شمال در محاصره زباله؛ تعطیلات یا فاجعه زیست‌محیطی؟

گروه اجتماعی: با فرا رسیدن تعطیلات، میلیون‌ها ایرانی چمدان‌ها را می‌بندند و راهی شمال کشور می‌شوند. مقصد اصلی؟ سواحل زیبا، جنگل‌های بکر و آب و هوایی مطبوع که برای لحظاتی کوتاه، زندگی پرشتاب شهری را به فراموشی می‌سپارند. اما این کوچ جمعی به دامان طبیعت، اغلب با جا گذاشتن زخم‌هایی عمیق بر پیکر محیط‌زیست همراه است؛ زخم‌هایی از جنس زباله، بی‌توجهی و بی‌مسئولیتی.

به گزارش بولتن نیوز، در هر تعطیلات طولانی، سواحل دریای خزر و جنگل‌های شمال صحنه‌های تکراری اما دردناک به خود می‌بینند: بطری‌های پلاستیکی، کیسه‌های نایلونی، باقی‌مانده غذا، زغال نیم‌سوخته و حتی وسایل دورریخته‌شده خانگی. این‌ها همه، یادگارهایی‌ست که گردشگران پس از چند روز خوش‌گذرانی به طبیعت می‌سپارند.

کارشناسان محیط‌زیست بارها هشدار داده‌اند که ادامه این روند، می‌تواند اکوسیستم حساس مناطق شمالی را به مرز نابودی بکشاند. اما چرا با وجود هشدارهای فراوان، این روند همچنان ادامه دارد؟

بسیاری از فعالان محیط‌زیست معتقدند که مشکل اصلی، نبود فرهنگ صحیح گردشگری و احساس مسئولیت فردی‌ست. اما واقعیت این است که تنها تکیه بر فرهنگ‌سازی، بدون فراهم آوردن زیرساخت‌های لازم، کارآمد نخواهد بود.

نبود سطل‌های زباله در بسیاری از نقاط گردشگری، نداشتن نیروی نظارتی فعال، و نبود سازوکارهای بازدارنده یا تشویقی، عملاً عرصه را برای بی‌نظمی و تخریب طبیعت باز گذاشته است.

برای مقابله با بحران زباله در مناطق گردشگری، باید به سه محور اصلی توجه جدی داشت:

1. زیرساخت مناسب: در بسیاری از مناطق، گردشگران برای یافتن سطل زباله باید کیلومترها پیاده‌روی کنند. نصب سطل‌های زباله در فواصل مناسب و به‌خصوص در نقاط پررفت‌وآمد، ابتدایی‌ترین و ضروری‌ترین اقدام است.

2. نظارت و کنترل: حضور نیروهای نظارتی آموزش‌دیده که بتوانند به افراد متخلف تذکر دهند یا حتی اعمال قانون کنند، می‌تواند تأثیر روانی و اجتماعی قابل توجهی در کاهش تخلفات داشته باشد.

3. طرح‌های تشویقی: یکی از ایده‌های خلاقانه‌ای که در برخی کشورها نتایج مثبتی داشته، اعطای پاداش نقدی به کسانی‌ست که در پاکسازی طبیعت مشارکت می‌کنند. این طرح می‌تواند با حمایت شهرداری‌ها یا سازمان‌های مردم‌نهاد اجرا شود و انگیزه‌ای قوی برای مشارکت مردمی ایجاد کند.

حفظ طبیعت شمال، تنها وظیفه مسئولان نیست. هر مسافر، هر خانواده، و هر کودک باید بداند که طبیعت ملک شخصی هیچ‌کس نیست، اما میراث همگان است. اگر امروز برای نجات این میراث گامی برنداریم، فردا شاید دیگر چیزی برای دیدن و لذت بردن باقی نماند.

شاید وقت آن رسیده باشد که شعار "طبیعت را همان‌طور که تحویل گرفتید، تحویل دهید" به یک قانون نانوشته اما جاری در فرهنگ سفر ایرانی تبدیل شود.