رفع سوء مدیریت دربخش فولاد، موثرتر از مقابله با رانت خواران پیگیر واردات و جلوگیری از راه اندازی کارخانه ها

گروه اقتصادی – اگرچه شناسایی نقاط ضعف دولت، بخش خصوصی و بخش نامه ها و قوانین در صنعت فولاد و عملکرد افرادی خاص که به منظور بدست آوردن سودهای کلان از واردات، جلوی احداث کارخانه های تولید فولاد را در کشور می گیرند و رانت خواری می کنند، هدف تحقیق و تفحص از فولاد اعلام شده اما به عقیده بسیاری از کارشناسان، مهمترین مشکل صنعت فولاد، ضعف مدیریت طرح های فولادی در سال های اخیر بوده که به نظر می رسد نیازمند بازسازی اساسی مدیریت ایمیدرو و شرکت ملی فولاد است.





سایت بولتن نیوز در دو سال اخیر، گزارش های متعددی را در مورد سوء مدیریت طرح های فولادی در دولت قبل منتشر نموده که در انتهای این گزارش به آنها اشاره شده است و بارها هشدار داده که استراتژی غلط صنعت فولاد در دولت گذشته، بی ثباتی مدیریتی و تغییر دائمی مدیران، به کارگیری مدیریت سیاسی در بخش فولاد، رشد اندک پیشرفت و تاخیر در اجرای طرح ها وسه برابر شدن هزینه تکمیل طرح ها، ضعف مدیریت طرح های فولادی و... همگی موجب عقب ماندگی و عدم توسعه کمی و کیفی فولاد کشور می شود. بولتن نیوز  اثرات چنین مدیریتی را پیش بینی کرده و امروز نیز خواستار توجه به شاخص های تخصصی در بخش فولاد کشور است و به جای حاشیه های سیاسی و بهره برداری ناقص و بدون کیفیت از طرح های فولادی، خواستار توجه به شاخص های اساسی تکمیل طرح های فولادی است.
در سال های 86 تا 89 به مراتب شرایط بهتری از نظر درامد دولت، نرخ ارز، فاینانس و گشایش اعتبار برای واردات تجهیزات به روز و پیشرفته اروپایی ... فراهم بود. اما امروز شرایط سخت تری نسبت به گذشته ایجاد شده و امید است که با همت مسوولان کشور و نمایندگان مجلس این مشکلات به تدریج برطرف شود. اما در عین حال، نباید شاخص های تخصصی و کیفی را در این مسیر به حاشیه ببریم و به خصوص باید با استفاده از مدیران متخصص، کارآمد و توانمند صنعت فولاد، نهادهای متولی و اجرایی طرح های فولادی را تقویت کنیم.

