نمایشی دردناک از مدیریت مرگ‌آفرین
به گزارش بولتن نیوز به نقل از ایران، راه باریک بود و ازدحام بیش از اندازه. یک میلیون حاجی در مسیر رمی جمرات لبیک می‌گفتند که آن اتفاق هولناک افتاد. جمعیت در چشم به هم زدنی سیل شد و لبیک‌ها ناتمام ماند. روزنامه گاردین در تشریح این واقعه نوشت: «فاجعه حج امسال در عربستان سعودی بار دیگر پرسش «ایمنی جدی» در مناسک حج را پیش روی مقامات این کشور قرار داده است.
این فاجعه جزو بدترین فاجعه‌هایی بود که در 25 سال اخیر در حج و در طول مراسم رمی جمرات که نمادی از پرتاب سنگ به شیطان در منا است، در خارج از شهرمقدس مکه رخ داد. برخی از زائران می‌گویند از شلوغی و بی‌نظمی مراسم پرتاب سنگ به شیطان می‌ترسند. آنها از بی‌تجربگی پلیس و ضعف سازماندهی در مراسم رمی جمرات شکایت دارند و این در حالی است که وزیر بهداشت عربستان «خالد الفالح» انگشت اتهام را به سوی کشته‌ها نشانه گرفته و گفته است زائران در اثر بی‌انضباطی و عمل نکردن به دستورالعمل پلیس دچار حادثه شده‌اند اما شاهدان فاجعه منا با ادعاهای وزیر بهداشت عربستان مخالف هستند.»
جالب اینکه رسانه‌ها و مقامات عربستانی و برخی رسانه‌های هوادارشان در منطقه درست زیر نگاه رسانه‌های بزرگ دنیا، شبکه‌های اجتماعی و بیش از همه خود زائرانی که درگیر فاجعه بودند، برای شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت به فرافکنی پرداختند. العربیه ابتدا ادعا کرد 300 زائر ایرانی خلاف جهت جمعیت حرکت کرده و این حادثه را رقم زده‌اند. اما بلافاصله متوجه شدند که اثبات چنین ادعای بی‌پایه‌ای سخت است هرچند نمی‌توانستند از مقصر دانستن ایرانیان هم براحتی بگذرند.
بنابراین به شکلی مبهم از زبان مسئولان عربستان عنوان شد «در کل ایرانیان مقصر هستند.» بعد انگشت اتهام به سوی زائران آفریقایی نشانه رفت. شاید به این امید که هیچ نهاد و مرجعی نتواند از آنها دفاع کند.
تئوری بعدی رعایت نکردن قوانین انضباطی حج از سوی کلیه زائران می‌توانست باشد که با انتقاد تندی از سوی کشورهای اسلامی رو به رو شد و درنهایت وقتی که هیچ راهی نماند نظریه مشیت الهی به رسانه‌های عربی راه پیدا کرد.
روزنامه گاردین انگلیس در گزارش خود از فاجعه پنجشنبه هفته گذشته منا آورده است: «یکی از شاهدان عینی که عنوان می‌کند شانس برای زنده ماندن با او یار بوده می‌گوید: جمعیت زیاد بود. یکی از مقامات سعودی با تعداد بسیار زیادی پلیس و نیروی امنیتی وارد مراسم شد و مردم ناخواسته از این حرکت ترسیدند. جمعیت موج برداشت و در آن مسیر باریک و مملو از حجاج خیلی‌ها زیر دست و پا ماندند. صحنه باورکردنی نبود. انگار سیل آمده و آدم‌ها برای زنده ماندن و رهایی خود از خفگی دست و پا می‌زدند.»
شاهد عینی حادثه منا برای گاردین توضیح می‌دهد: «بعد از این ماجرا نیروهای پلیس و ارتش که در صحنه بودند آنچنان که باید و شاید فعالیت چشمگیری نداشتند و امداد با تأخیر چند ساعته صورت گرفت. من با چشم خود دیدم که وقتی روی کسانی که احتمال داده می‌شد مرده‌اند، آب پاشیده شد برخی از آنها به هوش آمدند.
