گروه مذهبی، در جامعهشناسی ایران، هیئتها مذهبی و مساجد دارای جایگاه، ارزش و نقش ویژهای هستند. هیئتهای مذهبی به نوعی خرده جامعهی دورن جامعهی اسلامی ما محسوب شده که در آن افراد منحصرا با هدف مذهبی گرد هم جمع میشوند.
به گزارش بولتن نیوز، اما کارکرد هیئتها تنها به عزاداری برای سیدالشهدا منحصر نمیشود و همنچنین، عمر آن تنها به ماه محرم ختم نمیگردد. بلکه هیئتها از دریچهی مذهب وارد به امور گوناگون شده و در همهی سال، (با توجه به امکانات و برنامهها) نقش خود را ایفا میکنند.
از سوی دیگر، مسجد که یک نهاد اسلامیست، صرفا یک مکان نیست. بلکه طبق سنت رسولالله (ص) و ائمهی اطهار (ع) به بهانهی تعیین نقطهای مشخص و مقدس برای انجام مناسک دینی، کارهای دیگری نیز در آنجا انجام میشد که همین قضیه، مسجد را به نقطهی ثقل و پیوستگی جامعهی اسلامی تبدیل میکرد و میکند.
گرچه با پیچیده شدن و تخصصیتر شدن امور در دنیای فعلی، خیلی از کارکردهای سیاسی و قضایی از نظر ساختمانی از مسجد منفک شدهاند، اما هنوز هم مسجد به عنوان اصلیترین مکان مذهبی جامعهی اسلامی محسوب شده که در زمان خودش، کارکرد سیاسی نیز پیدا خواهد کرد. (مثل نماز جمعه)
دشمنان جامعه و نظام اسلامی، با درک این واقعیت که مسجد در این جامعه چه نقش مهم و استراتژیکی دارد، همیشه درصدد بودهاند که به این نهاد آسیب بزنند. اصلیترین آسیبی هم که میتواستند به نهاد مسجد وارد کنند، کاهیدن ارزش و جایگاه آن در جامعهی اسلامی بود.
از همان قرون اولیهی ظهور اسلام، مسجد سوزیها و تبلیغات سوء رسانهای علیه آن وجود داشته است. اما در روزگار ما، اقدام دشمن پیچیده شده و از نقاط ضعف خودی، برای کم کردن ارزش مسجد استفاده میکند.
تلاش برای رجحان بخشیدن به هیئت در مقابل مسجد و تفکیک این دو از هم، تلاشیست که در سالهای اخیر ردپای آنرا میتوان در جامعهی اسلامی خود دید و این مسئله، زنگ خطریست برای ما که هویتمان را از هر دوی اینها، به شکل توأمان دریافت کردهایم.
متأسفانه به تعداد قابل توجهی دیده شده که در شهرهای گوناگون، با یک اختلاف سلیقهی کوچک بین بزرگان هیئت و هیئت امنای مسجد، برادران هیئتی تصمیم میگیرند که از نظر مکانی مستقل شده و فعالیتهایشان را به جای دیگری انتقال دهند. یا به خانههای اعضای هیئت میروند و یا در گوشهی خیابان، چادری زده و آنجا مشغول به عزاداری میشوند.
بارها دیده شده که در این ایام، مسجدی خالی از مراسم عزاداری بوده، اما در فاصلهای کوتاه از آن، هیئتی فعال بوده و خیل مشتاقان اباعبدالله را به سمت خود جلب کرده است. بدیهیست ابتداییترین نتیجهی این تفکیک، کم شدن افراد حاضر در مسجد است. تا جایی که میبینیم در ایام محرم، برخی مساجد که گرفتار این آسیب شدهاند، خالی از نمازگزار بوده و هیئتیان گرامی، نمازشان را در مکان هیئت خوانده و همانجا عزاداریشان را کرده و کارشان را تمام میکنند.
این یعنی تفکیک مسجد از هیئت و کم کردن ارزش مسجد در مقابل آن، که خواست اصلی دشمن اسلام است. به عبارت دیگر، با بروز این جدایی که عموما به بهانههای بیارزش و قابل چشمپوشی ایجاد میشود، از تعداد مسجدگزاران کم شده و عملا مساجد ما خالی از نیروی انسانی لازم میشود.
شاید در نگاه اول، این مسئله چندان مهم به نظر نرسد اما باید به آن نگاه بلندمدت داشت و آیندهای را در نظر گرفت که خدای نکرده، این شکاف مختصر و موقتی، تبدیل به نوعی استقلالطلبی دائمی هیئتها از مساجد شده است. پدیدهای که به هیچوجه در شأن نظام و جامعهی اسلامی ما نبوده و باید از همین حالا که هنوز این فاصله چندان عمیق نشده، فکری به حالش کرد.
به نظر میرسد یکی از مهمترین اقداماتی که در جهت نزدیکی هیئتها و مساجد میتوان کرد این است که از یکسو، هر هیئتی موظف باشد تا درون یک مسجد مستقر شود و از سوی دیگر، هر مسجدی هم تعهد بدهد که در زمانهای لازم، در اختیار یک هیئت معین باشد، مگر اینکه کلا هیئت بدون مسجدی نداشته باشیم.
علیایحال امیدواریم این پدیدهی نه چندان زیبنده، سریعا با تدبیر مسئولین فرهنگی کشور، هیئت امنای مساجد و بزرگان هیئتها مدیریت شود و به امید خدا، در آیندهای نزدیک شاهد این نباشیم که مسجدی به بهانهی حضور نمازگزارنش در هیئت، خالی از جمعیت باشد.