صداهایی در مشهد که کسی نمی‌شنود ...

به گزارش بولتن نیوز به نقل از خبرنگار میراث فرهنگی ایسنا،‌ بافت تاریخی اطراف حرم مطهر امام‌رضا (ع) در مشهد مقدس دیگر مانند گذشته نیست و بیش از 80 درصد بافت‌اش تخریب شده است، تا هتل‌ها و مراکز اقامتی ایجاد شوند، حتی گاهی اوقات خانه‌های بزرگ و تاریخی را که می‌توانند با مرمت به هتلی زیباتر از آسمان‌خراش‌ها تبدیل کنند، تخریب می‌کنند و تلاش دارند تا با الهام از معماری گذشته خانه‌ای با سبک قدیمی سرپا کنند و حالا نوبت دو بنای دیگر یعنی «کوزه کنانی» و «عزیز‌الله اُف» است تا با تخریب به آسمان‌خراش‌هایی بزرگ تبدیل شوند ...

در تخریب خانه‌های تاریخی که در سال‌های گذشته در این محدوده صورت می‌گرفت نه صدایی بلند می‌شد و نه اعتراضی بود، اما پس از گذشت این سال‌ها بالاخره دوستداران میراث فرهنگی مشهد نسبت به این تخریب‌ها و بی توجهی‌ها واکنش نشان می‌دهند.

و در یکی از این واکنش‌ها اعضای شورای راهبردی معماری و شهرسازی پژوهشکده ثامن، سید مهدی حجت، سیدمحمد بهشتی، لادن اعتضادی، زهرا اهری، مهرداد قیومی، کامبیز حاجی قاسمی و محمدرضا رحیم‌زاده در نامه‌ای به علی‌رضا رشیدیان، ‌استاندار خراسان رضوی از وی خواسته‌اند ادامه‌ی تخریب‌ها در این بافت را متوقف و از بافت‌ تاریخی مشهد محافظت کند.

در این نامه آمده است: «همه‌ کسانی که دغدغه‌ تداوم هویت بی‌همتای شهر مشهد را دارند، در این اوضاعِ نابسامان پیش آمده در کانون مرکزی شهر که ناشی از مداخلاتِ هویت‌زدایِ دهه‏‌های اخیر بوده است، متفق‌اند که پاس‌داشتِ اندک بناهای تاریخی برجای‌مانده در این شهر، به خصوص در بافت پیرامون حرم مطهر رضوی، کمترین انتظاری است که می‌توان از مدیران ملی و استانی به مثابه شرط لازم و نه کافی احیای بافت انسانی و فرهنگی و تجلی دوباره‌ی معنویت و قداست حرم مطهر رضوی در ساحات و شئون این کانون مقدس جهان اسلام داشت.

یقیناً اگر این امر به درستی تدبیر و به آن اهتمام نشود، به سبب نبود حداقل نشانه‌های تاریخی، ناگزیر گسیختگی ماهوی شهر و بافت پیرامون حرم مطهر را رقم می‌زند، بدیهی است که این گسست کالبدی، گسست‌های اجتماعی و آسیب‌های اعتقادی عمیقی را به دنبال خواهد داشت و نتیجه‌ی آن نیز تا سده‌ها باقی خواهد ماند. روشن است که اگر اکنون در این کار موفق نشویم آیندگان چه قضاوتی در باره‌ی ما خواهند داشت.

مشهدالرضا(ع) اکنون جز اندکی از بناها و بافت‌های ارزشمند تاریخی خود را که تجلی باورهای ایرانیان به ولایت و تشکیل یک کانون دینی و تبلور آن در قالب مدنیتی بر اساس معنویت اوست و حاصل تداوم تجربه‌ی طولانی زیست در آن است، در اختیار ندارد اما شوربختانه در این سال‌ها علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته، همین بقایای اندک نیز یک به یک با بهانه‏های مختلف محکوم به زوال می‏‌شوند.

تخریب این یادگارانِ مشهدِ تاریخی، به‌دیگر سخن، نابودی شواهد تاریخ ارادت زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی، بر اثر قصور و توجه نکردن کافی مسئولان در سال‌های گذشته اخیراً به خروج آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی منجر شده است، آن هم در مقطعی که دیدگان جهانی در پی انتخاب مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال۲۰۱۷، نظاره‌گر اقدامات ما در گرامیداشت میراث فرهنگی و تمدنی این شهر است.

تخریب خانه‌ی «اسماعیلی» در اوایل سال جاری، رأی دیوان عدالت اداری مبنی بر خروج خانه‌ی «کوزه‌کنانی» از فهرست آثار ملی (که اکنون در مرحله‌ی تجدید نظر نهایی است) و خروج قریب‌الوقوع سرای «عزیزالله‌اف» از این فهرست تازه‌ترین پیامدهای این کم‌توجهی است.

از جنابعالی که به باور ما دغدغه‌ی این امر را دارید، صمیمانه استدعا داریم با تدبیر ویژه علاو ه بر دفاع از ساحت هویت تاریخی و فرهنگی شهر مقدس مشهد، به ویژه بافت فرهنگی و کالبدی پیرامونی حرم مطهر، از خروج خانه‌ی تاریخی «کوزه‌کنانی» (پرونده در آخرین مرحله تجدید نظردر دیوان عدالت اداری) و سرای تاریخی «عزیزالله‌اف» (تشکیل دادگاه اول) جلوگیری کنید و به این ترتیب علاقمندان و دلبستگان به تاریخ و فرهنگ این شهر را از این غصه و نگرانی برهانید.»

به گزارش ایسنا، در ادامه‌ی این اعتراضات حتی جمعی از دانشگاهیان مشهد مقدس نیز در نامه‌ای سرگشاده خواستار توجه و حفاظت از بافت تاریخی مشهد مقدس شدند.

در این نامه نیز آمده است؛«در زمانه‌ای که صدای هویت‌خواهی از هر سو بلند است و سودای بازگشت به خویشتن هم، افسوس است و درد که هر بار خاطرمان، از خبرِ خراب‌شدنی ناآرام شود. خاطری که به خاطره‌های شهر خوش است. خاطره‌هایی که راویِ سرگذشتِ شهر هستند و میراثی میان نسلی، شگفتا که چگونه به خودمان اجازه می‌دهیم که آیندگان را از این ثروت محروم کنیم و شهر را هر روز با خودش غریبه‌تر.

در میان بهت و افسوس اما پر امید، امضاءکنندگان این نامه بنا بر ندای وجدان و رسالت حرفه‌ای خود، با هدف پاسداری از ارزش‌های فرهنگی و تاریخی مشهد، ‌پایتخت معنوی ایران و در راستای حفظ و نگهداری بناهای ارزشمند تاریخی آن به صراحت اعلام می‌کنیم که دو بنای تاریخی خانه‌ی «کوزه کنانی» (به ثبت شماره 9252 به تاریخ 14 تیر ماه 82) و سرای «عزیز‌الله اُف» (به شماره ثبت 4030 به تاریخ 10 مهر 80) از نظر تاریخی و شئون ملی واجد اهمیت هستند، تاکید بر صیانت از آن‌ها را مطالبه می‌کنیم.»