فصل نو در همکاری های دفاعی ایران و روسیه

به گزارش بولتن نیوز، روابط دفاعی همواره یکی از ظرفیت های روابط جمهوری اسلامی ایران و روسیه بوده است و 2 کشور از دهه ی 1990 میلادی تلاش کرده اند تا از ظرفیت های دیپلماسی دفاعی برای گسترش روابط دوجانبه بهره گیرند.

سفر «سرگئی شویگو» وزیر دفاع فدراسیون روسیه به ایران برای دیدار با «حسین دهقان» وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران و امضای توافقنامه نظامی و دفاعی میان ایران و روسیه نشان داد که 2 طرف به دنبال بهره گیری از ظرفیت های دیپلماسی دفاعی و گسترش همکاری ها هستند.

در حالی که سرگئی شایگو روز دوشنبه بیست و نهم دی سفر خود را به ایران آغاز کرده بود، دیروز پس از اتمام مذاکرات دوجانبه با وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران، توافقنامه نظامی دوجانبه به امضای 2 وزیر دفاع رسید.



در این توافقنامه، بر مقابله با تروریسم، تجزیه طلبی و افراط گرایی، منافع 2 کشور و ارتقا و بسط سطح همکاری ها برای تامین صلح و امنیت منطقه تاکید شده است. دهقان در نشست خبری مشترک با وزیر دفاع روسیه گفت: ما توافق کردیم در زمینه های نظامی و فناوری های نظامی همکاری ها را شتاب ببخشیم و در ارتقای توان دفاعی دو کشور موثر باشیم.

سرگئی شویگو نیز در نشست خبری مشترک گفت: ما بر اهمیت هماهنگی در راستای مبارزه با تروریسم بین المللی و قاچاق مواد مخدر تبادل نظر کردیم و با توجه به شرایط منطقه بر اهمیت همکاری تاکید کردیم.

وزیر دفاع روسیه اظهار کرد: در این مذاکرات تصمیم گرفته شد جنبه عملی همکاری های نظامی دو کشور افزایش یابد و در این چارچوب به اقدامات مورد علاقه طرفین در خصوص تبادل هیأت ها و انجام مذاکرات ستادی و آموزش ناظرین و نیروهای مسلح و نیروهای ویژه مبارزه با تروریسم تاکید شد.

وزیران دفاع ایران و روسیه همچنین بر حل مشکل موضوع سامانه های دفاع موشکی موسوم به اس- 300 توافق کردند. پیش از این نیز در سال1380 وزیر دفاع وقت روسیه «ایگور سرگیف» به ایران سفر کرده بود و سفر شویگو پس از 14 سال نشان از حساسیت ارتقای روابط دفاعی برای 2 کشور ایران و روسیه دارد.

ایران و روسیه طی سال های گذشته و همچنین در وضعیت کنونی دغدغه های مشترک نظامی - امنیتی چون کنترل بحران های موجود در خاورمیانه، حفظ ثبات منطقه یی و سد نفوذ قدرت های بزرگ دارند؛ همین موضوع باعث شده که فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران، ملاحظات و منافع مشترک بسیاری داشته باشند.

به نظر می رسد که آنچه در فضای کنونی بر روابط نظامی و امنیتی میان ایران و روسیه حاکم شده، رویارویی با سیاست «محدودسازی» آمریکا است. البته روسیه پس از آغاز بحران در اوکراین و پیوست شبه جزیره «کریمه» به روسیه، مورد هدف تحریم های غرب قرار گرفت و به نوعی آمریکایی ها تلاش می کنند تا روسیه را در مسیر انزوا قرار دهند.

در این چارچوب و با توجه به شاخص های همکاری های مشترک پیشین، روابط دفاعی ایران و روسیه را می توان روابطی با رویکرد موازنه ی مثبت دانست؛ موازنه یی که نه تنها 2 طرف تلاش می کنند ظرفیت های همکاری های مشترک را گسترش دهند بلکه در چارچوب این رویکردها و همکاری های مشترک، با چالش های اساسی منطقه یی و بین المللی نیز رویارویی کنند.

در این معنا، همانطور که وزیران دفاع ایران و روسیه در کنفرانس مشترک مطبوعاتی بر آن تاکید کردند، 2 کشور می توانند وارد مرحله ی تازه یی از همکاری های عملی برای مبارزه با چالش های منطقه ای و بین المللی شوند.

یکی دیگر از اهداف سفر وزیر دفاع روسیه به ایران، گفت و گو درباره ی موضوع قرارداد سامانه دفاع موشکی اس 300 است که دراین مذاکرات بر حل مشکل اجرایی خرید این سامانه تاکید شد.

موضوع قرارداد خرید سامانه های دفاع موشکی موسوم به اس-300، به حدود هفت سال پیش باز می گردد؛ قراردادی به ارزش 800 میلیون دلار. اما بعد از مدتی در سال 2009 میلادی روسیه اعلام کرد که تحویل این سامانه را مغایر با قطعنامه های شورای امنیت علیه ایران می داند. بسیاری این تصمیم مسکو در آن دوره را زیر فشار واشنگتن ارزیابی کردند. اما به نظر می رسد با افزایش تنش میان آمریکا و روسیه و تلاش این کشور بر افزایش قدرت چانه زنی خود در برابر غرب، مسکو بار دیگر به سمت فعال سازی قرارداد فروش سامانه اس 300 به ایران حرکت کرده است.

موضوع سامانه های دفاع موشکی اس-300 را شاید بتوان گفت که تنها موضوع چالش زا در روابط دفاعی میان ایران و روسیه بوده و این روابط در بسیاری از شرایط و دوران ها از سطحی قابل قبول برخورداربوده است و 2 کشور تلاش کرده اند در فضایی مثبت به حل و فصل آن اقدام کنند و به نظر می رسد که ایران و روسیه با گام برداشتن در این مسیر به دنبال احیای شرایط گذشته و حرکت در مسیر آینده باشند.

روابط دفاعی ایران و روسیه از جمله روابطی محسوب می شود که با کمی فراز و نشیب همواره در فضایی سازنده و مثبت از پیشرفتی رو به روشد برخوردار بوده است. روابط دفاعی 2 کشور طی سال های گذشته وارد مرحله ی عملیاتی از همکاری های مشترک شده که طیف مختلفی از موضوع قراردادهای نظامی و همکاری های فنی را در برمی گیرد و امروز این همکاری ها با گذر از بوته ی آزمایش های دهه ی گذشته می تواند در حوزه ها وموضوعات تازه همچون همکاری در رویارویی با گروه های تروریستی، همکاری های نظامی دریایی و انسان دوستانه ادامه یابد.

*از: سهراب علمداری (گروه پژوهش و تحلیل خبری)