اعلام موضع قطعی کتابخانه ملّی درباره فیپا

گروه ادبیات، نشر و رسانه، رئس کتابخانه ملی با اعلام اینکه قرار است طی روزهای آتی نشستی با ناشران در راستی فیپا هم برگزار شود گفت: نتایح بررسی هم‌اندیشی امروز، پس از برگزاری نشست با ناشران رسما به عنوان موضع کتابخانه ملی درباره فیپا اعلام می‌شود.

به گزارش بولتن نیوز، نشست هم‌اندیشی موضوع فیپا مختصر صبح امروز با حضور سیدرضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، معاونین و برخی اساتید کتابداری و فهرست‌نویسان و ناشران در تالار کنفرانس این سازمان برگزار شد.

بر اساس این گزارش در ابتدای این نشست برخی از حاضران در این هم‌اندیشی به مزایا و معایب فیپای مختصر اشاره کردند و در نهایت قرار شد جلسه آتی در این راستا با ناشران نیز برگزار شود.

در ابتدای این جلسه غلامرضا امیرخانی معاون کتابخانه ملی با اشاره به اینکه صدور فبپا به دو روش صورت می گیرد. یکی در کتابخانه کنگره آمریکا فیپا که حدودا بیست روزه صادر می کنند و دوم اینکه کتابخانه کنگره تنها به کتاب های مهم که به صورت گسترده توزیع می شوند فیپا می دهد و فیپایی که ارائه می دهد فیپای کامل نیست در صورتی که ما فیپای توصیفی می دهیم.

در ادامه سرپرست معاونت کتابخانه ملی به نحوه صدور فیپا در کشورهای انگستان آمریکا و استرالیا اشاره کرد و گفت در انگلستان ناشر موظف است چهار ماه زودتر اطلاعات را به کتابخانه ارائه دهد. در استرالیا با آنکه فیپا تحلیلی است اما رده بندی دیویی داده نمی شود بنابراین کاری که ما در اینجا انجام می دهیم در هیچ جای دنیا انجام نمی شود و با این کار بی دلیل ناشر را درگیر فرایندی کردیم که توجیهی ندارد. از طرفی برخی از کتاب ها فقط یکبار چاپ می شوند و نیازی به تغییرات در فیپای ارائه شده نیست.

فریبرز خسروی معاون پژوهش، برنامه ریزی و فناوری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در خاتمه این نشست ضمن جمع‌بندی موارد مطرح شده اعلام کرد: به عنوان فردی که از ابتدا در جریان شروع فهرست‌نویسی پیش از انتشار بوده‌ام فکر می‌کنیم سه راه  حل برای این موضوع بیشتر نداشته باشیم.

وی ادامه داد: نخست آنکه فهرست‌نویسی کامل صورت گیرد و پشت کتاب درج شود که البته این موضوع زمان‌بر است و حداقل 20 روز تا 2 هفته وقت نیاز دارد تا به صورت کامل اجرا شود. اما نکته دوم این است که شماره درج شود و بخش پردازش موظف باشد از دو هفته تا 21 روز اطلاعات را در سیستم پدید آورد و ما از از طریق اینترنت این اطلاعات را ارسال کنیم تا پشت کتاب درج شود و راه‌حل سوم ترکیبی از دو مورد بالا است.

وی ادامه داد: باید یکی از این راه‌حل‌ها را انتخاب کنیم البته طبیعتا وظیفه کتابخانه ملی این است که برای کلیه کتاب‌ها فهرست‌نویسی پیش از انتشار را داشته باشد.

در ادامه غلامرضا امیر‌خانی معاون این کتابخانه ملی هم گفت:‌قطعا رفع ابهام شد که فهرست‌نویسی تحلیلی تعطیل نمی‌شود بلکه تقویت خواهد شد.

وی با بیان این که ما در سازمان کتابخانه ملی مشکل نیروی انسانی برای فهرست‌نویسی و فیپا نداریم متذکر شد:‌ داستان فیپا رودخانه‌ای بود که برای عبور از آن قایق ساخته شده بود اما اکنون پل ساخته شده است فیپا وظیفه کتابخانه ملی است و این خدمت برای کتابخانه‌هاست اما لزوما همه کتاب‌ها فیپا نمی‌خواهند.

صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی نیز در پایان با این جمع‌بندی اعلام کرد:ما با لحاظ کردن موارد مطرح شده و پیشنهادات در این جلسه هم‌اندیشی دیگری را با جمع محدودیت حاضران در این جلسه و چند ناشر که جلسه بعدی با آنها برگزار خواهد شد جمع‌آوری می‌کنیم و جمع‌بندی نهایی در نهایت موضع رسمی کتابخانه ملی خواهد که اطلاع‌رسانی خواهد شد.

اما در ادامه این گزارش نکاتی را که از سوی اساتید کتابداری، فهرست نویسی و برخی ناشران مطرح شد تیتروار می‌آید؛

صالحی امیری ضمن خوشامدگویی به حاضرا در نشست گفت:. از نقدهایی که پیرامون این موضوع در رسانه ها انجام دادید تشکر می کنم چرا که دلسوزانه و خیرخواهانه بود و  بهترین منطقی که وجود داشت این بود که مستقیم گفتگو کنیم. مبنای ما در تصمیم گیری ها بر خرد جمعی استوار است و ما از رای جمع عقلا تمکین می کنیم.

برخی حاضران در جلسه از عدم حضور نماینده ارشاد گلایه کردند و عنوان داشتند که شاید اگر فردی از سوی وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی هم حضور داشت می‌توانست در روند و پروسه امر کمک کننده باشد.

نکته دیگر مطرح شده موضوع کم بودن نیروی انسانی کتابخانه ملی بود که برخی از حاضران از آن به عنوان خلا یاد کرده و عنوان داشتند در زمان صلاحی ریاست سابق این سازمان 320 نیرو به کتابخانه تزریق شد که در این صورت نباید کمی نیرو باعث کندی روند فیپا باشد.

علی اکبر اشعری رییس اسبق کتابخانه ملی ایران در پاسخ به سوال خسروی گفت: آنچه جای سوال دارد این است که چرا می خواهند این اتفاق بیفتد؟ پیش از گفته بودند که به کارمندان نمی توانند کار را به روز انجام دهند.آیا به این دلیل است که مطالعه کافی ندارند یا اینکه حجم کتابهای تولیدی در کشور افزایش یافته که به نظر من چندان تغییری نکرده است و تقریبا مانند سابق و  حدود 65000 جلد است. گفته آقای امیرخانی تا حدی درست است که برخی از کتاب ها فقط یکبار چاپ می شوند و اگر تغییری در کتاب باشد در ویراست کتاب است.

موضوع دیگر اما ارائه برخی فیپاهای غلط در مدت 48 ساعته است که اساتید کتابداری آن را به عنوان موضوعی مهم مطرح کردند.

مسئله دیگر دو مرحله‌ای کردن فیپا و مزایای آن بود که فردی از حاضران از آن به عنوان کمک به ناشران یاد کرد و در ادامه عنوان شد خراب کردن سر عنوان موضوعی خراب کردن یک حیثیت است.

تاج‌الدین که به امر کتابداری سالها بود مشغول است در این نشست هم اندیشی به بحث گسترش‌ها پرداخت و عنوان کرد که در حوزه ادبیات باید این گسترش انجام شود. این مهم موجبات ماندن کتاب‌ها را فراهم می‌کند.

بوربور کتابداری بود که 25 سال فعالیت می‌کند، اگر کتابخانه ملی می‌تواند نیروهای مستند سازی را تزریق کندما موافق این امر هستیم. البته پیشنهادی دارم و آن اینکه برای برخی کتاب‌ها می‌توان فیپای مختصر و برای برخی می‌توان فیپای کامل ارائه کرد.

عصاره نماینده دیگری از جنوب کشور در این باره متذکر شد: خوشحالم با این وسوال به موضوع فیپا رسیدگی می‌شود. اما باید مدنطر داشت که ما در شهرهای کوچک مشکل اینترنت داشته و حتی به سایت کتابخانه ملی هم دسترسی نداریم. اما اخذ اینگونه فیپا ممکن است در سایر کشورها اجرا شده باشد اما به نظر من هنوز برای کشور ما زود است. پس پیشنهاد می‌کنم فهرست نویسان حوزه فیپا را افزایش دهیم.اگر نیروها را افزایش دهیم دقت کار هم زیاد می شود. فیپای مختصر را رد نمی‌کنیم اما فرصت برای رسیدن به آن هنوز هم هست.

