فرصتی به نام هیئات و مجالس دینی

به استناد منابع معتبر تاریخی برگزاری مجالس دینی و هیئت های عزاداری قدمتی کهن دارد. سنت گریه و سوگواری و بازگویی مصائب و اهداف قیام امام حسین علیه السلام،سنت حسنه ای است که ائمه اطهار آن را پایه گزاری کردند و دیگران را نیز به هرچه باشکوه تر برگزار شدن آن تشویق می کردند.

در این بسط و گسترش مجالس دینی و هیئات مذهبی،ایرانیان همواره جایگاهی رفیع و نقشی چشمگیر داشته اند.اما این امر در عصر ارتباطات تبدیل به پدیده ای شده است که قدرت و وسعت آن بیش از پیش استکبار جهانی را به هراس انداخته است.

این در حالیست که برخی از مسئولین و ارکان هیئات از نقش مهم خود در این عصر غافل هستند.مقام معظم رهبری در دیدار سالیانه خود با مداحان فرمودند:« امروز جامعه‌ی مدّاح کشور، فرصت بسیار بزرگی را در اختیار دارد؛ شما مجالسی تشکیل میدهید؛ جمعیّت‌های بزرگ، گاهی جمعیّت‌های هزاران نفری و غالباً هم جوان جمع میشوند پای منبر شما و پای خواندن شما و مدیحه‌سرایی و مرثیه‌خوانی شما؛ از این فرصت بهتر؟ این‌همه مخاطب، این‌همه دل آماده‌ی شنیدن و نوشیدن، این همه نفوس آماده‌ی تربیت شدن در اختیار شما هستند؛ این فرصت است؛ اِغتَنِمُوا الفُرَص فَاِنَّها تَمُرُّ مَرَّ السَّحاب(1). این فرصت را مغتنم بشمرید؛ از این فرصت بهترین استفاده را بکنید.»(2)

ما نباید از این امر غافل بشویم که در صورت عدم استفاده بهینه از این موهبت الهی ؛قطعا این فرصت تبدیل به تهدید می شود.در ادامه برخی از این آسیب ها که در این موضوع نقش «کاتالیزگر»(3) در تبدیل نعمت به نقمت را دارند را متذکر می شویم:

الف)نگاه بخشی و جزئی به مجموعه هیئات

«کلان نگری»مساله ای است که با فراگیر شدن آن بسیاری از مشکلات حوزه هیئات را مرتفع خواهد کرد.متاسفانه نگاه غالب به هیئت، نگاهی محدود به چهار دیواری حسینیه ای است که در آن مراسم برگزار می شود و این آغاز مشکلاتی است که در ادامه از آن ناگریزیم.از پخش شدن کلیپ های نامناسب با بیانات نسنجیده سخنوران که دستمایه شبکه های معاند می شود تا تیزرهایی از اجرای سبک برخی خوانندگان که به سرعت فضای مجازی را تسخیر می کند.

ب)عدم توجه به الزامات رسانه ای: «رسانه»در دنیای امروزی موقعیتی تعیین کننده پیدا کرده است و انعکاس هر اتفاقی در دنیا با ابزار رسانه کار سختی به نظر نمی رسد. کافیست کلیپ هایی که از بخش های مختلف هیئت در فضای مجازی منتشر می شودرا با دقت مرور کنیم و ببینیم چه فضایی برای کسانی که با این فضا آشنا نیستند ترسیم می کند. طبق یک نظرسنجی محدود بیش از 85% از شرکت کنندگان در این نظرسنجی«گریه کردن،روضه شنیدن،سکوت شرکت کنندگان و پاک بودن جهت شرکت در هیئت» را ذهنیت خود از هیئت معرفی کردند.حال اینکه کارکردهای هیئت فرا مراسمی است؛از شرکت در جریانات انقلابی گرفته تا برگزاری نشست های علمی،آموزشی و فعالیت های خیریه ای و میزگرد های تئوری پردازی و دیگر کارکردها که در این مجال نمی گنجد.

ج)عدم نظارت بر ارکان هیئت:

«حراست از نیروهای مداح و سخنران» مطالبه دیگری بود که رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای ستاد مرکزی هیئت رزمندگان اسلام مطرح کردند.

