انتصاب خوشرو به عنوان نماینده دائم ایران در سازمان ملل به معنای چیست؟

به گزارش بولتن نیوز به نقل از المانیتور، انتصاب غلامعلی خوشرو به عنوان نماینده دائم ایران در سازمان ملل در 31 ژانویه یک تحول مهم بود. خودداری واشنگتن از صدور ویزا برای نماینده قبلی، حمید ابوطالبی، با ادعای مشارکت وی در حادثه حمله به سفارت آمریکا در سال 1979 و گروگان گرفتن دیپلمات های آمریکایی، باعث شده بود که این پست برای بیش از یک سال خالی باقی بماند.

تهران دفتر حافظ منافع خود را در سفارت پاکستان در واشنگتن مستقر نموده است، اما کارمندان آن را ساکنان دائمی ایرانی در آمریکا تشکیل می دهند، نه دیپلمات های رسمی. بنابراین، هیات ایران در سازمان ملل در نیویورک به عنوان مهم ترین پایگاه دیپلماتیک ایران در آمریکای شمالی شناخته می شود. مواضع بعضی دیپلمات های ایرانی که در نیویورک فعالیت کرده اند یا کسانی که در آمریکا حضور داشته اند به نحوی است که محافظه کاران ایرانی آنها را «نیویورکی ها» می نامند. وجه مشترک این «نیویورکی ها» تمایل آنها به داشتن روابطی سازنده تر با غرب است. بعضی از این چهره ها محمدجواد ظریف (وزیر امور خارجه)، صادق خرازی (رییس حزب اصلاح طلب ندا)، مجید تخت روانچی (معاون وزیر خارجه و مذاکره کننده هسته ای)، حسین فریدون (برادر رییس جمهور حسن روحانی و مشاوره ویژه در امور اجرایی)، امیر حسین زمانی نیا (معاون وزیر نفت و مذاکره کننده هسته ای) و کاظم سجادپور (معاون آموزشی دانشکده روابط بین­الملل وزارت امور خارجه) می باشند.

غلامعلی خوشرو نیز در زمره این نیویورکی هاست، کسی که قبلا در سازمان ملل فعالیت کرده است.

غلامعلی خوشرو

در طی دوره دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، این نیویورکی ها در دو نهاد حضور داشتند: ظریف، فریدون، زمانی نیا و سجادپور در مرکز مطالعات استراتژیک بودند، یک اتاق فکر که توسط روحانی هدایت می شد. دیگران، از جمله تخت روانچی و خوشرو نیز در موسسه «دیپلماسی ایرانی» که توسط خرازی هدایت می شد حاضر بودند. ابوطالبی نیز در مرکز مطالعات استراتژیک حضور داشته است، اما یک نیویورکی نیست، روحانی هم اینطور نیست. منابع آگاه به ما گفته اند که ابوطالبی انتخاب وزارت امور خارجه نبوده است. بلکه روحانی ابوطالبی را انتخاب کرد و حتی زمانی که آشکار شد که وی نخواهد توانست در پست مورد نظر فعالیت کند، بر انتصاب وی اصرار ورزید. ابوطالبی اکنون به عنوان مشاور سیاسی رییس جمهور فعالیت می کند. تمام نمایندگان دائمی ایران در سازمان ملل باید مورد تایید رهبر معظم انقلاب ایران، آیت الله خامنه ای باشند که ابوطالبی این طور بود.

درون ساختار قدرت جمهوری اسلامی، مقام نمایندگی دائم در سازمان ملل به چند دلیل از اهمیت ویژه ای برخوردار است: این مقام کانال اصلی ارتباط دیپلماتیک در صحنه جهانی است، و تنها پایگاه دیپلماتیک ایران در قلمرو آمریکا است. این مقام همچنین سکوی جهشی برای دیپلمات های جاه طلب است.

خوشرو که ظاهرا کاندیدای ارجح وزارت امور خارجه بوده است، مشاور سابق رریس جمهور محمد حاتمی است، که در نیمه سال 2014 به عنوان سفیر ایران در سوییس منصوب شد. مجید تخت روانچی نیز زمانی به این مقام منصوب شده بود. نشانه های نزدیکی خوشرو به ظریف و احتمال انتصاب وی به مقامی حساس در روزها و هفته های ظاهر شده بودند. علاوه بر این، طبق گزارشها وی برای شرکت در مراسم ختم ملک عبدالله همراه ظریف به عربستان سفر کرده است.