در این نشست همچنین به اهمیت دقت ناشران اشاره شد که در بخش اول نام یک نویسنده را ارائه می‌دهند و در موقع اخذ فیپا نام ناشر تغییر کرده است که این موضوع مشکلاتی را پدید می آورد.

موضوع فیپای جعلی از مسایل مهمی بود که در برخی موارد مشاهده شده و مورد اعتراض برخی حضار بود.

احمدی مسئول بخش فیپا سازمان کتابخانه ملی گفت: 74 هزار عنوان ناشر درخواست داشته اند که این آمار دو برابر سال‌های گذشته است.در ماه بهمن سال گذشته 7 هزار و 100 درخواست و در ماه‌های منتهی به نمایشگاه کتاب اغلب آمارهای ما نیز افزایش پیدا می‌کند.

برخی از حاضران عدم فهرست نویسان زبده را مطرح کرده و عنوان داشتند که فهرست‌نویسان پیشکسوت که بازنشته‌اند نیروهای مقتدر جای آنها را نگرفته اند از این رو آموزش برای فهرست نویسی مهم شمرده می شود تا کادر مجرب کار را بدست گیرند.

در این نشست عنوان شد کار فهست نویسی دشوار است از سوی دیگر اگر از 50 فوق لیسانس کتابداری بخواهیم شاید دو درصد آنها فهرست نویس تحلیلی آموخته باشند و تاکید داریم که فهرست نویسی باید با دقت زیاد انجام شود. و این دقت را تنها کتابخانه ملی می تواند انجام دهد.

پیشنهاد می‌شود از گروه‌های کنترولر استفاده شود و یا به نیروهای این بخش بیافزاییم.شاه شجاع در ادامه سخنانش عنوان کرد که من با فیپای کامل موافق هستم.

کامران فانی از پیشکسوتان عرصه کتابداری در ادامه کفت: من مختصر و مفید بگویم فهرست نکردن بهتر از این است که فهرست بد بکنیم. در فهرستنویسی نکته اصلی موضوع است و بخش مهم، گسترش هاست که خوشبختانه انجام شده است اما از آنجا که سرعت زیاد باعث شده که علاقه و دقت کم شود به نظر من باید کتاب های درسی و کمک درسی حذف شود و کتاب های مهم فقط یکبار فهرست نویسی شوند و ناشر اگر می خواهد فیپا بگیرد باید صبر کند.

فدایی که از فعالان این بخش در دانشگاه تهران بود بیان کرد: کار فهرست نویسی بسیار دشوار است،  اما سه نکته قانونف اعتبار کتابخانه ملی و متابعت کتابخانه‌های دیگر در این زمینه مهم است.

اول اینکه قانون موظف کرده که ما این کار را انجام دهیم، دوم اینکه اعتبار کتابخانه ملی نباید از دست برود و سوم اینکه سایر کتابخانه‌ها از کتابخانه ملی متابعت می کنند. وی در ادامه پیشنهاد کرد ارتباطی بین مولف، مترجم و کتابخانه ملی تحت عنوان اتحاد ثلاث ایجاد شود.

نظر دیگر این بود که کتابخانه ملی به تنهایی قادر به انجام این کار عظیم نیست. فهرست نویسی، اول، متوسط و کامل هم سه سطح فهرست نویسی است که برای ناشران سطح اول آن مدنظر قرار گیرد.

نکته دیگر اینکه آیا نیاز است تمام منابع اطلاعاتی فیپا دریافت کنند؟البته تاکید قانون به کتاب است. تجربه نشان داده بخش مشخصی از کتاب‌ها در کتابخانه ‌ها مورد استفاده مخاطبان استپس باید تعریفی از این بخش صورت گیرد که چه نوع کتابی نیازمند فیپا است.

یکی دیگر از حاضران به هدف یا وسیله بودن فیپا اشاره کرد و عنوان داشت که فیپا هدف نیست اگر حتی خوب هم انجام شود وسیله است بلکه هدف ما ایجاد نظم و یکدستی در اطلاعات است.