اظهار نظرهای کارشناسان گمرکی در مورد بخشنامه وزارت صمت و مجوز قانونی بودن ثبت سفارش

گروه اقتصادی –بولتن نیوز با توجه به این اختلاف نظرها در مورد مباحث گمرکی و فنی و برداشت از قانون در مورد ثبت سفارش،  ضمن تشکر از کارشناسان محترم و باسابقه گمرکی که نظر خود را در این زمینه اعلام کرده اند، دعوت می کند که این گونه مباحث و نظرات در مورد ثبت سفارش، که مجوز قانونی است یا خیر، با مستندات و نامه کتبی به بولتن نیوز اعلام شود تا بتواند زمینه ای برای اصلاح امور، قوانین و مقررات مبارزه با قاچاق، مسوولیت پذیری سازمان های گمرکی و تجاری کشور، و فعالیت وارد کننده و صادرکننده باشد و ابعاد مسائل ثبت سفارش و ترخیص کالا و تخلفات موجود بررسی شود تا در مواجه شدن با موارد تخلف  و قاچاق، دقیقا میزان تخلف افراد متخلف و مسوولیت هر سازمانی که مجوز ثبت سفارش صادر کرده و سازمان هایی که نظارت کرده و اجازه ترخیص کالا را داده اند، مشخص شود و دقیقا شفاف سازی شود که در موارد قاچاق و تخلف، سهم هر شخص و سازمانی تا چه اندازه است؟

پس از شفاف سازی بولتن نیوز در گزارشی با عنوان «هشدار جدی وزارت صمت به گمرک!» که 3 دی 1402 منتشر شد و وزارت صنعت، معدن و تجارت در نامه ای به گمرک ایران، تاکید کرده که از پذیرش اظهار کالاها که دارای ثبت سفارش منقضی یا باطل شده می باشند، خودداری بعمل آورند، برخی فعالان و کارکنان فعلی و قدیمی و باسابقه گمرکی از جمله یکی از کارشناسان گمرک، مباحث فنی و حرفه ای و نقطه نظرات خود را در این مورد مطرح کرده اند. عده ای از کارشناسان ثبت سفارش را مجوز قانونی می دانند اما برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که ثبت سفارش  در قانون هست اما انواعی دارد و قانون مبارزه با قاچاق کالا و قانون صادرات واردات در مورد آن بندها و تبصره های مختلفی مطرح کرده که باید به آن توجه شود.

به گزارش بولتن نیوز، براین اساس، روشن است که همه کارشناسان ثبت سفارش را مجوز قانونی می دانند اما در مورد کیفیت اجرا و نحوه ترخیص کالا و برخورد با قاچاق کالا اختلاف نظرهایی وجود دارد و این موضوع نشان می دهد که در اجرا مسائلی وجود دارد، برخی ثبت سفارش را یک موضوع آماری برای رعایت سقف واردات تلقی کرده و معتقدند که صاحب کالا از طریق سامانه کالا را اظهار می کند و این موضوع باعث می شود که گمرک نظارت دقیق نداشته باشد..

این اختلاف نظرها، برداشت یکسان از مجوز قانونی ثبت سفارش را امکان پذیر نمی کند و البته روشن شدن این موضوع، می تواند برخی معضلات موجود را حل کند و به اصلاح امور و قوانین و مقررات و نحوه اجرای قانون در گمرکات و سایر سازمان ها منجر شود و مسوولیت سازمان توسعه تجارت، وزارت صمت، گمرک و صاحب کالا را در مغایرت کالا با ثبت سفارش و اظهارنامه مشخص نماید.  برخی کارشناسان و فعالان گمرکی، ثبت سفارش را مجوز قانونی تلقی کرده و معتقدند که هیچ کالایی نمی تواند بدون ثبت سفارش معتبر در زمان اظهار کالا، ترخیص شود. اما برخی فعالان گمرکی، با اشاره به شرایط اقتصادی، سایر مواد و تبصره های قوانین مبارزه با قاچاق کالاو ارز، قانون صادرات و واردات، و... معتقدند که اگرچه ثبت سفارش مبنا ومجوز قانونی ترخیص کالاست اما باید به نکات دیگری در این زمینه نیز توجه شود.

یکی از کارشناسان با سابقه گمرک در این زمینه نکات قابل توجهی را مطرح کرده اند که  ضمن تشکر از ایشان، آن را مطرح می کنیم و نظر سایر کارشناسان گمرکی نیز در ادامه آمده است:

این کارشناس گمرک در مورد ثبت سفارش می گوید: در اینکه ثبت سفارش مجوز است که شکی نیست، حالا چه نوع مجوزی بماند! بند (پ) ماده ۲ قانون مبارزه با قاچاق  هم اطلاق دارد در نوع مجوزها. ضمنا تبصره ۲ ماده ۸ قانون مقررات صادرات واردات را در این زمینه مطالعه کنید.البته موافق بند پ با این سختگیری نیستم و می دانید که پیشنهاد گمرک هم نبوده است.