بنابراین اگر امداد‌رسانی با سرعت انجام می‌شد حتماً از تعداد قربانیان حادثه کاسته می‌شد. تراکم و ازدحام بسیار زیادی در رمی جمرات حاکم بود. پلیس تمام ورودی و
خروجی های منطقه را بسته بود و هر بار تنها به یک گروه کوچک اجازه شرکت در مراسم داده می‌شد.»
«احمد ابوبکر» که اهل لیبی و 45 ساله است به روزنامه گاردین گفته همراه با مادرش خود را از معرکه نجات داده است. او می‌گوید: من اجساد، مجروحان و کسانی را که در حال خفگی بودند در مقابل چشمانم دیدم. ما قربانیان را به کمک پلیس‌های جوان که اغلب بی‌تجربه بودند از مهلکه دور کردیم. مأموران پلیس هیچ سازماندهی و تجربه‌ای برای آنچه در حال وقوع بود نداشتند. آنها حتی نمی‌دانستند جاده‌ها و مکان‌های ایمن در اطراف رمی جمرات کجاست.» گاردین می‌نویسد احمد ابوبکر در حالی این روایت را برای ما بازگو می‌کرد که تمام شاهدان عینی در اطرافش با سر حرف‌های او را تأیید می‌کردند.
در واکنش به بیتدبیری و بی‌نظمی سعودی‌ها در پیشگیری و مدیریت این حادثه ناگوار، وزارت کشور عربستان ادعا کرد 100هزار پلیس را برای حفظ ایمنی حج و مدیریت ترافیک و جمعیت، مأمور کرده است و برای استراحت زائران در منا نیز اردوگاهی از چادرهای نسوز برپا کرده که گنجایش 2 میلیون نفر را داشته است.
در مقابل این ادعا عرفان علوی از بنیانگذاران بنیاد تحقیقات میراث اسلامی مکه به یک رسانه بین المللی با صراحت گفته است که با وجود تعداد انبوهی از مأموران پلیس، هیچ یک از آنها برای برقراری ارتباط با زائران بدرستی آموزش ندیده بودند و اکثرشان حتی فاقد مهارت‌های کلامی بودند.
یک شاهد 39 ساله مصری به نام «محمد حسن» نیز با ابراز نگرانی از تکرار دوباره چنین حادثه‌ای می‌گوید: «در این مراسم شما می‌توانید سربازان زیادی را ببینید که در یک مکان جمع شده‌اند و هیچ کاری نمی‌کنند.»
او همچنین ادعا کرد زمانی که از مردان امنیتی خواست تا جسد یک مصری را شناسایی کنند، به دلیل مصری بودن به او توهین کرده‌اند. هرساله عده زیادی از جوانان جویای کار مصری راهی عربستان می‌شوند که همواره از تحقیر و توهین پلیس و مسئولان عربستانی شکایت دارند.
محمد حسن می‌گوید: «چرا آنها ما را تحقیر می‌کنند؟ ما به عنوان زائر به عربستان آمده‌ایم و هیچ درخواستی نداریم. نیروهای امنیتی با عصبانیت جاده‌ها و خیابان‌ها را سازماندهی می‌کنند. شاهدان تأکید می‌کنند، حتی قبل از تراژدی رمی جمرات در روز پنجشنبه، زائران از نبود سازماندهی در مسیر منا شکایت
کرده بودند.»
فاجعه روز پنجشنبه آن سوی پل‌های پنجگانه جمرات رخ داد؛ مجموعه پل هایی که در دهه‌های گذشته با هزینه‌های بیش از یک میلیارد دلار ساخته شده است. پل جمرات تقریباً یک کیلومتر طول دارد و اجازه می‌دهد تا 300هزار زائر یک ساعت برای انجام مراسم روی آن در برابر دیوار بایستند و سنگریزه پرتاب کنند. سخنگوی وزارت کشور عربستان «منصور الترکی» در این باره گفته است: «حادثه در تقاطع دو خیابان و در جایی اتفاق افتاد که تعداد زیادی از زائران به‌صورت همزمان در حال حرکت بودند. گرما و خستگی موجب شد تعداد زیادی قربانی شوند.»
