فاطیماه. ک : ستارگان پیر و قدیمی ، مانند خورشید ما ، به تدریج لایه های بیرونی خود را دفع می کنند، ستارگان سنگین در پایان عمر خود منفجر می شوند. البته اکثر اوقات یک هسته تمام سوخته از آنها باقی می ماند. اگر این هسته کمتر از یک چهارم جرم خورشید باشد ، به یک کوتوله سفید تبدیل می شود. یعنی کره ای که نزدیک به اندازه زمین است. البته در این کره کوچک تمام توده جرم خورشید متراکم می شود، به نحوی که یک قاشق چای خوری از ماده کوتوله سفید ، چندین تن وزن خواهد داشت.
شگفت تر از این ، سرنوشت باقیمانده ستارگانی است که بین یک چهارم تا سه برابر جرم خورشید وزن دارند . آنها به صورت کره هایی که حدود 20 کیلومتر قطر دارند فرو می پاشند. یک سانتیمتر مکعب از مواد آنها شاید چیزی حدود 100 میلیون تن وزن خواهد داشت. این باقیمانده های ستاره ای را با نام ستاره های نوترونی مشخص می کنند. زیرا آنها تقریبا به طور کامل از ذراتی ساخته شده اند که نوترون نام دارند.
ستاره نوترونی Pulsar
انسان می تواند ستاره های نوترونی بسیاری را در آسمان نظاره کند. این کره های کوچک ، ولی پر جرم بسیار سریع حول محور خود می چرخند. روی این کره های کوچک نقاطی وجود دارد که پرتوافشانی بسیار زیادی دارند. هرگاه این نقاط به طرف زمین قرار می گیرند نوری شدید و لحظه ای دریافت می شود.
میدان مغناطیسی یک ستاره نوترونی
میدان مغناطیسی یک ستاره نوترونی (تپ اختر)
در واقع انسان در آسمان یک منبع نور و تشعشع تپشی یا لحظه ای مشاهده می کند. به این جهت به ستارگان نوترونی تـپ اختر نیز می گویند.
نمایی از تصور جرمی موارد نام برده شده
مقایسه اندازه ها در کیهان ، نشان می دهد که غولهای سرخ بسیار بزرگتر از خورشید اند. به هر حال خورشید نیز در مقایسه با باقیمانده های ستاره ای از قبیل کوتوله های سفید و ستاره های نوترونی از ابعاد بزرگتری برخوردار است.
پس دانستیم که ستارگان در پایان زندگی خود ، به صورت غولهای عظیم سرخ رنگ متورم می شوند و به شکل کوتوله های سفید ، ستاره های نوترونی (تپ اخترها) یا سیاهچاله ها سرنوشتشان خاتمه می یابد.