براین اساس برای تحلیل نظرات کارشناسان گمرکی، ابتدا به  نامه وزارت صمت به گمرک اشاره داریم که در آن آمده است: با عنایت به مفاد بند (پ) ماده ( ٢) قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و تبصره های ذیل آن مبنی بر" تلقی قاچاق برای مصادیق اظهار کالا به گمرک و یا ترخیص یا خروج کالا از اماکن گمرکی با ارائه مجوزها یا اسناد جعلی و یا مجوزهای باطل یا منقضی یا تکراری یا خلاف واقع یا متعلق به غیر یا تحصیل شده از طریق تبانی و یا تقلب "و اینکه طبق مفاد تبصره ٣ ذیل ماده ٤٠ آیین نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات، ترخیص کالا بدون تمدید اعتبار ثبت سفارش را صرفاً در صورتی که ثبت سفارش در زمان اظهار کالا معتبر باشد، مجاز دانسته است. لذا به گمرکات اجرایی موکداً ابلاغ گردد از پذیرش اظهار کالاها که در زمان اظهار دارای ثبت سفارش منقضی یا باطل شده می باشند، خودداری بعمل آورند.

یکی از کارشناسان با سابقه گمرکی که معتقد به مجوز قانونی ثبت سفارش به عنوان مبنای کار گمرکات است و بر آن تاکید دارد، در این زمینه می گوید: ثبت سفارش طبق صراحت قانون مجوز تلقی می شود. اما یک عده دلال، سال ها به دادگاه ها دروغ می گفتند  و ادعا می کردند که ثبت سفارش مجوز نیست و با این موضوع در پرونده هایی که علیه گمرکات مطرح می شد، رای برائت می گرفتند و خود را از زیر بار مسوولیت نجات می دادند. در حالی که  قانون به صراحت اعلام کرده که مجوز ثبت سفارش برای ترخیص کالا مجوز قانونی است و عده ای نمی توانند اعلام کنند که مجوز صادر شده برای کالای قاچاق، قانونی نیست.

وی ادامه داد: اگر در سازمان های دولتی و گمرک، مجوز ثبت سفارش پذیرفته شده، در نتیجه در ترخیص کالا و کیفیت کالای ترخیص شده مسوول هستند و باید پاسخ گو باشند. این که برخی مسوولان گمرکی می گویند در قانون، ثبت سفارش بوده ولی پیشنهاد ما نبود. بی راهه رفتن و لوث کردن موضوع است. این موضوعات شایسته است که به صورت کتبی ارائه شود تا بتواند دلیلی برای بحث علمی و حرفه ای در این مورد باشد و اگر بحث و نظری هست باید کتبی باشد تا موضع افراد مشخص باشد و به رفع مشکلات و معضلات کمک کند. اگر قرار است اصلاحاتی در قانون صورت گیرد، همین بحث ها و نظرها می تواند کمک کند که معضلات موجود را حل کند و این معضلات ادامه نیابد.

وی افزود: از نظر قانون، اگر هر کالایی بدون ثبت سفارش وارد یا صادر شود قاچاق است. وقتی وزارت بازرگانی و بانک مرکزی، بخشنامه کرده اند که بدون ثبت سفارش، کسی حق ندارد کالا وارد یا صادر کند، پس نمی توان ثبت سفارش را نادیده گرفت و آن را مشروط به سایر قوانین کرد و نمی توان ثبت سفارش را مبنا قرار نداد. کارشناسان باید به صورت رسمی نظر بدهند و بخشنامه وزارت بازرگانی را نقد کنند تا اگر لازم است این نظرات به اصلاح امور و وقوانین و مقررات و مسوولیت سازمان ها کمک کند.  

