آیا آژانس توافق برسر ادامه غنی‌سازی را معتبر نمی‌داند؟!

گروه بین الملل، درحالی انتشار آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره کشورمان، با انتقادات جدی از سوی مقامات بلندپایه مربوطه در ایران روبرو شده است، به نظر می رسد، موضوع تکراری بودن این گزارش که موکداً از سوی منتقدین نیز مورد تاکید قرار گرفته، یکی از مهمترین ایرادات وارد به آن باشد.

به گزارش بولتن نیوز، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی، روز جمعه گزارش فصلی خود درباره برنامه هسته ای ایران را با عنوان «اجرای موافقت نامه پادمان های پیمان منع اشاعه تسلیحات هسته ای و مفاد مربوطه قطعنامه های شورای امنیت در جمهوری اسلامی ایران» منتشر کرد.

در این میان درحالی که «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی، یکی از نخستین مقامات ایرانی ای بود که نسبت به گزارش بی سر و ته اخیر آژانس واکنش نشان داد، «رضا نجفی»، نماینده دائم کشورمان در آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز از انتشار گزارش اخیر آژانس همراه با جزییات و موضوعات تکراری انتقاد کرد.

درخصوص گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره اجرای پادمان در جمهوری اسلامی ایران گفت: این گزارش که قرار است به شورای حکام ارائه و هفته آینده بررسی شود گزارشی تکراری است به نحوی که اگر در کنار دیگر گزارش‌های آقای آمانو در چندسال گذشته بررسی شود، تکرار برخی موضوعات، خواسته‌ها و اتهامات بی اساس است.

بر این اساس، درحالی که کمالوندی، با انتقاد از گزارش اخیر آژانس، اعلام کرد: این گزارش که قرار است به شورای حکام ارائه و هفته آینده بررسی شود، گزارشی تکراری است به نحوی که اگر در کنار دیگر گزارش‌های آقای آمانو درچند سال گذشته بررسی شود، تکرار برخی موضوعات، خواسته‌ها و اتهامات بی اساس است، نجفی نیز با تاکید ویژه بر تکراری بودن مسائل مطروحه در این گزارش به اصطلاح جدید، گفت: گزارش جدید مدیرکل اولین گزارش فصلی آژانس پس از بیانیه لوزان است؛ بیانیه‌ای که مدیرکل پیشتر از آن استقبال کرده است. این گزارش همچنان نشان می‌دهد که تمام فعالیت‌های هسته‌ای صلح آمیز در تاسیسات هسته‌ای ایران تحت نظارت آژانس ادامه دارد و هیچ انحرافی از مقاصد صلح‌آمیز نداشته است.

نجفی ادامه داد: متاسفانه گزارش مجدداً همراه با جزییات فنی و غیرضروری شامل اشاره به اماکن، تعداد سانتریفیوژها، نوع آنها، مقدار مواد اعم از غنی شده و غنی نشده، تعداد صفحات سوخت تولید شده، بازدیدهای مکررٰ، نمونه‌برداری ها و نتایج آنها است و همانطور که بارها اعلام شده این رویه مورد اعتراض جنبش عدم تعهد بوده، ولی آژانس به کار خود ادامه داده است.

از دیگر سو، کمالوندی نیز ضمن اعتراض نسبت به اقدامات جانب دارانه آژانس، اعلام کرد: در این گزارش همچنین به دو موضوع پرداخته شد که نخستین موضوع مربوط به اقدام مشترک و بررسی عملکرد جمهوری اسلامی ایران به تعهداتش در چارچوب توافق 1+5 است که هم در این گزارش و هم در گزارش‌های پیشین آژانس اذعان شده که ایران به تعهداتش پایبند بوده است.گفتنی است، وی در بخش دیگری از اظهاراتش و در پاسخ به این پرسش که آیا تن دادن به زیاده خواهی آژانس به تعمیم خواسته‌های فراقانونی آنان منجر نخواهد شد، گفت: این گونه درخواست‌های آژانس تکراری است، بارها گفته‌ایم که فعالیت‌های غیرصلح آمیز و اعلان نشده نداریم و این اقدامات آژانس از ابتدا نیز غلط بوده است، مانند دیگر کارهای غلطی که در شورای حکام و شورای امنیت انجام شد. به عنوان نمونه درخواست تعلیق فعالیت‌های هسته‌ای ما از اینگونه درخواست‌های تکراری است که ایران هیچگاه آن را نپذیرفته و تاکنون نیز به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ایش ادامه داده است‌. در شرایطی که با 1+5 به عنوان اعضای شورای امنیت در حال مذاکره هستیم و توافق کرده‌ایم که فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ما با برخی محدودیت‌های داوطلبانه ادامه یابد، آژانس به موضوع تعلیق فعالیت‌های ما در شورای امنیت اشاره می‌کند.