 در جلسه روز 9 مهر 1392 کمیسیون صنایع و معادن شامل نادر قاضی‌پور، علیرضا محجوب،‌ سید حسین دهدشتی، هادی قوامی، رمضانعلی سبحانی فر، سید‌حسین نقوی حسینی و احمد توکلی طرح تحقیق و تفحص از صنعت فولاد کشور را به منظور حمایت از صنعت فولاد کشور امضا کردند و این طرح علاوه بر موضوع واردات فولاد، مسائل تولید و سرمایه گذاری ها و طرح های فولادی فولاد را نیز مورد بررسی قرار خواهد داد.
وزیر صنعت، معدن و تجارت در این جلسه، درباره تحقیق و تفحص از صنعت فولاد خطاب به اعضای کمیسیون صنایع و معادن اعلام کرد «اجازه دهید مدیریت جدید مستقر شود سپس درباره تحقیق و تفحص از صنعت فولاد کشور تصمیم گیری کنید»
سرانجام، حکم اعضای هیئت تحقیق و تفحص از صنعت فولا کشور سه شنبه 19 آذر ماه  92 از سوی رئیس مجلس صادر شد و نادر قاضی پور به عنوان رئیس، هادی قوامی نائب رئیس اول، سید هادی حسینی نائب رئیس دوم و رمضانعلی سبحانی فر به عنوان دبیر و سخنگوی هیئت رئیسه انتخاب شدند. همچنین مؤید حسینی‌صدر، سیدحسین دهدشتی، محمدتقی منظری‌توکلی، حمیدرضا فولادگر، مهرداد بذرباش، عابد فتاحی، سیدشریف حسینی، ابوالقاسم جراره، داریوش اسماعیلی و الله‌وردی دهقانی از اعضای هیات تحقیق و تفحص از صنعت فولاد هستند
رمضانعلی سبحانی فر سخنگوی کمیته تحقیق و تفحص از صنعت فولاد کشور گفت: روز اول دی ماه 92 وزیر صنعت، معدن و تجارت برای همکاری در جریان تحقیق و تفحص اعلام آمادگی کرد تا گره های کوری که برای بهره‌برداری از طرح های فولادی طی سال‌های گذشته  ایجاد شده، رفع شود.بر اساس گزارش های وزیر صنعت، تولید فولاد در سال 93 به 15 میلیون تن و در سال 94 به حدود 25 میلیون می رسد که تا پایان سال 94 نیاز کشور به فولاد از داخل تامین می شود. در جلسه هیأت تحقیق تفحص از صنعت فولاد جمع بندی نمایندگان این بود که در فرایندهای تولید فولاد توازن وجود ندارد و باید در جهت ایجاد توازن در فرایند تولید فولاد تلاش شود.
نادر قاضی پور رئیس کمیته تحقیق و تفحص با اشاره به محورهای تحقیق و تفحص از صنعت فولاد، افزود: هدف اصلی کمیته تحقیق و تفحص از صنعت فولاد این است که نقاط ضعف دولت، بخش خصوصی و بخش نامه ها و قوانین در صنعت فولاد را شناسایی و با تدوین طرح جامع فولاد بتوان کاستی ها و مشکلات این صنعت را مرتفع کرد. در مقابل افرادی خاص که به منظور بدست آوردن سودهای کلان از واردات جلوی احداث کارخانه های تولید فولاد را در کشور می گیرند بایستد و با رانت خواری در این صنعت مقابله کند.
نیاز کشور به فولاد حدود 22 میلیون تن در سال است، ظرفیت اسمی فولاد خام در کشور حدود 18 میلیون تن در سال برآورد شده این در حالی است که تولید فولاد در حال حاضر حدود 12 میلیون تن در سال است که باید بتوان با راه اندازی و احداث کارخانه های تولیدی نیاز کشور را در داخل تامین کرد.
برخی طرح های فولادی به دلیل ندادن مجوز های مورد نیاز نیمه کاره رها شده است و باید برای پیشرفت طرح ها و رسیدن به مرحله تولید برخی قوانین و مقررات دست و پاگیر را اصلاح کرد.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس درباره آخرین وضعیت 8 طرح فولادی نیز گفت: یکی از طرح ها به بخش خصوصی واگذار شده است اما پیشرفت فیزیکی 7 طرح مابقی که قرار بود تا پایان سال 91 به بهره برداری برسد در مجموع 51 درصد است که پیشرفت قابل توجهی نیست و این نشان می دهد که دولت گذشته به تعهدات خود در این زمینه انجام نداده و کوتاهی کرده است.


سوء مدیریت در 8 طرح فولادی

 8 طرح فولادی استانی از ابتدا و در دولت احمدی نژاد، با مخالفت برخی کارشناسان متخصص فولاد مواجه شد و اکنون نیز با سه برابر شدن هزینه ها و تاخیر 3 ساله تا امروز و احتمالا چند سال دیگر تا تکمیل طرح ها، و مشکلات مدیریتی مختلف مواجه است.
این تاخیرها و ضعف مدیریت ها خسارت های بسیاری را به کشور تحمیل کرده و چند سال عدم النفع این سرمایه گذاری ها را به دلیل ضعف مدیریت سال های اخیر به همراه داشته است و در دولت جدید نیز شاهد سرعت گرفتن بهبود مدیریت و پیشرفت طرح های استانی نیستیم.  
در دولت جدید نیز اقدامات مدیریتی برای برطرف کردن مشکلات موجود، در سطح مورد انتظار نبوده است و لذا لازم است که در زمان تهیه گزارش تحقیق و تفحص به نکات مختلفی توجه شود که ناظر برمشکلات مدیریتی در دولت گذشته و همچنین تداوم مشکلات مدیریتی در دولت جدید است و اگر این مشکلات به صورت زیربنایی رسیدگی نشود تولید فولاد همچنان با مشکلاتی در آینده همراه خواهد بود  و عملا توجیه اقتصادی این طرح ها را از بین خواهد برد.  

تحقیق و تفحص باید به دور از مسائل سیاسی و حاشیه سازی ها باشد تا نتیجه آن بتواند به صورت تخصصی، راهگشای مشکلات مدیریتی طرح های فولادی کشور باشد و مسیری را برای رشد ظرفیت تولید فولاد کشور تا هدف 55 میلیون تن تا افق 1404 روشن نماید.
واقعیت این است که این 8 طرح فولادی، قرار بود که از سال 1386 شروع و تا سال 1389 تکمیل شود. این روند تا سال 89 با رشدی قابل قبول همراه بود و روند توسعه و تامین هزینه ها به پیش می رفت اما از سال 1389، به دلیل ضعف مدیریت، و با وجود تزریق پول زیادی که به این طرح ها اختصاص یافت، روند اجرا و پیشرفت طرح با عقب ماندگی زیادی همراه شد و سرعت پیشرفت ها به شدت کند شد.
تغییرات مدیریتی زیادی در این دوره سه سال اخیر در شرکت ملی فولاد صورت گرفته است و برخی مدیرعامل ها تنها 15 روز مدیر بودند. در نتیجه این تغییرات مدیریتی و ضعف مدیریت ها، هزینه زیادی را به این طرح های فولادی وارد کرده است.
بسیاری از مدیران بی تجربه براساس تعلقات سیاسی، انتخاب شده بودند و در ایجاد خسارت ها و رشد هزینه ها وتاخیر در اجرای طرح ها، نقش بسیاری داشتند.