«مسئله‌‌ی تربیت نیروها یا حراست از نیروهای گوینده و خواننده از خطاها و اشتباهات است؛ این خیلی مهم است. واقعاً یکی از گرفتاریهای ما این است؛ حالا اسم مدّاحها بد در رفته، مخصوص مدّاحها نیست، مدّاح و غیر مدّاح ندارد. از کسانی که در این ماجرای منبر رفتن و از عاشورا خواندن وارد بوده‌‌اند - اعم از مدّاح و منبری و مانند اینها - مواردی دیده شده که حرفهای نامناسبی از اینها صادر شده. یک وقت حالا من و شما نشسته‌‌ایم، یک حرف غلطی هم از دهان بنده می‌آید بیرون، چیزی نیست، [چون] دو نفر پهلو هم نشسته‌‌اند، مهم نیست؛ یک وقت نه، ما هزار نفر، ده هزار نفر، گاهی پنجاه هزار نفر مستمع داریم، گاهی این جمعیّت تبدیل میشود به جمعیّتهای میلیونی به‌‌خاطر انتشار؛ اینجا باید محاسبه بشودکه تأثیر یک حرف غلط و نامناسب بر روی ذهن مخاطب چیست. یک عدّه‌‌ای همان حرف غلط را قبول میکنند، و یک معرفت غلطی پیدا میکنند؛ یک عدّه‌‌ای آن را استنکار میکنند و این استنکار موجب میشود که از اصل دین زده بشوند؛ بین کسانی و کسانی سرِ این حرف اختلاف میافتد؛ ببینید، از چند جهت مجاری فساد به‌‌وجود می‌آید برای یک حرف غلطی که یک نفر میزند.»(4)

د)اتصالی که بین روضه ها و تحولات امروز جهان اسلام نیست:

بزرگان بارها و بارها تاکید کرده اند که هدف از روضه خوانی فقط گریه و تباکی نیست هر چند که ارزش اشک و گریه بسیار بالاست اما نبایستی به همان اکتفا کرد.«امام صادق علیه السلام از (فُضیل ) پرسید:آیا (دور هم ) مى نشینید و از حدیث و سخن ما مى گویید؟گفت : آرىفرمود: اینگونه مجالس را دوست دارم ، پس امرِ (امامت ) ما را زنده بدارید. خداى رحمت کندکسى را که امر و راه ما را احیا کند.»(5) اهل بیت از ما نتیجه گیری و عبرت گرفتن می خواهند نه صرفا گریه که کوفیان بسیار بر کسی که خود او را به مسلخ شهادت بردند ناله و گریه کردند.پرداختن به تحولات جهان اسلام و شناخت شمر و یزید زمان از اولویت های روضه خوان ها و سخنوران است.«هیئتها نمیتوانند سکولار باشند؛ هیئتِ امام حسینِ سکولار ما نداریم! هرکس علاقه‌‌مند به امام حسین است، یعنی علاقه‌‌مند به اسلام سیاسی است، اسلام مجاهد است، اسلام مقاتله است، اسلام خون دادن است، اسلام جان دادن است؛ معنای اعتقاد به امام حسین این است. اینکه آدم در یک مجلس روضه یا هیئت عزاداری مراقب باشد که مبادا وارد مباحث اسلام سیاسی بشود، این غلط است. البتّه معنای این حرف این نیست که هر حادثه‌‌ی سیاسی در کشور اتّفاق میافتد، ما باید حتماً در مجلس روضه آن را با یک گرایش خاصّی - حالا یا این طرف، یا آن طرف - بیان کنیم و احیاناً با یک چیزهایی هم همراه باشد؛ نه، امّا فکر انقلاب، فکر اسلام، خطّ مبارکی که امام (رضوان الله علیه) در این مملکت ترسیم کردند و باقی گذاشتند، اینها بایستی در مجموعه‌‌ها و مانند اینها حضور داشته باشد.»(6)

1-مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۱۴۲ (با اندکی تفاوت) «فرصتها را مغتنم بشمارید چرا که مانند ابر در حال گذر است»

2-۱۳۹۴/۰۱/۲۰ بیانات در دیدار مداحان اهل‌بیت علیهم‌السلام

3-کاتالیزگر ماده ایی است که سرعت واکنش شیمیایی را افزایش می‌دهد.

4- ۱۳۹۲/۰۸/۲۰بیانات در دیدار اعضای ستاد مرکزی هیئت رزمندگان اسلام‌

5- وسائل الشیعه ، ج 10، ص 392 : قال الصادق علیه السلام لِلفُضَیل :تَجلِسُونَ وَ تُحَدِثُونَ؟ فَقالَ: نَعَم، قالَ: اِنَ تِلکَ المَجالِسَ اُحِبُها فاءَحیُوا اَمرَنا، فَرَحِمَ اللهُ مَن اَحیاَمرَنا

6- بیانات در دیدار اعضای ستاد مرکزی هیئت رزمندگان اسلام‌