کمالوندی با این استدلال گزارش اخیر آژانس را دارای ایرادات حقوقی و قانونی دانست و افزود: اگر آژانس قطعنامه شورای امنیت را مد‌نظر قرارمی‌دهد، از آن سو باید توافقاتی را هم که 1+5 با ما داشتند در نظر بگیرد، پس گزارش‌های مدیرکل آژانس از نظر حقوقی دارای ایراد است.

از دیگرسو نجفی، نماینده دائم کشورمان در آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز که روز قبل از کمالوندی سخن می گفت، با مقایسه این گزارش با گزارش‌های قبلی تصریح کرد: آژانس هیچ مطلب جدیدی در رابطه با اجرای پادمان در ایران برای ارائه ندارد و به جز تکرار محتویات گزارش های قبلی که البته اعداد و ارقامش تغییر کرده مطالبش همان موضوعات قبلی هستند. وی درباره مطالعات ادعایی و ابعاد احتمالی نظامی نیز تصریح کرد: آژانس بار دیگر در یک بخش از گزارش به تکرار این مساله پرداخته که از دید ایران تکرار آنها نه تنها بر اعتبار این ادعاها نمی‌افزاید بلکه نشان از بی‌خاصیت شدن این بخش از گزارش آژانس دارد به ویژه آنکه تلاش کرده تا فعالیتهای معمول در یک سایت از قبیل جابجایی چند وسیله نقلیه را جزو تحولات قلمداد کند،گویی چون ماهواره‌های جاسوسی بر یک مکان خاص متمرکز شده‌اند ایران باید فعالیتهای عادی و روزمره در آنجا را تعطیل کند که البته این خیالی باطل است.


در نهایت، با این تفاسیر به نظر می رسد، گزارش اخیر آژانس انرژی اتمی علاوه بر موارد سابق دارای ایراداتی اساسی نیز هست که آنچنان که پیش تر نیز اشاره شد، تلویحاً توسط برخی مقامات بلند پایه هسته ای کشورمان مورد تاکید و انتقاد قرار گرفته است.

بر این اساس باید بگوییم، اولاً در این گزارش، درحالی به عدم تعلیق فعالیت ها و عدم اجرای قطعنامه شورای امنیت اشاره شده که 5 عضو دائم شورای امنیت در قالب 1+5 موضوع ادامه غنی سازی در ایران را پذیرفته اند.

با این حساب اگر آژانس این توافق را معتبر نمی داند، چرا درخصوص توافق ژنو به ارائه گزارش پرداخته است.

این درحالی است که بنابر نظر و تحلیل روشن بسیاری از کارشناسان و ناظران، گزارش آژانس کلیشه ای و فاقد ارزیابی فنی-حقوقی است.

از دیگر سو، موضوع عدم ارائه اطلاعات توسط ایران در دو موضوع باقی مانده که این بار نیز موکداً در گزارش اخیر آژانس درباره کشورمان مورد تاکید ویژه و البته تکراری قرار گرفته، از نظر حقوقی پذیرفتنی نیست.

بر این اساس، درحالی که با توجه به ادعای انجام انفجار در مریوان توسط آژانس، ایران خواستار معرفی محل انفجار گردیده بود، با توجه به روشن شدن کذب بودن این موضوع، آژانس در وضعیت انفعالی قرار گرفته و حاضر به اعزام بازرسان خود نشده است.

با این همه، به نظر می رسد، سردرگمی ناشی از این ماجرا که به شدت گریبان گیر آژانس بین المللی اتمی شده، مهمترین دلیلی است که آن ها را به این جمعبندی شتابزده و نادرست رسانده که با طرح اطلاعات عملاً سعی نمایند، ضمن فرار از موضع اتهام همچنان در مقام مدعی، رویکرد سیاسی خود را دنبال نماید.

تلاشی نافرجام همچون دیگر اقدامات سیاسی و غیرقانونی آژانس بین المللی انرژی اتمی در قبال مسائل هسته ای کشورمان که به نظر می رسد، این بار نیز جز سرخوردگی ناشی از بی آبرویی در مجامع بین المللی و نزد افکار عمومی نتیجه دیگری برای آژانس و شخص آقای یوکیو آمانو نداشته باشد!