این سادهٔ کوچک

یادداشت‌های کوچک‌کوچکم را که کنار هم می‌گذارم می‌بینیم اکثراً اینطور است؛ سر هر رشته‌ای را که می‌گیرم و دنبال می‌کنم، به نماز می‌رسم. نماز، همین ساده ی کوچک... یک جایی در قرآن هست که خداوند می‌فرماید¹ قد افلح المومنون؛ بی‌برو برگشت مومنان رستگار می‌شوند! سپس در هشت آیه ویژگی‌های برجسته این مومنان را لیست می‌کند. جالب است که این ویژگی‌ها از این آیه آغاز می‌شود؛ الذین هم في صلاتهم خاشعون (کسانی‌ که در نمازشان خاشع و افتاده حال هستند) و پس از بیان ویژگی‌‌های دیگر، به این آیه ختم می‌شود؛ و الذین هم علی صلوتهم یحافظون (و کسانی که بر نماز‌های‌شان محافظت دارند). یعنی از 8 ویژگی مومنانی که رستگار می‌شود، اولین و آخرینش در مورد نماز است!

در جای دیگر خداوند در مورد ذات انسان صحبت می‌کند²؛ إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا. إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ‌ جَزُوعًا. وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ‌ مَنُوعًا. إِلَّا الْمُصَلِّينَ؛ به یقین انسان حریص و کم‌طاقت آفریده شده است، هنگامی که بدی به او رسد بیتابی می‌کند، و هنگامی که خوبی به او رسد مانع دیگران می‌شود (و بخل می‌ورزد)، مگر نمازگزاران... به قول استاد قاسمیان انسان ذاتاً حریص و … خلق شده است، ولی می تواند طبع خود را تغییر دهد… و فقط نماز گزار است که میتواند این کار را انجام دهد. 

و چقدر وضع حساس‌تر می‌شود که بفهمی امیرالمومنین،علی علیه السلام فرمود؛ إعلم أن کل شیء من عملک تبع لصلاتک؛ بدان که هر چیزی از عمل تو تابع نماز توست. بسیار پیش آمده که ما در امور معنوی طالب رشد هستیم ولی هرچه تلاش می‌کنیم انگار فایده ای ندارد. در ذیل همین حدیث آیت الله بهجت می‌فرماید؛ معیار اصلی، نماز است. این نماز، بالاترین ذکر است، شیرین ترین ذکر است، برترین چیز است... همه چیز تابع نماز است؛ باید سعی کنیم این نماز را حسابی درستش کنیم... وقتی نماز درست شد، با حال گشت، انسان آدم شده است. بالاخره محک، نماز است!

به یاد توصیه‌های مکرر استاد جاودان می‌افتم که تقریباً از هر چیزی از ایشان سوال می‌شد، اکثراً جمله‌ای با این مضمون بین حرفهای‌شان بود؛ نمازتان را درست کنید... و همین چند روز پیش بود که فهمیدم منظورشان از نماز درست، اشاره به مقدماتی‌ترین ویژگی‌های نماز (مثل تلفظ درست) هم دارد. آقا میگفتند خیلی از ما در چند سال اول سن تکلیف، نمازهای مان درست نبوده. باید آن نمازها را قضا کنیم. به گردنمان هستند...

داستان سخت و پیچیده‌ای نیست. خیلی بیش از آنکه فکرش را بکنیم نماز در ریز ریز زندگی ما نقش دارد.