محمد خزاعی، سفیر سابق ایران در سازمان ملل

بعضی ناظران، تایید خوشرو از سوی رهبر معظم را به حمایت وی از ظریف، روحانی و خرازی نسبت می دهند. اگر این درست باشد، چنین حمایتی می تواند قدرت سفیر ایران در سازمان ملل را به سطح دوران حضور ظریف در سازمان ملل ببرد، زمانی که وی نقشی اساسی در تحولات مهم مانند حمله آمریکا به عراق و افغانستان بازی می کرد.

گرچه نماینده دائم ایران در سازمان ملل در کابینه جایگاهی ندارد یا نیازمند تایید مجلس نیست، که در آمریکا این طور است، اما این مقام در ساختار سیاسی از اهمیتی نسبی برخوردار است. سفیر ایران در سازمان ملل نه تنها ارتباط مستقیمی با وزیر خارجه دارد، که با رییس جمهور و دفتر رهبر انقلاب نیز در تماس است.

اطلاعات زیادی در مورد طرح و برنامه های خوشرو در دسترس نیست، اما یک منبع به المانیتور گفت: «وی قصد دارد قبل از عید نوروز به نیویورک برود.» برای بررسی معنی و مفهوم انتصاب خوشرو باید به ابعاد مختلفی توجه داشت.

در صحنه داخلی، این مساله شاید برای روحانی حساس شود. در حالی که خوشرو ارتباط فامیلی با رییس جمهور دارد (دختر برادر رییس جمهور با پسر خوشرو ازدواج کرده است)، وی در اردوگاه اصلاح طلبان قرار دارد. به طور خاص، گفته می شود که خوشرو از «رابطه ویژه» ای با رییس جمهور سابق خاتمی و نیز خرازی و ظریف بهره می برد. در اینجا، باید به تلاش های اخیر خرازی برای افزایش حضور خود در صحنه سیاسی توجه کرد. خرازی در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 از روحانی انتخاب نکرد و از قبل از اعلام کاندیداتوری روحانی، از محمدباقر قالیباف، شهردار تهران حمایت می کرد.

ابوطالبی، نماینده پیشنهادی سابق ایران که نتوانست در نیویورک حاضر شود

در صحنه بین المللی، زمان بندی اعلام انتساب خوشرو نشاندهنده این است که تهران برای دو سناریوی احتمالی آماده می شود، که هر دو متمرکز بر شورای امنیت سازمان ملل هستند: نظارت و هماهنگی بر پیاده سازی اقدامات به منظور کاهش تحریم ها، و بر عکس، آماده شدن برای «بازی سرزنش» احتمالی در صورت عدم انعقاد توافق نهایی در مذاکرات هسته ای، یعنی اینکه هر طرف، طرف دیگر را مسئول شکست در رسیدن به توافق بداند.

ضرب الاجل پایاه ماه مارس برای رسیدن به توافق بر سر چارچوب سیاسی یک توافق جامع هسته ای نزدیک می شود. در حالی که دو طرف ماه ژوئن را به عنوان مهلت آخر رسیدن به توافق نهایی مشخص کرده اند، به نظر می رسد که ضرب الاجل نخست که ماه مارس است ناکافی باشد. تهدید رییس جمهوری آمریکا به وتوی تحریم های جدید کنگره در مورد ایران تاریخ انقضایی خواهد داشت. علاوه بر این، روحانی ممکن است بخواهد در دوران نوروز که اهمیت زیادی برای ایرانیان دارد، توافق هسته ای را به ایرانیان هدیه دهد. پیش بینی آینده تحولات برای کارشناسان امور ایران مشکل است.

 ظریف قرار است در کنفرانس امنیتی مونیخ شرکت کند، و دور دیگری از مذاکرات ایران و 5+1 نیز به زودی برگزار خواهد شد. بعضی منابع آگاه معتقدند که شاید خوشرو قبل از عزیمت به نیویورک در کنفرانس امنیتی مونیخ و نیز دور جدید مذاکرات هسته ای ظاهر شود. با توجه به اینکه خوشرو در «طراحی روش برخورد با طرف مقابل طی مذاکرات هسته ای سالهای 2003 تا 2005 ایران با سه کشور اروپایی نقش فعالی داشته است»، در روزها و هفته های آینده نقش وی بیشتر مشخص خواهد شد.