ ساز » را به بخش « سرمایه » و « ثروت » سپرده شود . اشتباه نشود ، استفاده از ظزفیت های بخش خصوصی بسیار پسندیده است و در قانون اساسی ما هم به آن تصریح شده است اما دست بسته همه چیز را در اختیار بنگاه های « قدرت » و « ثروت » نهادن چیز دیگریست . ما در خیلی از جاها از جمله « بهداشت » ، « درمان » ، « آموزش » و « فرهنگ » خصوصی سازی نکردیم بلکه خود را اسیر قوانین « ثروت » نمودیم . نتیجه این امر آن می شود که مولفه « ثروت » به تنها ملاک حضور افراد در این حوزه ها تبدیل می شود و چون « ثروت » با خود « قدرت » را هم به همراه می آورد ، ناگهان عنان اختیار از دستمان خارج می شود و می بینیم که کارگردان سینمای ما فریاد می آورد ؛ « این سینما مال ما نیست….» و ما کاری از دستمان بر نمی آید . در عوض هنرمندان ما قیافه حق به جانب می گیرند و رسانه های ما تمسخر را در دستور کار خود قرار می دهند و آنگاه روز از نو ، روزی از نو .... تا سالی دیگر و دادخواستی دیگر ....

******

من در مورد این نامه نمی خواهم و نمی توانم قضاوتی بکنم . پاسخ این نامه را هم قطعا خود جناب آقای پور محمدی، لا اقل تا آن حد که مربوط به تلویزیون است خواهند داد اما به گمانم آنچه را که ذکر شد نباید نادیده انگاشت . موضوع « فرهنگ » ، « هنر » ، « سینما » و در کل « رسانه » موضوع اصلی جهان امروز است . تا آنجا که بسیاری از کارشناسان ، جنگ دنیای امروز را «جنگ فرهنگ ها » می دانند . لذا نباید در این دنیای آشفته از موضوعی استراتژیک با نام « فرهنگ » و ابزارهای گسترش و تعالی آن تا این حد غافل بود .

والسلام

*مدرس دانشگاه