الگوی پسا جنگ اُحُد برای امروز

به گزارش بولتن نیوز - حامد رحیم پور نوشت، در جهان امروز، قدرت‌ها بیش از آن‎که متکی به واقعیت‌های عینی باشند، بر ادراک‌سازی استوارند. رسانه‌های غربی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بی‌شمار خود، تصویری از اقتدار مطلق کشورهایشان به نمایش می‌گذارند. این تصویرسازی، که گاه بر پایه‌های دروغین و تحریف‌شده بنا شده، دو هدف اساسی را دنبال می‌کند: نخست، القای ناامیدی و احساس ضعف در کشورهای مستقل و دوم، توجیه مداخلات و سیاست‌های سلطه‌گرانه. پرده‌افکنی از این توهم، نیازمند شناخت دقیق سازوکارهای آن و طراحی راهبردهایی نوآورانه است.

یکی از الزامات کلیدی در پرده‌برداری از توهم اقتدار دشمن نیز بازآفرینی تصویر واقعی و قدرتمند از اقتدار ملی است. در تحلیل راهبردی، کوچک‌نمایی قدرت ملی در برابر طرف مقابل، زمینه‌ساز تضعیف روحیه اجتماعی و کاهش اعتماد به نفس جمعی می‌شود. این در حالی است که در اندیشه امامین انقلاب، اقتدار جمهوری اسلامی همواره بر پایه حمایت مردمی تعریف شده است. از همین رو، تأکید مکرر رهبر حکیم انقلاب بر وحدت جامعه، نه صرفاً یک توصیه اخلاقی، بلکه یک راهبرد اساسی برای تضمین بقا و پویایی نظام است.

امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند ارائه یک تصویر شفاف و امیدآفرین از انسجام ملی هستیم؛ تصویری که بتواند اعتماد عمومی را بازسازی کرده و شکاف‌های ناشی از برخی کاستی‌های مدیریتی را ترمیم کند. در این راستا، جامعه به شوک‎های مثبت اجتماعی نیاز دارد؛ اقدامی که نه‌تنها نارضایتی‌ها را مدیریت کند، بلکه بتواند سرمایه اجتماعی و همبستگی ملی را احیا نماید. ارائه این تصویر مقتدرانه و یکپارچه از ملت، تنها در سایه بازنمایی عینی وحدت، همدلی و نقش‌آفرینی مردم امکان‌پذیر است.

این رویکرد، علاوه بر خنثی‌سازی جنگ روانی دشمن، قدرت ملی را به‌عنوان عامل بازدارندگی دربرابر تهدیدات خارجی به تصویر می‌کشد و اقتدار جمهوری اسلامی را در عرصه بین‌المللی تثبیت می‌کند.

یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر عدم آگاهی عمومی از قدرت و اقتدار ملی، به عملکرد نهادهای حاکمیتی و دستگاه‌های دولتی، نظامی و انتظامی بازمی‌گردد. محرمانگی شدید در ارائه اطلاعات و دستاوردها، به‌ویژه در حوزه‌های استراتژیک، سبب شده است تا افکار عمومی نتوانند تصویری روشن و قابل باور از پیشرفت‌های کشور و توانمندی‌های ملی به دست آورند.

این وضعیت تا جایی پیش رفته که حتی تلاش فعالان رسانه‌ای و کارشناسان برای تبیین بخشی از این دستاوردها نیز با واکنش‌های ناباوری و تردید از سوی جامعه مواجه می‌شود. چنین فضایی نشان می‌دهد که کشور نیازمند بازتعریفی در رویکرد ارتباطی خود با مردم است. به اشتراک‌گذاری آگاهانه و هدفمند اطلاعات، همراه با ارائه روایت‌های مستند و ملموس از پیشرفت‌ها، می‌تواند جامعه را از لاک بی‌اعتمادی خارج کند و زمینه را برای مقایسه آگاهانه میان قدرت ملی و توانمندی‌های رقبا فراهم سازد. شفافیت و محرم دانستن مردم در مسائل کلیدی نه تنها به تقویت سرمایه اجتماعی منجر می‌شود، بلکه می‌تواند نقش بسزایی در تقویت روحیه ملی و ارتقای همبستگی اجتماعی ایفا کند.

در مقابل،یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف در روایتگری، ترس از بیان واقعیت‌های مرتبط با شکست‌هاست. این رویکرد نه‌تنها غیرواقع‌بینانه است، بلکه می‌تواند در بلندمدت به گسترش شکاف میان مردم و نظام منجر شود. در حالی که تاریخ و آموزه‌های دینی ما به‌وضوح نشان داده‌اند که شکست، نه پایان مسیر، بلکه نقطه‌ای برای آغاز دوباره است. نمونه‌های فراوانی از تاریخ اسلام و معاصر، از جمله اشاره رهبر انقلاب به ماجرای جنگ احد، بر این نکته تأکید دارند که پیروزی‌های بزرگ غالباً از دل شکست‌های ظاهری به‌دست آمده‌اند.

اما امروز، روایتگری صرفاً متمرکز بر پیروزی‌ها و موفقیت‌ها، بدون اشاره به کاستی‌ها و چالش‌ها، به یک دام ارتباطی تبدیل شده است. بازنمایی اغراق‌آمیز از دستاوردها نیز اگرچه در کوتاه‌مدت می‌تواند به ایجاد حس غرور کمک کند، اما در مواجهه با واقعیت‌های تلخ و شکست‌های احتمالی، نتیجه‌ای جز بی‌اعتمادی عمومی و افت سرمایه اجتماعی نخواهد داشت. وقتی جامعه فاصله میان روایت رسمی و واقعیت را احساس کند، امیدآفرینی جای خود را به یأس و گسست اجتماعی می‌دهد.

درک این حقیقت که پذیرش شکست بخشی از مسیر پیشرفت است، زمینه‌ساز تقویت اعتماد عمومی و انسجام ملی خواهد بود.خلاصه آن که روایتگری صادقانه و واقع‌بینانه از شکست‌ها، همراه با تأکید بر تلاش برای عبور از آن‌ها، نه‌تنها سرمایه اجتماعی را حفظ می‌کند، بلکه جامعه را برای مواجهه با چالش‌های آینده آماده‌تر می‌سازد. این رویکرد، به‌جای ایجاد یک توهم از قدرت، تصویری واقعی و پایدار از اقتدار ملی ترسیم می‌کند که بر مبنای حقیقت و اعتماد بنا شده است و نشان می‌دهد ایران آن‎قدر اقتدار دارد که در کنار توانمندی‎ها وکامیابی‎هایش، ترسی از بیان شکست‌ها نیز در مسیر رسیدن به هدف ندارد.