یکی از زائران مصری به نام احمد که نخواسته نام خانوادگی‌اش در گفت‌و‌گو با گاردین فاش شود، می‌گوید: «زائران هیچ تقصیری نداشتند.عربستان سعودی هزینه‌های زیادی را در حج صرف می‌کند اما هیچ گونه سازماندهی ندارد. آنها می‌توانستند یک مسیر را برای رفت و یک مسیر را برای بازگشت اختصاص دهند. اگر تنها یک مأمور پلیس ابتدای جاده ایستاده بود و زائران را سازماندهی می‌کرد هیچ یک از این اتفاق‌ها نمی‌افتاد.
گاردین در پایان گزارش خود نوشت: مراسم رمی جمرات روزهای جمعه و شنبه نیز ادامه پیدا کرد اما زائران بسیاری نگران تکرار تراژدی مرگ و میر پنجشنبه بودند.
همچنین رسانه‌های ایتالیایی فاجعه منا را ناشی از بی تدبیری دولت سعودی ارزیابی کردند. تمام بخش‌های خبری رادیو و تلویزیون دولتی و خصوصی ایتالیا در نخستین روز فاجعه با نشان دادن صحنه‌هایی از کشته شدن صدها زائر حج در منا، بروز این حادثه را نتیجه بی‌مسئولیتی سعودی‌ها دانستند.
دو نفر از نجات یافتگان فاجعه منا در گفت‌و‌گو با خبرگزاری آسوشیتدپرس، عنوان کردند که حادثه زمانی رخ داد که دو موج پرجمعیت حجاج در محل حادثه از روبه‌رو با یکدیگر با هم برخورد کردند. عده‌ای قصد ورود به محل رمی جمرات را داشتند و عده ای قصد خروج از این محل را که با یکدیگر برخورد کردند.
عبدالله لطفی، حاجی 40 ساله مصری، درباره این حادثه به آسوشیتدپرس گفته است: «من دیدم که عده‌ای با برخورد با کسانی که روی ویلچر بودند به زمین افتادند و پشت سر آنها عده بیشتری زمین خوردند. حجاج در این شرایط از روی هم بالا می‌رفتند تا بتوانند
نفس بکشند.
وضعیت شبیه به موج بود، لحظه‌ای به جلو می‌رفتیم و لحظه‌ای دیگر بی‌اختیار به عقب رانده می‌شدیم. برخورد دو گروه از حجاج هرگز نباید روی می‌داد و در این زمینه هیچ آمادگی در میان مسئولان سعودی حاضر در صحنه
وجود نداشت.»
اسماعیل حمبا، حاجی 58 ساله نیجریه‌ای نیز در توصیف زمین خوردن افراد و لگدکوب شدن آنها به این خبرگزاری می‌گوید: «این صحنه واقعاً ترسناک بود.»
همچنین روزنامه دیلی تلگراف انگلستان بلافاصله پس از فاجعه در گزارشی فاش کرد: مقامات سعودی با استفاده از سیستم پیچیده آماری رایانه‌ای می‌توانستند مانع بروز حادثه مرگبار در منطقه شوند.
این روزنامه نوشت: درحالی که متخصصان ایمنی می‌گویند هنوز خیلی زود است که بتوان دلایل حادثه روز پنجشنبه را مشخص ساخت، اما این حادثه احتمالاً سؤالاتی را در مورد نحوه مدیریت جمعیت عظیم مسلمانان که هرساله برای برگزاری مراسم حج به عربستان سعودی می‌آیند، ایجاد خواهد کرد. این حادثه مرگبار در خیابان شماره 204 که یکی از دو محل اصلی ورودی از منا به طرف جمرات است، رخ
داده است.
حادثه هولناک منا بار دیگر نشان داد پول و میزان ثروت یک کشور هیچ ارتباطی به شایستگی و توسعه فکری، مدیریتی و در یک کلمه توسعه انسانی ندارد. فاجعه عربستان نمایشی بی‌نقص از بیتدبیری و عقب ماندگی بود.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
حیف از آن کعبه نور . 
