تغییرات نا عادلانه در معماری خانه های سنتی با برداشت اشتباه از معماری مدرن

گروه میراث فرهنگی - خانه یکی از مباحث مهم در معماری ما میباشد که کمتر به آن پرداخته شده است. نیاز به خانه در این زمان خیلی احساس میشود و میبایست با شناخت معماری گذشته و تطبیق آن با معماری معاصر این نیاز را برطرف کرد. از جمله خصوصیات خانه‌های قدیمی در بیشتر شهرهای ایران مساحت زیاد آن‌هاست. سبک معماری آنها نیز به این صورت است که از دو قسمت اندرونی و بیرونی تشکیل شده‌اند.

به گزارش بولتن نیوز، رنگ‌های به کار رفته در تزیینات ساختمان‌ها متأثر از ویژگی‌های اقلیم گرم و خشک بوده‌اند. مصالح ساختمان‌ها، علاوه بر توانایی‌های سازه‌ای و توجه به مسائل اقتصادی و تأمین مصالح از نقاط نزدیک، بهترین شکل بهره‌برداری از انرژی محیط را نشان می‌دهند.

واژه خانه که امروز مصطلح است در گذشته به اتاق اطلاق میشده است، اتاق را (وستاخ) یا گستاخ یا وثاق می نامیده اند و از واژه سرا به جای کلمه خانه در اصطلاح امروز آن ،استفاده میکردند.کهن ترین خانه سازی ها در جهان تا به امروزدر گنج دره کرمانشاه یافت شده است که پیشینه آن به ده هزارو پانصدسال پیش می رسد. آثار یکی از کهن ترین خانه سازی ها در سرزمین ایران که از هشت هزار سال پیش به جامانده در پیرامون بویین زهرا در تپه زاغه یافت شده است.طرح معماری خانه هایشان نشان دهنده هماهنگی کامل آنها با نیازهای مردم آن زمان می باشد.این خانه ها الگوی درونگرا داشتند و نشان میدهد این ویژگی ها تا چه اندازه در معماری ما ریشه دارد.

زندگی در خانه های سنتی امکان آسایش بیستری به مردم میداد. قسمت محرمانه مثل اندرونی را بسیار خوشایند میساختند تا در آن آرامش و نشاط پیدا کنند.امروز توجهی به لزوم این آرامش نمیشود و حتی برخی مردم از اینکه در خانه های سنتی فضاهای خدماتی با فضای زندگی فاصله داشته انتقاد میکنند.

درمورد جای آشپزخانه گفته میشود که در گذشته، در تابستانها از آشپزخانه کمتر بهره گیری می شده است و در سرار روز کمتر خوراک پختنی میخوردند و بیشتر،خوراکیهایی مانند کشک و خیارو امثال آن میخوردند. ولی در زمستان از آشپزخانه بیشتر استفاده میشد و چون اتاقهای زمستانی در بخش شمالی و غربی میانسرای خانه جای میگرفتند پس همانجا هم بهترین جا برای آشپزخانه بوده است.

امروزه به آشپزخانه که به برداشتی میتوان آن را قلب خانه دانست نمیشود. آشپزخانه باید دارای حریم و ویژگی هایی باشد که بانوی خانه در آن احساس امنیت کند. این امنیت و در دید عموم نبودن فقط مختص به معماری اسلامی نیست و خانه های ایرانی از قبل از اسلام نیز این ویژگی را داشتند.دوری آشپزخانه ها از فضای اندرونی باعث میشد بو های ناخوشایند و صداهای مربوط به حریم این فضا به قسمت های دیگر خانه تجاوز نکند.

در معماری امروز که برداشتی اشتباه از معماری مدرن است توجهی به اصل خانواده در خانه ایرانی نمیشود و به طور افراط گونه ای اکثر نکات قوت معماری سنتی مانند آرامبخشی قسمت اندرونی ( نشیمن) حذف شده و خانه فقط جنبه مکانی برای استراحت به خود گرفته و در بسیاری مواقع به دلیل زندگی در جامعه امروزی افراد خانواده کمتر به مکانی همچون نشیمن نیاز پیاده میکنند و خبری از شور زندگی که از خانه های سنتی سراغ داریم نیست.

منابع:

کتاب معماری ایرانی

www.hamshahrionline.com