دعوت بولتن نیوز برای مناظره کتبی

بولتن نیوز با توجه به این اختلاف نظرها در مورد مباحث گمرکی و فنی و برداشت از قانون در مورد ثبت سفارش،  از کارشناسان محترم و باسابقه گمرکی دعوت می کند که این گونه مباحث و نظرات در مورد ثبت سفارش، که مجوز قانونی است یا خیر، با مستندات و نامه کتبی به بولتن نیوز اعلام شود تا بتواند زمینه ای برای اصلاح امور، قوانین و مقررات مبارزه با قاچاق، مسوولیت پذیری سازمان های گمرکی و تجاری کشور، و فعالیت وارد کننده و صادرکننده باشد و ابعاد مسائلی ثبت سفارش و ترخیص کالا و تخلفات موجود بررسی شود تا در مواجه شدن با موارد تخلف  و قاچاق، دقیقا میزان تخلف افراد متخلف و مسوولیت هر سازمانی که مجوز ثبت سفارش صادر کرده و سازمان هایی که نظارت کرده و اجازه ترخیص کالا را داده اند، مشخص شود و دقیقا شفاف سازی شود که در موارد قاچاق و تخلف، سهم هر شخص و سازمانی تا چه اندازه است؟ اگر قانون شفاف نباشد، عده ای با اتکا به همین موارد، می توانند رفع مسوولیت کنند و یا کالایی را قاچاق و از زیر بار مسوولیت آن فرار کنند و اعلام کنند که قانون شفاف نیست. صاحب کالا تخلف کرده، سازمان مربوطه ثبت سفارش داده و...

ثبت سفارش مجوز است به شرط رعایت سایر قوانین و مقررات

یکی دیگر از فعالان گمرکی گفته است: ثبت سفارش به شرطی مجوز است که با رعایت سایر مقررات و قوانین، صادر شده باشد و در زمان مورد نظر که از اعتبار برخوردار است، انجام شود.

ثبت سفارش برای کنترل سقف واردات بوده نه مجوز قانونی

همچنین یک صاحب نظر معتقد است: ثبت سفارش فقط یک ثبت آماری بوده و این موضوع هم از ابتدا در ماده ۸ قانون مقررات صادرات، واردات و ماده ۵ آیین نامه آن به صراحت اعلام شده و اخذ ثبت سفارش ومجوزهای  ورود  و در قانون قاچاق و اصلاحیه آن هم هیچ کجا اعلام نکرده که ثبت سفارش مجوز میباشد. از ابتدا وظیفه ثبت سفارش در وزارت صمت کنترل و نگهداری سقف واردات مورد نیاز کشور بوده و مجوزهای ورود به آن ضمیمه میشد لذا خود ثبت سفارش به تنهایی مجوز نبوده است.

بخشنامه بر مجوز تلقی شدن ثبت سفارش صراحت دارد

از سوی دیگر یکی از کارشناسان گمرکی گفت: این بخشنامه وزارت صمت، بهترین فرصت برای تعیین تکلیف معضل مجوز تلقی شدن یا نشدن ثبت سفارش است. قطعا این بخشنامه به همین صورت به گمرکات ارسال شود. باید همکاران هرگونه مغایرتی حتی اوصاف و مشخصات کالای اظهاری با ثبت سفارش را بعنوان مجوز خلاف واقع تلقی نمایند.

صاحب کالا در سامانه اظهار می کند نه در گمرک

یکی دیگر از فعالان تجاری گفته است: معلوم نیست این دو ماده چه ارتباط موضوعی باهم دارند. اولا  که هنوز تکلیف مجوز  ( مجوز های موضوع بند پ ماده ۲ ) تلقی شدن ثبت سفارش محل تردید است، ثانیا  پذیرش اظهار با اینگونه به اصطلاح ثبت سفارش ها با گمرک نیست چرا که صاحبان کالا از طریق سامانه اقدام به اظهار و ثبت کوتاژ میکنند و مشخص نیست نحوه اقدام و عمل بعد از اظهار چیست ؟ اعمال قاچاق یا ابطال یا اصلاح  اظهارنامه؟!

بخشنامه گرفتاری های زیادی برای گمرک ایجاد خواهد کرد

یکی از صاحب نظران گمرکی نیز گفت: آیا این حرف در جایی به صورت مکتوب اعلام شده که این نوع ثبت سفارش مجوز است؟ قطعا اینگونه بخشنامه ها موجب گرفتاری های زیادی برای گمرک خواهد شد. اگر مجوز تلقی شدن ثبت سفارش ( موضوع بند پ ماده ۲ ) مطرح باشد قطعا ۹۹ درصد ثبت سفارش خلاف واقع میباشد!

همچنین فعال گمرکی دیگری گفت: اخذ مجوز ثبت سفارش به این خاطر که بر اساس قانون مقررات صادرات و واردات اخذ می شود علی رغم اینکه به عنوان مجوز ورود تلقی می شود به عنوان مجوز قانونی نیز تلقی می شود زیرا بر طبق مقررات صادرات و واردات اخذ می شود . در حال حاضر با این بخشنامه، عده ای متوجه شده اند که عمری به اشتباه ثبت سفارش را مجوز قانونی نمی شناختند و... در این خصوص تاکنون زیاد بحث شده و معاون حقوقی و نظارت هم قبلا نظر قطعی و جزمی خود را اعلام کرده است.