پیام عملیات تروریستی مقابل سفارت امریکا برای اردوغان چه بود؟
به گزارش بولتن نیوز، ترکیه با پدیده تروریسم بیگانه نبوده و حدود چهار دهه سازمان کردی پ.ک.ک راهبرد تروریسم را در راستای اهداف و آرمان‌های کردی برگزیده و بخشی از محیط امنیتی ترکیه را وارد ناامنی فرسایشی کرده است. به علاوه، در صحنه امنیتی و حتی سیاسی ترکیه گروه‌ها و رویکردهای رادیکالی وجود دارد که مبانی رفتاریش بر حذف و ترور واقع شده است. ماهیت و قلمرو فعالیت برخی از این گروه‌ها در سال‌های اخیر توسط نظام قضایی یا رسانه‌های ترکیه برملا و مضمحل شده‌اند. یکی از گروه‌های رایکالی که نزدیک به دو دهه اخیر در حوزه سیاسی و محیط امنیتی ترکیه پدیدار شده، یک سازمان چب‌گرا با عنوان "سازمان جبهه رهایی‌بخش انقلابی خلق ترکیه " است که در سال 1994 توسط دورسون کاراتاش بر اساس ایدئولوژی مارکسیسم– لنینیسم تاسیس شد و رفتار تند و ضد امنیتی آنها موجب شد که از سوی دولت ترکیه، اروپا و امریکا به عنوان یک گروه تروریستی شناخته شود. این گروه هرچند همواره پیوندهای خود را در بین جریان‌های چپ جهانی حفظ کرده، اما فشارهای وارده از سوی جریان‌های مذهبی و دموکرات ترکیه و سنگینی فرهنگ مداراطلب اکثریت ملت ترکیه موجب شد در سال 2008 این سازمان به سراشیب فروپاشی بیفتد. در یک سال اخیر فعالیت این سازمان و احزاب چپ که ماهیتی ضد امپریالیسم غرب و به ویژه امریکا دارند، در ترکیه فعال شده و در حوزه‌های مختلف به احیا موقعیت خود پرداخته است تا اینکه در هفته اول بهمن ماه نیروهای امنیتی ترکیه در یک عملیات هماهنگ در 17 استان حدود 80 نفر از سردسته های آنها را دستگیر کرد که در بین آنها 15 نفر وکیل بودند. این گروه طراح و عامل عملیات انتحاری اخیر در سفارت آمریکا معرفی شد. این عملیات و عملیات‌های مشابه در ترکیه از ابعاد مختلف دارای تحلیل است که در ادامه به آن اشاره می‌شود:
نخست، جامعه ترکیه نیز مانند بسیاری از کشورهای خاورمیانه دارای لایه‌های هویتی مذهبی، قومی و ایدیولوژیک است. موقعیت ژئوپلیتیک ترکیه این امکان را فراهم کرده که لایه‌های هویتی مختلف امکان پیوند زدن منافع خود با محیط فراملی را فراهم سازد به همین جهت دولت ترکیه نمی‌تواند بیگانه به این فعل انفعالات هویتی محیط سیاسی و امنیتی خود را مدیریت کند. به عبارتی لایه‌های هویتی جامعه با بخشی از سازه‌های هویتی و امنیتی محیط پیرامون ارتباط معنادار دارد. به همین جهت اگر دولت ترکیه هویت‌های امنیتی شده جامعه خویش را که امتداد فرامرزی دارد نتواند با رویکرد معتدل و متوازن مدیریت کند مسلما کنش ضدامنیتی رادیکال به منظور کنترل رفتارهای یکسونگرانه دولت بیشتر خواهد شد.
دوم، نوع برخورد ترکیه با بحران سوریه روندهای چندجانبه‌گرا و ژئوپلیتیک‌محور دولت اروغان را با چالش اساسی مواجه کرد. ترک‌ها که اهداف ژئوپلیتیک خود را در پیوند زدن چند ژئوپلیتیک و سیستم منطقه‌ای پیرامون خود یعنی خاورمیانه و شمال افریقا، اوراسیای مرکزی و بالکان جستجو می‌کردند و در سایه همکاری‌های راهبردی با بسیاری از بازیگران منطقه ای در حوزه امنیتی تغییر وضعیت داده و از یک کشور نیازمند به خدمات امنیتی غرب به یک کشور تولیدکننده خدمات امنیتی در منطقه تبدیل بشود، با وارد شدن به قطب‌بندی منطقه‌ای و بین المللی در بحران سوریه دوباره محیط امنیتی خود را با چالش راهبردی یافته و نیازمندی‌های این کشور به خدمات امنیتی غرب فزونی یافته است. امری که برای امنیت ملی کشوری مانند ترکیه که دارای جایگاه قابل توجه در منطقه و جهان اسلام است، مناسب نیست. یعنی این عامل در برخی از مولفه‌های قدرت ملی ترکیه که شامل تمامیت ارضی، پرستیژ بین‌المللی و شیرازه اقتصادی آن می شود تاثیر مخرب می‌گذارد. به علاوه، ماهیت بنیادگرای سلفی و وهابی بخشی از مخالفان دولت سوریه، احتمالا تجربه رادیکالیسم اسلامی در پاکستان را در ترکیه می‌تواند بازسازی کند (در دوره اشغال افغانستان توسط شوروی پاکستان از رادیکالیسم و بنیادگرای سلفی –وهابی برای شکست شوروی حمایت همه‌جانبه کرد).
سوم، بی‌تردید در مبانی معرفتی انسان ترکیه‌ای مسئولیت‌پذیری تمدنی در قبال تحولات جهان اسلام به شدت در حال تقویت شدن است. در این راستا، انتظار بخش دیندار جامعه ترکیه بر این مبناست که دولت در سیاست بین‌المللی خود جهان‌بینی سیاسی و اعتقادی آنها را در نظر داشته باشد. اگر دولت ترکیه معنا‌شناسی عمیق از مبانی رفتاری و گفتمانی جامعه خویش نداشته باشد، بخشی از سیاست‌هایش که خارج از این چارچوب شکل گرفته، بی‌پشتوانه خواهد ماند. برای نمونه، نمایش افراطی از روابط ترکیه با امریکا انعکاس واقعی دیدگاه اکثریت مردم ترکیه نیست.
سرانجام سخن اینکه عملیات تروریستی در سفارت امریکا در شرایط ملتهب منطقه دارای پیام سیاسی و امنیتی برای دولت اردوغان است. هرچند شکل این پیام تروریستی و خارج از قواعد و قوانین پذیرفته شده بین المللی است، اما اهداف سیاسی و امنیتی آن در سطح ملی و منطقه‌ای ترکیه قابل درک است و احتمال تکرارپذیری نیز دارد. منطق ژئوپلیتیک و سیاست‌ورزی حکم می‌کند ترکیه رفتارهای سیاسی و امنیتی‌اش را حداقل در محیط پرالتهاب خاورمیانه خارج از قطب‌بندهای منطقه‌ای و جهانی تنظیم کند و این رویکرد در به حداکثر رساندن مطلوبیت‌های ژئوپلیتیک این کشور کمک خواهد کرد.
*کارشناس مسایل ترکیه- اوراسیا
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
