چالش‌ها و فرصت‌های لغو تحریم‌ها برای اقتصاد ایران

گروه بین الملل، یک اندیشکده آمریکایی به کاخ سفید توصیه می‌کند که لغو تحریم‌ها می‌تواند بهترین تضمین‌کننده دیپلماسی هسته‌ای باشد زیرا انگیزه‌های محکمی برای عمل ایران به تعهداتش فراهم می‌کند و از سوی دیگر هشدار می‌دهد که اگر ایران از توافق تخلف کند، تحریم‌ها دوباره اعمال خواهد شد.

به گزارش بولتن نیوز، اندیشکده مرکز امنیت نوین آمریکا با انتشار گزارشی راهبردی به قلم الیزابت روزنبرگ، و دکتر سارا وخشوری به بررسی نحوه لغو تحریم‌های بین‌المللی اعمال‌شده علیه ایران و تأثیر آن بر اقتصاد این کشور پرداخت و لغو تحریم‌ها را عاملی اساسی برای حفظ توافق احتمالی هسته‌ای عنوان کرد. «الیزابت روزنبرگ»، عضو ارشد و مدیر کنونی برنامه انرژی، اقتصاد و امنیت مرکز امنیت نوین آمریکاست. دکتر «سارا وخشوری»، رئیس مؤسسه بین‌المللی "اس. وی. بی. انرژی اینترنشنال” است؛ این مؤسسه مشاوره‌ای در حوزه انرژی‌های استراتژیک فعالیت دارد و در واشنگتن دی. سی مستقر است.

 

■ نگاهی اجمالی به موضوعات مطرح‌شده در گزارش اخیر مرکز امنیت نوین آمریکا ■

«الیزابت روزنبرگ» و دکتر «سارا وخشوری» در گزارش حاضر به بررسی این موضوع می‌پردازند که نحوه لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران چگونه پیش خواهد رفت و این امر چه اثراتی بر چشم‌انداز اقتصادی ایران، به‌ویژه بخش انرژی این کشور خواهد داشت. این گزارش پیشنهاد‌هایی را برای سیاست‌گذاران در خصوص تعیین نحوه رفع و لغو تحریم‌ها و جهت‌دهی به این فرآیند ارائه می‌دهد تا اعتبار توافق هسته‌ای را افزایش داده و انگیزه‌های کافی را برای ایران فراهم آورد که به تعهدات خود در توافق پایبند بماند.

 

■ توافق هسته‌ای منافع اقتصادی بسیاری برای ایران به همراه خواهد داشت ■

جامعه بین‌المللی خود را برای امضاء توافق هسته‌ای با ایران آماده می‌کند؛ توافقی که به موجب آن ایران محدودیت‌هایی بر فعالیت‌های غنی‌سازی خود اعمال خواهد کرد و آمریکا و دیگر کشورها نیز بخش عمده‌ای از تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور را لغو خواهند کرد. حذف پیچیده‌ترین و گسترده‌ترین سیستم تحریم‌های چندجانبه اقتصادی، سود و منافع یکباره بسیاری را برای ایران به همراه خواهد داشت. با این حال، با توجه به دشوار بودن ازسرگیری روابط تجاری و حقوقی میان ایران و نظام مالی جهانی، فرایند رفع تحریم‌ها آسان و آنی نخواهد بود. لغو تحریم‌ها مستلزم همکاری‌های دقیق بین‌المللی و توسعه قابل‌توجه به سمت بخش خصوصی است. این امر برای اعتبار توافق هسته‌ای و برای تأمین انگیزه‌های لازم برای پایبندی مداوم ایران به تعهداتش لازم و ضروری است. آمریکا و متحدانش نیز باید به روشنی مشخص کنند که اگر ایران از توافق تخلف کند، روابط از بین رفته و تحریم‌ها مجدداً اعمال خواهد شد.

 

■ سرازیری سرمایه‌گذاران خارجی به بازار ایران پس از توافق هسته‌ای ■

فرصت‌های اقتصادی مرتبط با ورود دوباره ایران به نظام مالی جهانی و تجارت گسترده اهمیت قابل‌توجهی برای ایران و تعداد بسیاری از شرکای اقتصادی در سراسر دنیا دارند. ایران، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انرژی در جهان، خواهد توانست تجارت انرژی خود را طی چند سال آینده دست‌کم تا دو برابر افزایش دهد و احتمالاً پروژه عظیمی برای گسترش بخش تولید خود آغاز خواهد کرد که بر توسعه گاز طبیعی در بلندمدت و محصولات تصفیه‌شده نفت‌خام و صادرات مواد پتروشیمی متمرکز خواهد بود. بخش بانکداری ایران دوباره به نظام مالی جهانی متصل خواهد شد و سرمایه‌گذاران بسیاری در بخش‌های مختلف اقتصادی به ایران سرازیر خواهند شد. شرکا و سرمایه‌گذاران بالقوه در اروپا، آسیا و خاورمیانه اولین کسانی خواهند بود که وارد بازار ایران می‌شوند و سرمایه‌گذاران آمریکایی، به دلیل محدودیت‌های شدید تحریم‌های آمریکا، در حاشیه قرار خواهند گرفت.