رشد هزینه اجرای طرح ها از 2400 تا بیش از 8 هزار میلیارد تومان

به خاطر مشکلات مدیریتی و تاخیر دراجرای قراردادها، هزینه اجرای این طرح ها که در مجموع 2400 میلیارد تومان تا سال 1389 برآورد شده بود اکنون به بیش از 8 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.
هیات تحقیق و تفحص در بررسی خود می تواند به این پرسش پاسخ دهد که چه میزان از این رشد هزینه ها حاصل سوء مدیریت بوده است و از مدیران اجرایی این طرح ها سوال کند که چرا باوجود ضعف مدیریتی و عدم تخصص لازم، مدیریت اجرایی طرح ها را قبول کرده اند. مدیران موثر در این تاخیرها و سه برابر شدن هزینه ها و تحمیل خسارت ها و عدم النفع تاخیرها برای کشور، باید پاسخ گو باشند و به قوه قضاییه و مسوولان کشور جواب بدهند که چرا باعث چنین خسارت ها و تاخیرهایی برای کشور شده اند.




سرعت عمل ایمیدرو تغییر چندانی نکرده است

رشد ماه قبل پیشرفت طرح های فولادی کمتر از 1 دهم درصد بوده است در حالی که  انتظار می رود که هرماه 3 درصد رشد داشته باشد.
براین اساس،  با وجود گذشت 5 ماه از دولت جدید، سرعت عمل و توان مدیریتی ایمیدرو تغییری نکرده است و تغییرات انجام شده تفاوت چندانی با دولت قبلی ندارد.
همچنین با وجود انتشار اخبار تامین مالی طرح ها از سوی مهدی کرباسیان رئیس سازمان ایمیدرو، هنوز در عمل اتفاقی در بخش فولاد سازی رخ نداده است.
با این روند پیشرفت طرح ها، به جای این که بگوییم این طرح ها متعلق به سده اول قرن 21 است، عملا قرن 21 و سده دوم قرن 21 را نیز پوشش داده است و معلوم نیست که چه زمانی تکمیل خواهند شد.
تنها اتفاقی که در ایمیدرو در 5 ماه گذشته رخ داده اضافه شدن معاونت جدید و بزرگ شدن حجم دولت و سازمان ایمیدرو بوده است و این در حالیست که مطابق برنامه پنجم، باید دولت کوچکتر شود نه بزرگتر.
انتظار می رفت که سازمان ایمیدرو، در جهت بهبود مدیریت، مدیران ضعیف و با کارایی پایین را که قبلا در بخش های دیگری کار می کرده اند از شرکت فولاد و ایمیدرو، به پست های دیگری انتقال دهد تا کارایی بهتری داشته باشند و ضعف مدیریتی موجود را با انتخاب افراد متخصص به تدریج برطرف کنند.
در دولت قبلی، به جای فرآیند بهره وری در مدیریت،  شاهد حضور مدیرانی بودیم که تنها به تبعیت سیاسی توجه داشتند و ورود افراد بی تجربه و غیر متخصص، به طور مستمر ادامه داشت در حالی که ایمیدرو اکنون  باید به دنبال جانشین پروری و مدیر پروری  و افزایش کارایی و انتقال افراد کارآزموده از شرکت های تخصصی باشد.



مدیریت شرکت مجری هنوز تثبیت نشده است

یکی از مشکلاتی که سازمان ایمیدرو در ابتدای اجرا  و تکمیل طرح های استانی با آن مواجه است، عدم تثبیت مدیریت شرکت ملی فولاد به عنوان مجری طرح های استانی است. زیرا با وجود آن که 5 ماه از عمر دولت جدید می گذرد، اما حکم مدیریت شرکت ملی فولاد، هنوز تثبیت نشده و مدیر کنونی هنوز به عنوان سرپرست انجام وظیفه می کند و مدت کوتاهی از دوره سرپرستی باقی مانده و سازمان ایمیدرو باید مدیریتی توانمند که مشکلات و ضعف های مدیران قبلی را نداشته باشد، به عنوان مدیر شرکت ملی فولاد به عنوان مجری طرح های استانی فولاد انتخاب نماید.
سوال اساسی این است که آیا حکم سرپرستی و عدم تعیین مدیر قطعی، به تسریع اجرا و تکمیل طرح های استانی و کاهش هزینه ها کمک خواهد کرد؟ و چه کسی قرار است مجری تکمیل این طرح ها باشد تا هر چه سریعتر شاهد بهبود روند تکمیل طرح های فولادی باشیم؟