 

■ سرمایه‌گذاران گام‌های آهسته‌ای در ورود به بازار ایران خواهند برداشت ■

پیوستن دوباره ایران به اقتصاد جهانی سریع و آسان رخ نخواهد داد، و این امر اعتبار توافق احتمالی میان ایران و طرفین خارجی (آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین یا همان گروه ۱+۵) را در بوته آزمایش قرار خواهد داد و احتمالاً سرعت و مقیاس روند پیوستن ایران به اقتصاد جهانی برای این کشور رضایت‌بخش نخواهد بود. مقامات بر سر تاریخ‌هایی برای لغو یا تعلیق تحریم‌ها به توافق خواهند رسید اما بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی در ورود به بازار ایران احتیاط را شرط عقل خواهند دانست و گام‌های آهسته‌ای خواهند برداشت تا اگر توافق هسته‌ای شکست بخورد و تحریم‌ها دوباره اعمال شوند، سرمایه‌هایشان را از دست ندهند و هدف تحریم‌ها واقع نشوند.

 

■ چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی بخش خصوصی اقتصاد ایران ■

بخش خصوصی شاهد فرصت‌های سرمایه‌گذاری جذاب و بشماری در بخش‌های انرژی، تولید، کالا و خدمات و حوزه‌های دیگر ایران خواهد بود. با این حال، خطر شکست مذاکرات و عدم دستیابی به توافق هسته‌ای، نگرانی درباره دخالت ایران در ناپایداری‌های منطقه‌ای، و فساد در ایران به‌خصوص مربوط به دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، خطراتی را برای کسب‌وکار به همراه دارد. از طرفی هم، عدم حضور بسیاری از شرکت‌های جهانی در ایران در چند سال گذشته به علت تحریم‌های شدید اقتصادی، و همچنین ثبت قراردادهای جدید، پروتکل‌های سرمایه‌گذاری و محصولات بیمه یا تمهیدات خودبیمه‌گری، احتیاط و سخت‌کوشی سرمایه‌گذاران خارجی را در پی خواهد داشت.

 

■ با توافق هسته‌ای، ورود سرمایه به ایران آنی نخواهد بود ■

گزارش حاضر به‌طور خلاصه به نحوه لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و تأثیر آن بر چشم‌اندازهای اقتصادی ایران، به‌ویژه در بخش انرژی می‌پردازد. این گزارش به بررسی برخی از مهم‌ترین پیامدهای پیوستن دوباره ایران به اقتصاد جهانی پس از توافق احتمالی هسته‌ای می‌پردازد و پیشنهاد‌هایی را برای سیاست‌گذاران در خصوص تعیین نحوه رفع و لغو تحریم‌ها و جهت‌دهی به این فرآیند ارائه می‌دهد تا اعتبار توافق هسته‌ای را افزایش داده و انگیزه‌های کافی برای حفظ ساختار چنین توافقی را فراهم آورد.

 

■ ورود سرمایه به ایران پس از انعقاد توافق هسته‌ای آرام و آهسته خواهد بود ■

توافق هسته‌ای با ایران، باعث ورود آنی و گسترده سرمایه به داخل این کشور نخواهد شد. این عامل در حقیقت می‌تواند اعتمادبه‌نفس ایران در توافق را تضعیف کرده و بر ساختار انگیزه‌های لازم برای عمل ایران به تعهداتش ضربه وارد کند. حفظ برخی تحریم‌ها علیه ایران، حتی در بهترین حالت از دیپلماسی هسته‌ای، و خطر اعمال مجدد تحریم‌های سخت در صورت تخلف ایران از توافق، پتانسیل سرمایه‌گذاری همه‌جانبه و گسترده در بازار ایران را دچار اختلال خواهد کرد. بعلاوه، بانک‌ها و شرکت‌های بین‌المللی در برنامه‌های سرمایه‌گذاری خود آهسته عمل خواهند کرد زیرا باید طرح‌های مدیریت ریسک و محصولات بیمه و فرمت‌های قراردادی مناسبی ایجاد کنند که شروط بازرگانی محکمی به‌خصوص در بخش انرژی را تضمین کنند.

 

■ آمریکا باید در راستای تسهیل مشارکت تجاری با ایران گام بردارد ■

آمریکا، که همراه با متحدانش در حال لغو تحریم‌ها علیه ایران به‌موجب توافق احتمالی هسته‌ای است، در صورتی در راستای منافع راهبردی خود قدم برخواهد داشت که راهنمایی‌های روشن و آینده‌نگرانه‌ای برای تسهیل در امر مشارکت تجاری بازرگانی با ایران ارائه دهد. مشخص کردن مسیرهای قانونی برای بخش خصوصی باعث حمایت از مشارکت سازنده تجاری خواهد شد و این امر می‌تواند به ارتباطات و تبادلات بیشتر میان ایران و آمریکا منجر شود. در عوض، بررسی آن دسته از مسائل بین دو کشور و پایداری منطقه‌ای و ثبات بازار انرژی که همواره جای نگرانی دارد، بسیار حائز اهمیت است. بعلاوه، لغو تحریم‌ها می‌تواند بهترین تضمین‌کننده دیپلماسی هسته‌ای باشد زیرا انگیزه‌های محکمی برای عمل ایران به تعهداتش فراهم می‌کند و از سوی دیگر هشدار می‌دهد که اگر ایران از توافق تخلف کند، تحریم‌ها دوباره اعمال خواهد شد.